| |
| Klasa | |
|---|---|
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
czerwiec 1927 |
| Wodowanie |
22 czerwca 1930 |
 Królewska Marynarka Rumuńska
| |
| Nazwa |
Delfinul |
| Wejście do służby |
9 maja 1936 |
| Wycofanie ze służby |
27 sierpnia 1944 |
 Marynarka Wojenna ZSRR
| |
| Nazwa |
TS-3 (ТС-3) |
| Wejście do służby |
5 września 1944 |
| Wycofanie ze służby |
12 października 1945 |
 Rumuńskie Siły Morskie
| |
| Nazwa |
Delfinul |
| Wejście do służby |
1954 |
| Wycofanie ze służby |
1957 (lub 1959)[a] |
| Los okrętu |
złomowany |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
68,58 m |
| Szerokość |
5,94 m |
| Zanurzenie |
3,66 m |
| Zanurzenie testowe |
80 m |
| Napęd | |
| 2 silniki diesla 800 KM 2 silniki elektryczne 800 KM | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
2000 Mm przy 10 w |
| Uzbrojenie | |
| 1 armata 102 mm 2 km | |
| Wyrzutnie torpedowe |
6 kalibru 533 mm (4 dziób, 2 rufa), 6 torped |
| Załoga |
40 |
NMS Delfinul – pierwszy okręt podwodny Rumuńskiej Marynarki Wojennej, zbudowany w latach 30. XX wieku we Włoszech. Służył bojowo na Morzu Czarnym podczas II wojny światowej. Po wojnie na krótko służył w marynarce ZSRR pod oznaczeniem TS-3, potem zwrócony Rumunii i od 1954 roku wykorzystywany do szkolenia, po czym wycofany pod koniec lat 50.
Budowa
[edytuj | edytuj kod]Okręt został zamówiony we włoskiej stoczni Cantieri Navali del Quarnaro (CNQ) w Fiume, jako pierwszy rumuński okręt podwodny, w ramach programu z 1926, łącznie z okrętem-bazą NMS „Constanța”[1]. Stępkę pod budowę okrętu podwodnego położono w czerwcu 1927 roku[2][b]. Budowa przeciągała się i w jej trakcie dokonywano licznych przeróbek planów, lecz okręt nie spełniał założonych wymagań[2]. Okręt wodowano 22 czerwca 1930 roku, a gotowość osiągnął na początku 1932 roku, lecz marynarka odmówiła jego odbioru[2]. Rząd Rumunii usiłował odzyskać pieniądze od stoczni na drodze sądowej, jednocześnie stocznia oferowała sprzedaż okrętu za granicę, w tym do ZSRR, lecz bez skutku[2]. Ostatecznie w sierpniu 1935 roku Rumunia zgodziła się odebrać okręt[2]. W lutym 1936 roku „Delfinul” rozpoczął próby morskie, a wszedł do służby 9 maja 1936 roku[2].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Okręt miał wyporność w położeniu nawodnym 650 ton i podwodnym 900 ton[2][3]. Długość wynosiła 68,58 m, szerokość 5,94 m, a zanurzenie w położeniu nawodnym 3,66 m[2].
Zasadnicze uzbrojenie stanowiło sześć wyrzutni torpedowych kalibru 533 mm, w tym cztery dziobowe i dwie rufowe[c]. Okręt zabierał sześć torped, bez zapasowych[1]. Uzbrojenie uzupełniała armata kalibru 102 mm firmy Bofors o długości lufy L/35 (35 kalibrów) i dwa karabiny maszynowe[1].
Napęd w położeniu nawodnym stanowiły dwa silniki Diesla firmy Sulzer o mocy łącznej 800 KM, a pod wodą dwa silniki elektryczne firmy Monza o mocy łącznej również 800 KM[2]. Pozwalały one na osiąganie prędkości 14 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[2]. Zasięg na powierzchni wynosił 2000 mil morskich przy prędkości 10 w[2]. Autonomiczność obejmowała 15 dób[2].
Załoga okrętu liczyła 40 osób[2].
Służba
[edytuj | edytuj kod]Okręt przybył do Rumunii 27 czerwca 1936 roku[2]. Był używany bojowo podczas II wojny światowej na Morzu Czarnym, będąc do 1943 roku jedynym rumuńskim okrętem podwodnym[1]. Był zarazem jedynym okrętem podwodnym państw Osi na tym akwenie[4]. Między atakiem na ZSRR w czerwcu 1941 a lipcem 1942 roku odbył dziewięć patroli bojowych, spędzając 87 dni w morzu, lecz bez większych sukcesów[5].
