Mistrzostwa Bośni i Hercegowiny w piłce nożnej (bośn. Nogometno/Fudbalsko prvenstvo Bosne i Hercegovine) – rozgrywki piłkarskie, prowadzone cyklicznie – corocznie lub co sezonowo (na przełomie dwóch lat kalendarzowych) – mające na celu wyłonienie najlepszej męskiej drużyny w Bośni i Hercegowinie.

Mistrzostwa Bośni i Hercegowiny w piłce nożnej rozgrywane są od 1994 roku (Wcześniej od 1923 były rozgrywane jako nieoficjalne lub w składzie połączonej Jugosławii). Obecnie rozgrywki odbywają się w wielopoziomowych ligach: Premijer liga, I liga Federacji Bośni i Hercegowiny i I liga Republiki Serbskiej, Druga Liga FBiH i Druga liga Republiki Serbskiej oraz niższych klasach.

Piłka nożna dotarła do Bośni i Hercegowiny na początku XX wieku. Sarajewo (w 1903) i Mostar (w 1905) były pierwszymi miastami, gdzie zaczęły grać w piłkę nożną. W 1905 powstał pierwszy bośniacki klub piłkarski Zrinjski Mostar, w 1908 FK Osman Sarajewo. Następnie Banja Luka, Tuzla, Zenica i Bihać zorganizowały swoje kluby piłkarskie. Kraj był pod rządami Austro-Węgier, kiedy oficjalne zawody rozpoczęły się w 1908 roku, chociaż rozgrywki te miały niewielką skalę na każdym terenie. W momencie wybuchu I wojny światowej istniało pięć klubów w Sarajewie, cztery oparte na przynależności religijnej i etnicznej: SAŠK jako klub bośniackich Chorwatów, Slavija związany z bośniackimi Serbami, Đerzelez jako klub Bośniackich muzułmanów (znany również jako Sarajevski) i Makabi (znany również jako Barkohba) jako bośniacki klub żydowski; oraz jedyny wieloetniczny był klub robotniczy RŠD Hajduk. Oprócz klubów z Sarajewa było około 20 poza stolicą.

1 grudnia 1918 po zakończeniu I wojny światowej i po rozpadzie Austro-Węgier zamieszkane przez Słowian południowych komitaty Królestwa Chorwacji wraz z ziemiami Styrii i Krainy postanowiły zjednoczyć się z Serbią w Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, późniejszą Jugosławię.

Spowodowało wzrost liczby regionalnych lig, a wkrótce zorganizowano mistrzostwa krajowe, w których brały udział dwie drużyny z Bośni i Hercegowiny, mistrzowie pododdziału piłkarskiego Banja Luka i Sarajewo. Po założeniu jugosłowiańskiej federacji piłkarskiej – NSJ (chorw. Nogometni Savez Jugoslavije) w kwietniu 1919 roku w Zagrzebiu, w 1920 roku powstał pododdział piłkarski w Sarajewie zwany Sarajevska fudbalska sjedišta - poprzednik federacji piłkarskiej Bośni i Hercegowiny. W sezonie 1923 zorganizowano pierwsze Mistrzostwa Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Do 1927 roku rozgrywki odbywały się systemem pucharowym. W sezonie 1928 organizowane pierwsze ligowe rozgrywki. W rozgrywkach brało udział 6 zespołów, grając systemem kołowym. W sezonie 1931/32 i 1935/36 rozgrywano systemem pucharowym. Zwycięzca turnieju otrzymywał tytuł mistrza Jugosławii. Pododdział Sarajewski reprezentowały kluby: SAŠK Sarajevo (1923, 1924, 1925, 1926, 1927, 1928, 1930/31), Slavija (1929, 1930, 1932/33, 1934/35, 1935/36, 1936/37, 1937/38, 1938/39, 1939/40), Krajišnik Banja Luka (1935/36).

