Mieczysław Ryś-Trojanowski

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	21 października 1881 Krośniewice, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	4 kwietnia 1945 KL Mauthausen, III Rzesza
Przebieg służby
Lata służby	1914–1945
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	5 pp, 35 pp, 9 DP, DOK IX, DOK I
Stanowiska	dowódca pułku, brygady i dywizji piechoty, dowódca okręgu korpusu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Mieczysław Ryś-Trojanowski, ps. Ryszard^[1] (ur. 21 października 1881 w Krośniewicach, zm. 4 kwietnia 1945 w Mauthausen) – generał brygady Wojska Polskiego.

Mieczysław Ryś-Trojanowski urodził się 21 października 1881 w Krośniewicach, w rodzinie Szymona, powstańca styczniowego, i Leonii ze Szlampków. Żonaty z Jadwigą Lipko. Ojciec Janiny Trojanowskiej-Zborowskiej ps. „Nina”. Studiował w Krakowie, gdzie związał się z ruchem niepodległościowym. Uczestnik rewolucji 1905 roku, aresztowany w związku z podejrzeniami o udział w przygotowaniach zamachu na generał-gubernatora warszawskiego. Od 1908 działał w Galicji, w ścisłym kierownictwie Związku Walki Czynnej, organizator organizacji strzeleckich. Znalazł się w grupie 66 strzelców, którzy jako pierwsi zdali egzamin oficerski.

Od początku I wojny światowej brał aktywny udział w czynie zbrojnym służąc w Legionach Polskich. Walczył m.in. w bitwach pod Krzywopłotami, Konarami, Kominkiem, Kostiuchnówką, Kuklami. Od 1 listopada 1916 dowodził w zastępstwie 5 pułkiem piechoty Legionów Polskich, a następnie objął dowództwo tego oddziału.

Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 podzielił los innych oficerów legionowych – był internowany w Beniaminowie, a następnie więziony przez Niemców w obozach w Rastatt, Holzmünden i Werl.

Na początku listopada 1918 z rozkazu generała Śmigły-Rydza objął dowództwo Okręgu Wojskowego w Chełmie i chełmskiego pułku piechoty, który później został przemianowany na 35 pułk piechoty. Na czele tego oddziału walczył na wojnie z bolszewikami. 20 maja 1920 przekazał dowództwo 35 pułku piechoty kapitanowi Wiktorowi Pokrywce, a sam objął dowództwo XVII Brygady Piechoty. 22 maja 1920 został zatwierdzony w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920. 2 września 1920 został wyznaczony na stanowisko dowódcy 9 Dywizji Piechoty. Dywizją dowodził do końca lipca 1926. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 24. lokatą w korpusie oficerów piechoty oraz przydzielony na ewidencję 22 pułku piechoty w Siedlcach^[2].

1 grudnia 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski, na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, generała dywizji Władysława Sikorskiego awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 18. lokatą w korpusie generałów. 31 lipca 1926 Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go dowódcą Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu nad Bugiem. W 1935 został przeniesiony na stanowisko dowódcy Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. Służbę na stanowisku dowódcy okręgu korpusu pełnił do września 1939.

Po wyznaczeniu w dn. 3 września gen. Czumy na dowódcę Obrony Warszawy, 4 września opuścił stolicę wraz ze sztabem DOK I. Zgodnie z planem mobilizacyjnego rozwinięcia, DOK I miało koordynować działania Armii „Prusy” i Armii „Modlin” w obronie stolicy oraz na linii Wisły od Modlina do Dęblina^[3]. Działając na wschód od Warszawy, organizował punkty kontrolne na drogach, wstrzymując i porządkując ewakuację urzędów państwowych, policji i wojska. Uczestniczył w organizowaniu na nowo pododdziałów WP, w tym Armii „Lublin” z żołnierzy znajdujących się w okolicy Mińska Mazowieckiego, Brześcia, Kowla, Szacka i Włodzimierza Wołyńskiego.

Po agresji ZSRR na Polskę przedostał się na Węgry w dniu 20 września. Na Węgrzech uczestniczył w organizowaniu przerzutów polskich żołnierzy przez Jugosławię do Francji. Działając w zorganizowanej grupie kilkunastu polskich oficerów, współpracował z Armią Krajową i Węgierskim Sztabem Generalnym^[4]. Wraz z grupą oficerów tego sztabu przygotowywał przewrót mający na celu wywołanie powstania przeciw Niemcom oraz wsparcie planowanej przez AK Akcji „Burza”. Według niemieckiego wywiadu, gen. Trojanowski miał zostać dowódcą artylerii powstańczej^[5]. 19 marca 1944, po zajęciu Węgier przez Niemcy, w wyniku zdrady oraz przejęcia dokumentów grupy przez Niemców, aresztowany i umieszczony w obozie koncentracyjnym w Mauthausen, gdzie został zamordowany 4 kwietnia 1945.

• kapitan – 29 września 1914
• major – 15 czerwca 1915
• podpułkownik – 1918
• pułkownik – 22 maja 1920 zatwierdzony ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920, a 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów piechoty
• generał brygady – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 18. lokatą w korpusie generałów

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)^[6]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (3 maja 1928)^[7][8][9]
• Krzyż Niepodległości z Mieczami (16 marca 1937)^[10]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1931)^[11]
• Odznaka „Znak Pancerny”
• Znak oficerski „Parasol”
• Komandor Orderu Orła Białego (Serbia)
• Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, 1922)^[12]

• Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
• PiotrP. Stawecki PiotrP., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159 . Brak numerów stron w książce
• Henryk PiotrH.P. Kosk Henryk PiotrH.P., LidiaL. Kosk LidiaL., Generalicja polska, t. II, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2001, ISBN 83-87103-81-0, OCLC 69534875 . Brak numerów stron w książce