Nandinia palmowa

Nandinia palmowa
	Nandinia binotata
	(J.E. Gray, 1830)
	; Nandinia palmowa na ilustracji z 1974 roku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	kotokształtne
Infrarząd	Nandinioidea; Pocock, 1929
Rodzina	Nandiniidae; Pocock, 1929
Rodzaj	Nandinia; J.E. Gray, 1843
Gatunek	nandinia palmowa
Synonimy
	Rodziny: Nandiniinae Gregory & Hellman, 1939; Nandiniini Simpson, 1945; Gatunku: Viverra binotata J.E. Gray, 1830; Paradoxurus hamiltonii J.E. Gray, 1832; Nandinia gerrardi O. Thomas, 1893;
	Rodziny: Nandiniinae Gregory & Hellman, 1939; Nandiniini Simpson, 1945; Gatunku: Viverra binotata J.E. Gray, 1830; Paradoxurus hamiltonii J.E. Gray, 1832; Nandinia gerrardi O. Thomas, 1893;
Podgatunki
	N. b. binotata (J.E. Gray, 1830); N. b. arborea Heller, 1913; N. b. gerrardi O. Thomas, 1893; N. b. intensa Cabrera & Ruxton, 1926;
	N. b. binotata (J.E. Gray, 1830); N. b. arborea Heller, 1913; N. b. gerrardi O. Thomas, 1893; N. b. intensa Cabrera & Ruxton, 1926;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nandinia palmowa^[12], łasza palmowa (Nandinia binotata) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny nandiniowatych (Nandiniidae), której jest jedynym przedstawicielem. Wcześniej był zaliczany do wiwerowatych.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1830 roku brytyjski zoolog John Edward Gray, nadając mu nazwę Viverra binotata^[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Gray wskazał Region Aszanti w Ghanie (w oryg. ang. Africa, Ashantee)^[2]^[13]. Jedyny przedstawiciel^[14]^[15] rodziny nandiniowatych^[12] (Nandiniidae) którą opisał w 1929 roku brytyjski zoolog Reginald Innes Pocock^[3] i rodzaju nandinia^[12] (Nandinia) który opisał w 1843 John Edward Gray^[4].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki^[15].

Etymologia

Nandinia: etymologia niejasna, Gray nie wytłumaczył pochodzenia nazwy rodzajowej^[4]; Palmer sugeruje że jest rodzima, afrykańska nazwa^[16].
binotata: łac. bi- „dwu-”, od bis „podwójny”; notatus „znaczony”, od notare „oznaczać”, od nota „znak”, od noscere „wiedzieć”^[17].
arborea: łac. arboreus „nadrzewny, z drzewa”, od arbor, arboris „drzewo”^[18].
gerrardi: Edward Gerrard (1810-1910), brytyjski taksydermista^[8].
intensa: łac. intensus „intensywny” (np. mocniej zaznaczony), od intendere „wytężać, natężać”^[19].

Rozmieszczenie geograficzne

Nandinia palmowa występuje w zależności od podgatunku^[20]^[15]:

N. binotata binotata – od Gambii na wschód do Demokratycznej Republiki Konga, włącznie z Bioko^[21].
N. binotata arborea – Kenia, południowy Sudan, północna Tanzania i Uganda.
N. binotata gerrardi – Malawi, Mozambik, południowa i wschodnia Tanzania (prawdopodobnie także Zanzibar), północno-wschodnia Zambia i wschodnie Zimbabwe.
N. binotata intensa – Angola, południowa Demokratyczna Republika Konga i północno-zachodnia Zambia.

Morfologia

Długość ciała 37–62,5 cm, długość ogona 34–76,2 cm; masa ciała 1,2–3 kg^[20]. Niewielki ssak o małych uszach, krótkich i silnych kończynach zakończonych mocnymi pazurami. Kształtem ciała przypomina kota. Szarobrązowe futro jest pokryte ciemnymi cętkami, a na ogonie występują poprzeczne pręgi.

Tryb życia

Nandinie palmowe większość czasu spędzają w koronach drzew, ale obserwowano je żerujące w podszycie. Poza okresem rozrodu prowadzą zwykle samotniczy tryb życia. W czasie żerowania tworzą luźne grupy bez zauważalnych więzi socjalnych. Aktywne po zmierzchu i przed świtem. W dzień natomiast ukrywają się na drzewach w sieci roślin pnących^[22]. Komunikują się wykorzystując sygnały zapachowe. Dojrzałość płciową osiągają około trzeciego roku życia. Ciąża trwa 64 dni. Samica rodzi 2 razy w roku po 2-4 młodych w jednym miocie.

Nandinia palmowa jest gatunkiem wszystkożernym – zjada gryzonie, owady, jaja, opadłe owoce i padlinę. Najchętniej żywi się małymi kręgowcami, bezkręgowcami oraz pokarmem roślinnym^[22].

Znaczenie dla gospodarki

Nandinia palmowa jest przyczyną zmartwień wielu rolników, ze względu na rodzaj pożywienia jakim się żywi. Zwierzęta te często napadają na klatki z kurczakami lub indykami, co niesie za sobą duże straty gospodarcze związane z hodowlą drobiu^[23]. Pomimo że są to zwierzęta zagrożone wyginięciem, często się na nie poluje, by zdobyć ich mięso (są to najczęściej sprzedawani mięsożercy na rynkach w Gwinei Równikowej i Gwinei) oraz futro - zastosowanie dekoracyjne^[24].