3 października 1929 zmieniono nazwę państwa na „Królestwo Jugosławii”, również Związek Piłkarski w maju 1930 został przeniesiony do Belgradu i przyjął serbską nazwę FSJ (Fudbalski savez Jugoslavije). W 1939 po utworzeniu autonomicznej Banowiny Chorwacji, do której przyłączone tereny Bośni i Hercegowiny prowadzone osobno rozgrywki mistrzostw Banowiny Chorwacji w sezonach 1939/1940 i 1940/1941 oraz mistrzostw Serbii w sezonie 1940/1941. SAŠK występował w chorwackiej lidze, a Slavija w serbskiej.

W czasie II wojny światowej w roku 1941 faszystowskie ugrupowanie ustaszy na czele z Ante Paveliciem przejęło władzę, ogłosiło niepodległość i powstało Niepodległe Państwo Chorwackie (NDH). Terytorium Chorwacji sprzymierzonej wówczas z Niemcami obejmowało Chorwację właściwą (choć nie całą, część terytorium przyłączono do Włoch) oraz tereny dzisiejszej Bośni i Hercegowiny. W latach 1941–1944 prowadzone mistrzostwa NDH.

W 1945 po utworzeniu Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii Bośnia i Hercegowina została włączona do jej składu i kontynuowano rozgrywki o mistrzostwo Jugosławii w najwyższej lidze, zwanej Prva savezna liga. W 1946 roku rozgrywano kwalifikacje w Bośni i Hercegowinie oraz innych republikach dla uczestnictwa w przyszłych mistrzostwach Jugosławii. Najlepszymi klubami Bośni i Hercegowiny w tym czasie były: FK Sarajevo (mistrz 1966/67, 1984/85), FK Željezničar (mistrz 1971/72), FK Velež Mostar, FK Sloboda Tuzla, NK Čelik Zenica i FK Borac Banja Luka, które grały w pierwszej lidze Jugosławii, II lidze oraz w rozgrywkach Pucharu Jugosławii.

Po upadku SFR Jugosławii w 1991 roku proklamowano niepodległość Bośni i Hercegowiny; w 1992 powstał Nogometni/Fudbalski Savez Bosne i Hercegovine, w skrócie N/FSBiH, potem rozpoczęła się wojna z Jugosławią (de facto z Serbią, wspomaganą przez oddziały czarnogórskie).

Po raz pierwszy Prva nogometna liga Bosne i Hercegovine zorganizowana w sezonie 1994/1995. Sezony 1992/1993 i 1993/1994 nie odbyły się z powodu wojny w Bośni. W tym czasie FK Borac Banja Luka występował w 1. lidze jugosłowiańskiej. W sezonie 1993/1994 kluby Chorwatów bośniackich utworzyły własną ligę, którą wygrał zespół NK Široki Brijeg, jednak jej wyniki uznane zostały za nieoficjalne. Od 1994 istniały 3 ligi: Bośniaków, Chorwatów bośniackich i Serbów bośniackich, jednak mistrzem kraju aż do 1999 zostawał najlepszy zespół pierwszej z wymienionych. W sezonie 1999/2000 mistrzem Bośni i Hercegowiny zostawał zwycięzca play-offów rozgrywanych wśród najlepszych drużyn z lig bośniackiej i Chorwatów bośniackich. W następnym sezonie obie te ligi połączyły się i zwycięzca tych rozgrywek zdobywał mistrzostwo kraju.

W sezonie 2000/01 zainaugurowano rozgrywki zawodowej Premijer ligi Bośni i Hercegowiny^[1]. W sezonie 2002/2003 do tej ligi dołączyły się także kluby Serbów bośniackich i dopiero od tego momentu istnieje jedna liga skupiające najlepsze kluby wszystkich głównych nacji w Bośni i Hercegowinie.