20 sierpnia 1941 roku „Delfinul” był atakowany przez radziecki okręt podwodny, lecz wystrzelona do niego torpeda była niecelna[6]. Według niektórych publikacji, 5 listopada 1941 roku „Delfinul” zatopił koło Jałty radziecki statek „Uralec” (o pojemności 1975 BRT), lecz według innych źródeł statek ten zatopiło lotnictwo[d]. Według jednak źródeł internetowych, 5 listopada „Delfinul” uszkodził torpedą zbiornikowiec „Kreml”[7]. Był kilkakrotnie atakowany nieskutecznie przez radzieckie jednostki bombami głębinowymi, w tym po ataku na statek 5 listopada 1941 roku, 27 czerwca i 1 lipca 1942 roku[8]. Od 3 lipca 1942 roku okręt był remontowany w Gałaczu[5]. Remont przeciągał się do końca działań wojennych między innymi ze względu na sabotowanie prac przez antyniemiecki ruch oporu[3]. W 1944 roku okręt został ewakuowany w obawie przed lotnictwem do Islazu nad Dunajem[5]. 27 sierpnia 1944 roku został zdobyty przez wojska radzieckie w Sulinie[e].
5 września 1944 roku podniesiono na nim banderę marynarki ZSRR, a 14 września 1944 roku został formalnie wcielony do radzieckiej Floty Czarnomorskiej[9]. 20 października 1944 roku nadano mu oznaczenie TS-3 (ros. ТС-3)[9]. Okręt jednak nadal znajdował się remoncie i w październiku został przeholowany do Bałakławy[5]. 12 października 1945 roku został zwrócony Rumunii, a 6 listopada formalnie skreślony z listy floty marynarki ZSRR[9].
„Delfinul” został przywrócony do służby w Rumunii faktycznie w 1954 roku, w charakterze jednostki szkolnej[5]. Wycofano go ze służby w 1957 roku (według niektórych źródeł w 1959 roku)[a]. Został po tym złomowany[9].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Wycofanie w 1957 roku według Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946 ↓, s. 361, Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 324 i Bierieżnoj 1994 ↓, s. 34, natomiast Patianin i Barabanow 2007 ↓, s. 23 podają 1959 rok
- ↑ Według innych źródeł w 1929 roku (Bierieżnoj 1994 ↓, s. 34)
- ↑ Patianin i Barabanow 2007 ↓, s. 22 i Bierieżnoj 1994 ↓, s. 34, natomiast Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946 ↓, s. 361 podaje osiem wyrzutni torped, w tym cztery rufowe.
- ↑ Według Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946 ↓, s. 361, „Delfinul” zatopił statek 6 listopada 1941 – prawdopodobnie „Urales” (nazwa jest najprawdopodobniej zniekształcona). Sobański 2000 ↓, s. 37 bardziej szczegółowo podaje wersję o zatopieniu statku „Uralles” 5 listopada o godz. 8.45, lecz cytuje też źródło, zgodnie z którym statek ten zatonął w nalocie 29 października 1941.
- ↑ Bierieżnoj 1994 ↓, s. 34. Według innej wersji, zdobyty 12 września 1944 roku w Islazie (Patianin i Barabanow 2007 ↓, s. 23)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Patianin i Barabanow 2007 ↓, s. 22-23.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Patianin i Barabanow 2007 ↓, s. 22.
- ↑ a b Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946 ↓, s. 361.
- ↑ Sobański 2000 ↓, s. 35.
- ↑ a b c d e Patianin i Barabanow 2007 ↓, s. 23.
- ↑ Sobański 2000 ↓, s. 36.
- ↑ Guðmundur Helgason, Kreml’. Soviet Motor tanker [online], uboat.net [dostęp 2023-10-27] (ang.).
- ↑ Sobański 2000 ↓, s. 37.
- ↑ a b c d Bierieżnoj 1994 ↓, s. 34.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Siergiej Bierieżnoj: Trofiei i rieparacii WMF SSSR, sprawocznik. Jakuck: 1994. (ros.).
- Jane’s Fighting Ships 1937. Francis McMurtrie (red.). Londyn: Sampson Low, Marston & Co, 1937, s. 407. (ang.).
- Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
- Siergiej Patianin, M. Barabanow. Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Bałkanskich gosudarstw i stran Wostocznogo Sriediziemnomoria. „Morskaja Kampanija”. 3/2007, 2007. (ros.).
- Maciej Sobański. Rumuńskie okręty podwodne w czasie II wojny światowej w latach 1941–1944. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 4. X, 2000. ISSN 1231-014X.