Przypisy

↑ Nandinia binotata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e J.E. Gray: Spicilegia zoologica or, original figures and short systematic descriptions of new and unfigured animals. Cz. 2. London: Treüttel, Würtz, 1830, s. 9. (ang.).
↑ ^a ^b R.I. Pocock: Carnivora. W: J.L. Garvin & F.H. Hooper (redaktorzy): Encyclopædia Britannica. Wyd. 14. New York: Encyclopædia Britannica Inc., 1929, s. 898. (ang.).
↑ ^a ^b ^c J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 54. (ang.).
↑ W.K. Gregory & M. Hellman. On the evolution and major classification of the civets (Viverridae) and allied fossil and recent Carnivora: A phylogenetic study of the skull and dentition. „Proceedings of the American Philosophical Society”. 81 (3), s. 320, 1939. DOI: 10.2307/984861. (ang.).
↑ G.G. Simpson. The principles of classification and a classification of mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 85, s. 116, 1945. (ang.).
↑ J.E. Gray. On the Family of Viverridce and its generic Subdivisions; with an enumeration of the Species of Paradoxurus, and Characters of several new ones. „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”. 2, s. 67, 1832. (ang.).
↑ ^a ^b ^c O. Thomas. Description of a second species of the carnivorous genus Nandinia, from Southern Nyassaland. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 12, s. 205, 1893. (ang.).
↑ E. Heller. New Antelopes and Carnivores from British East Africa. „Smithsonian Miscellaneous Collection”. 61 (13), s. 9, 1914. (ang.).
↑ Á. Cabrera & A.E. Ruxton. On mammals from Luluabourg, Southern Congo. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 17, s. 596, 1926. DOI: 10.1080/00222932608633448. (ang.).
↑ P.P. Gaubert P.P. i inni, Nandinia binotata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-10] (ang.).
↑ ^a ^b ^c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 143. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nandinia binotata. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-03-20].</
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Higher Taxonomy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 394. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 446, 1904. (ang.).
↑ binotata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-03-20] (ang.).
↑ arborea, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-03-20] (ang.).
↑ intensa, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-03-20] (ang.).
↑ ^a ^b P. Gaubert: Family Nandiniidae (African Palm Civet). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
↑ E.D.L. San, A.W. Ferguson, J.L. Belant, M. Hoffmann, P. Gaubert, F.M. Angelici & M.J. Somers. Conservation status, distribution and species richness of small carnivores in Africa. „Small Carnivore Conservation”. 48, s. 4-18, 2013. (ang.).
↑ ^a ^b Sumiński P., Goszczyński J., Romanowski J., 1993. Ssaki drapieżne Europy. Warszawa.
↑ Animal Diversity Web, http://animaldiversity.ummz.umich.edu [dostęp 10 listopada 2013]
↑ Encyclopedia of Life, 2013. http://eol.org/pages/328048/overview [dostęp 10 listopada 2013]

Bibliografia

W. Nocon: Nandinia binotata. (On-line), Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2008-01-01]. (ang.).

[itis-1] Nandinia binotata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Gray1830-2] J.E. Gray: Spicilegia zoologica or, original figures and short systematic descriptions of new and unfigured animals. Cz. 2. London: Treüttel, Würtz, 1830, s. 9. (ang.).

[Pocock-3] R.I. Pocock: Carnivora. W: J.L. Garvin & F.H. Hooper (redaktorzy): Encyclopædia Britannica. Wyd. 14. New York: Encyclopædia Britannica Inc., 1929, s. 898. (ang.).

[Gray1843-4] J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 54. (ang.).

[Gregory&Hellman-5] W.K. Gregory & M. Hellman. On the evolution and major classification of the civets (Viverridae) and allied fossil and recent Carnivora: A phylogenetic study of the skull and dentition. „Proceedings of the American Philosophical Society”. 81 (3), s. 320, 1939. DOI: 10.2307/984861. (ang.).

[Simpson-6] G.G. Simpson. The principles of classification and a classification of mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 85, s. 116, 1945. (ang.).

[Gray1832-7] J.E. Gray. On the Family of Viverridce and its generic Subdivisions; with an enumeration of the Species of Paradoxurus, and Characters of several new ones. „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”. 2, s. 67, 1832. (ang.).

[Thomas-8] O. Thomas. Description of a second species of the carnivorous genus Nandinia, from Southern Nyassaland. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 12, s. 205, 1893. (ang.).

[Heller-9] E. Heller. New Antelopes and Carnivores from British East Africa. „Smithsonian Miscellaneous Collection”. 61 (13), s. 9, 1914. (ang.).

[Cabrera&Ruxton-10] Á. Cabrera & A.E. Ruxton. On mammals from Luluabourg, Southern Congo. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 17, s. 596, 1926. DOI: 10.1080/00222932608633448. (ang.).

[iucn-11] P.P. Gaubert P.P. i inni, Nandinia binotata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-10] (ang.).

[Cichocki&inni-12] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 143. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw3-13] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nandinia binotata. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-03-20].</

[mdd-14] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Higher Taxonomy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).

[Burgin&inni-15] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 394. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Palmer-16] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 446, 1904. (ang.).

[17] binotata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-03-20] (ang.).

[18] arborea, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-03-20] (ang.).

[19] intensa, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-03-20] (ang.).

[hmw1-20] P. Gaubert: Family Nandiniidae (African Palm Civet). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[21] E.D.L. San, A.W. Ferguson, J.L. Belant, M. Hoffmann, P. Gaubert, F.M. Angelici & M.J. Somers. Conservation status, distribution and species richness of small carnivores in Africa. „Small Carnivore Conservation”. 48, s. 4-18, 2013. (ang.).

[:0-22] Sumiński P., Goszczyński J., Romanowski J., 1993. Ssaki drapieżne Europy. Warszawa.

[23] Animal Diversity Web, http://animaldiversity.ummz.umich.edu [dostęp 10 listopada 2013]

[24] Encyclopedia of Life, 2013. http://eol.org/pages/328048/overview [dostęp 10 listopada 2013]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]