Nieoficjalne

Sezon K T Mistrz Wicemistrz III miejsce Br. Król strzelców Uwagi Srpska liga u fudbalu 1940/41     4 BSK Belgrad SK Jugoslavija FK Vojvodina ? ? 10 klubów Prvenstvo Banovine Hrvatske u nogometu 1940/41     1 Hajduk Split Građanski Zagrzeb Concordia Zagrzeb 27 August Lešnik (Građanski Zagrzeb) 10 klubów Prvenstvo NDH u nogometu 1941     2 Građanski Zagrzeb Concordia Zagrzeb Željezničar Zagrzeb ? ? 9 klubów, nie dokończono 1942     1 Concordia Zagrzeb Građanski Zagrzeb SAŠK Sarajevo Hajduk Osijek ? ? 16 klubów, 4gr.+play-off 1943     3 Građanski Zagrzeb HAŠK Zagrzeb Concordia Zagrzeb 2 Franjo Wölfl (Građanski Zagrzeb) 14 klubów,4 rundy 1944     2 HAŠK Zagrzeb SAŠK Sarajevo Građanski Zagrzeb Borovo (Borovo-Vukovar) ? ? 18 klubów,3 rundy, nie dokończono Prvenstvo Federalne države Hrvatske u nogometu

W latach 1945–1991 zespoły z Bośni i Hercegowiny występowały w I lidze jugosłowiańskiej.

oraz w Republička nogometna liga Bosne i Hercegovine jako część II ligi jugosłowiańskiej jako część II ligi jugosłowiańskiej (1946/47, 1952), III (1948/49, 1951, 1973–1988) lub IV (1950, 1988–1991).

