Moc zasady – ilościowa miara chemicznej „siły działania” zasad. Miarą tej mocy jest ujemny logarytm dziesiętny ze stałej dysocjacji zasady w danych warunkach temperatury i ciśnienia, oznaczany skrótem
gdzie to stała dysocjacji zasady. Im jest mniejsze, tym moc zasady jest większa.
Przykładowo dla NaOH:
- NaOH → Na+ + OH− (dysocjacja w wodzie)
Moc zasad organicznych i amoniaku
[edytuj | edytuj kod]Równowaga kwasowo-zasadowa dla zasad organicznych i amoniaku ma postać[1][2][3]:
- B + H
2O ⇄ BH+
+ OH−
Wartości pKb można spotkać w starszej literaturze[3]. Współcześnie zamiast pKb podaje się wartości pKa (moc kwasu)[1][2][3] (oznaczane czasem jako pKBH+) dla kwasu sprzężonego BH+ danej zasady B[1]:
- BH+
+ H
2O ⇄ B + H
3O+ - dla rozcieńczonych roztworów przyjmuje się i włącza je się do pKa:
Obie wartości skorelowane są wzorem:
Np. dla amoniaku pKb = 4,7 a pKa = 9,3, które to wartości dotyczą równań[1][2]:
- pKb:
- NH
3 + H
2O ⇄ NH+
4 + OH−
- NH
- pKa:
- NH+
4 + H
2O ⇄ NH
3 + H
3O+
- NH+
Związek | pKa | pKb |
---|---|---|
guanidyna | 13,6 | 0,4 |
dietyloamina | 10,8 | 3,2 |
amoniak | 9,3 | 4,7 |
anilina | 4,9 | 9,1 |
mocznik | 0,1 | 13,9 |
tiomocznik | –1 | 15 |
Mocne zasady
[edytuj | edytuj kod]Wartości Kb mocnych zasad w wodzie są na tyle duże (około 1013 lub wyższe), że nie daje się ich zmierzyć bezpośrednio. Można jednak porównać ich moc w rozpuszczalnikach organicznych, np. w DMSO lub acetonitrylu[4].
Mocne zasady:
- wodorotlenki litowców: LiOH, NaOH, KOH, RbOH oraz CsOH;
- wodorotlenki berylowców (bez berylu i magnezu): Ca(OH)2, Sr(OH)2 i Ba(OH)2.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Douglas Dalzell Perrin , Dissociation constants of organic bases in aqueous solution, Londyn: Butterworths & Co., 1965 (IUPAC), s. 1–2 [dostęp 2023-07-04] .
- ↑ a b c d Dissociation constants of inorganic acids and bases, [w:] CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 8-40–8-41, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).
- ↑ a b c d Dissociation constants of organic acids and bases, [w:] CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 8-42–8-51, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).
- ↑ Range of accessible pH-values, [w:] Brian G. Cox , Acids and Bases. Solvent Effects on Acid-Base Strength, Oxford University Press, 2013, s. 3–5, DOI: 10.1093/acprof:oso/9780199670512.001.0001, ISBN 978-0-19-967051-2 (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Lech Pajdowski, Chemia ogólna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1981, ISBN 83-01-00555-6 .