Oficjalne

Sezon K T Mistrz Wicemistrz III miejsce Br. Król strzelców Uwagi Prva nogometna liga Bosne i Hercegovine 1994/95     1 Čelik Zenica Željezničar Sarajewo Bosna Visoko ? ? 22 kluby, 4gr.+2 runda 1995/96     2 Čelik Zenica Radnički Lukavac Sloboda Tuzla 27 Amir Osmanović (Radnički Lukavac) 16 klubów 1996/97     3 Čelik Zenica FK Sarajevo Bosna Visoko 17 Nermin Vazda (Bosna Visoko) 16 klubów 1997/98     1 Željezničar Sarajewo FK Sarajevo 19 Nermin Hajdarević (Čelik Zenica), Nermin Vazda (FK Željezničar) 16 klubów, 1gr+play-off 1998/99     1 FK Sarajevo Bosna Visoko Rudar Kakanj ? ? 16 klubów 1999/00     1 Brotnjo Čitluk Budućnost Banovići ? ? 16 klubów, 1gr+play-off Premijer liga Bosne i Hercegovine 2000/01     2 Željezničar Sarajewo Brotnjo Čitluk FK Sarajevo 31 Dželaludin Muharemović (FK Željezničar) 22 kluby 2001/02     3 Željezničar Sarajewo NK Široki Brijeg Brotnjo Čitluk 15 Ivica Huljev (FK Željezničar) 16 klubów 2002/03     1 Leotar Trebinje Željezničar Sarajewo FK Sarajevo 24 Emir Obuća (FK Sarajevo) 20 klubów 2003/04     1 NK Široki Brijeg Željezničar Sarajewo FK Sarajevo 20 Alen Škoro (FK Sarajevo) 16 klubów 2004/05     1 Zrinjski Mostar Željezničar Sarajewo NK Široki Brijeg 17 Zoran Rajović (Zrinjski Mostar) 16 klubów 2005/06     2 NK Široki Brijeg FK Sarajevo Zrinjski Mostar 19 Petar Jelić (Modriča Maxima) 16 klubów 2006/07     2 FK Sarajevo Zrinjski Mostar Slavija Sarajewo 19 Stevo Nikolić (Modriča Maxima), Dragan Benić (Borac Banja Luka) 16 klubów 2007/08     1 Modriča Maxima NK Široki Brijeg Čelik Zenica 18 Darko Spalević (Slavija Sarajewo) 16 klubów 2008/09     2 Zrinjski Mostar Slavija Sarajewo Sloboda Tuzla 17 Darko Spalević (Slavija Sarajewo) 16 klubów 2009/10     4 Željezničar Sarajewo NK Široki Brijeg Borac Banja Luka 16 Feđa Dudić (Travnik) 16 klubów 2010/11     1 Borac Banja Luka FK Sarajevo Željezničar Sarajewo 16 Ivan Lendrić (Zrinjski Mostar) 16 klubów 2011/12     5 Željezničar Sarajewo NK Široki Brijeg Borac Banja Luka 19 Eldin Adilović (FK Željezničar) 16 klubów 2012/13     6 Željezničar Sarajewo FK Sarajevo Borac Banja Luka 20 Emir Hadžić (FK Sarajevo) 16 klubów 2013/14     3 Zrinjski Mostar NK Široki Brijeg FK Sarajevo 18 Wagner Lago (NK Široki Brijeg) 16 klubów 2014/15     3 FK Sarajevo Željezničar Sarajewo Zrinjski Mostar 15 Riad Bajić (FK Željezničar) 16 klubów 2015/16     4 Zrinjski Mostar Sloboda Tuzla NK Široki Brijeg 18 Leon Benko (FK Sarajevo) 16 klubów 2016/17     5 Zrinjski Mostar Željezničar Sarajewo FK Sarajevo 19 Ivan Lendrić (FK Željezničar) 12 klubów, 2 rundy 2017/18     6 Zrinjski Mostar Željezničar Sarajewo FK Sarajevo 16 Miloš Filipović (Zrinjski Mostar) 12 klubów, 2 rundy 2018/19     4 FK Sarajevo Zrinjski Mostar NK Široki Brijeg 16 Sulejman Krpić (FK Željezničar) 12 klubów 2019/20     5 FK Sarajevo Željezničar Sarajewo Zrinjski Mostar 13 Mersudin Ahmetović (FK Sarajevo) 12 klubów 2020/21     2 Borac Banja Luka FK Sarajevo Velež Mostar 17 Nemanja Bilbija (Zrinjski Mostar) 12 klubów 2021/22     7 Zrinjski Mostar Tuzla City Borac Banja Luka 33 Nemanja Bilbija (Zrinjski Mostar) 12 klubów 2022/23     8 Zrinjski Mostar Borac Banja Luka Željezničar Sarajewo 24 Nemanja Bilbija (Zrinjski Mostar) 12 klubów 2023/24     3 Borac Banja Luka Zrinjski Mostar Velež Mostar 24 Nemanja Bilbija (Zrinjski Mostar) 12 klubów

W dotychczasowej historii oficjalnych Mistrzostw Bośni i Hercegowiny na podium oficjalnie stawało w sumie 15 drużyn. Liderem klasyfikacji jest Zrinjski Mostar, który zdobył 8 tytułów mistrzowskich.

Stan po sezonie 2023/24.

Zrinjski Mostar

NK Široki Brijeg

NK Čelik Zenica

Borac Banja Luka

Leotar Trebinje

Modriča Maxima

Brotnjo Čitluk

FK Sarajevo

Željezničar Sarajewo

Lokalizacja drużyn mistrzowskich
10 i więcej mistrzostw Bośni i Hercegowiny

Lp.	Klub	Miejsca na podium			Zwycięskie sezony
1.	Zrinjski Mostar	8	3	3	2004/05, 2008/09, 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22, 2022/23
2.	Željezničar Sarajewo	6	8	2	1997/98, 2000/01, 2001/02, 2009/10, 2011/12, 2012/13
3.	FK Sarajevo	5	6	6	1998/99, 2006/07, 2014/15, 2018/19, 2019/20
4.	Borac Banja Luka	3	1	4	2010/11, 2020/21, 2023/24
5.	NK Čelik Zenica	3	0	1	1994/95, 1995/96, 1996/97
6.	NK Široki Brijeg	2	5	3	2003/04, 2005/06
7.	Brotnjo Čitluk	1	1	1	1999/00
8.	Leotar Trebinje	1	0	0	2002/03
	Modriča Maxima	1	0	0	2007/08
10.	Bosna Visoko	0	1	2
	Sloboda Tuzla	0	1	2
12.	Slavija Sarajewo	0	1	1
13.	Budućnost Banovići	0	1	0
	Radnički Lukavac	0	1	0
	Tuzla City	0	1	0
16.	Velež Mostar	0	0	2
17.	Rudar Kakanj	0	0	1

Siedziby klubów: stan po sezonie 2023/24.

Są 56 zespoły, które wzięli udział w 25 sezonach Mistrzostw Bośni i Hercegowiny, które były prowadzone od 2000/01 aż do sezonu 2024/25 łącznie (w pierwszych dwóch sezonach w 2 osobnych ligach). Tylko Čelik Zenica, FK Sarajevo, NK Široki Brijeg, FK Željezničar i Zrinjski Mostar były zawsze obecne w każdej edycji.

Pogrubione zespoły biorące udział w sezonie 2024/25.

• 25 razy: FK Sarajevo, NK Široki Brijeg, FK Željezničar, HŠK Zrinjski Mostar
• 22 razy: FK Sloboda Tuzla
• 21 razy: FK Borac Banja Luka
• 20 razy: NK Čelik Zenica
• 19 razy: FK Velež Mostar
• 16 razy: FK Leotar Trebinje
• 15 razy: FK Radnik Bijeljina
• 14 razy: FK Slavija Sarajewo
• 13 razy: NK Posušje, NK Travnik
• 11 razy: FK Olimpic Sarajewo
• 9 razy: FK Modriča Maxima, HNK Orašje
• 8 razy: FK Rudar Prijedor
• 7 razy: NK Jedinstvo Bihać, NK Zvijezda Gradačac
• 6 razy: NK GOŠK Gabela, FK Mladost Doboj Kakanj, NK Žepče, FK Tuzla City
• 5 razy: FK Budućnost Banovići, FK Rudar Ugljevik, NK Vitez
• 4 razy: NK Brotnjo Čitluk, FK Glasinac Sokolac, FK Kozara Gradiška, FK Krupa Krupa na Vrbasu
• 3 razy: FK Drina Zvornik, FK Igman Konjic, FK Laktaši, FK Mladost Gacko, Sloga Meridian, FK Zvijezda 09
• 2 razy: FK Boksit Milići, NK Bosna Visoko, FK BSK Banja Luka, NK Iskra Bugojno, FK Ljubić Prnjavor, FK Mladost Velika Obarska, FK Polet Srpski Brod, FK Sloboda Novi Grad, NK Troglav Livno
• 1 raz: HNK Čapljina, NK Đerzelez Zenica, OFK Gradina Srebrenik, HNK Grude, NK Kiseljak, FK Krajina Cazin, FK Lijevče Nova Topola, HNK Ljubuški, NK Metalleghe-BSI Jajce, FK Omladinac Banja Luka, FK Rudar Kakanj.

• Tabela wszech czasów mistrzostw Bośni i Hercegowiny w piłce nożnej
• Premijer liga Bosne i Hercegovine
• Puchar Bośni i Hercegowiny

• Oficjalna strona pierwszej ligi Bośni i Hercegowiny. nfsbih.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-15)]. (bośn.).
• Premier Liga, [w:] baza Soccerway (liga) [dostęp 2021-01-02] .
• Oficjalna strona N/FSBiH. nfsbih.ba. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-16)]. (bośn.).
• Archiwum wyników meczów i tabel w bazie RSSSF (ang.)