Ten artykuł dotyczy zwierzęcia. Zobacz też: Ocelot (ujednoznacznienie).

Ocelot wielki

Leopardus pardalis[1]
(Linnaeus, 1758)[2]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Rodzina	kotowate
Podrodzina	koty
Rodzaj	ocelot
Gatunek	ocelot wielki
Synonimy Felis pardalis Linnaeus, 1758[2] Felis mexicana Kerr, 1792[3] Felis ocelot Link, 1795[4] Felis armillatus F. Cuvier, 1820[5] Felis mitis F. Cuvier, 1820[6] Felis chibiguazu J.B. Fischer, 1829[7] Felis chibi-gouazou J.E. Gray, 1827[8] Felis chati J.E. Gray, 1827[9] Felis hamiltonii J.B. Fischer, 1829[7] Felis griffithii J.B. Fischer, 1829[10] Felis canescens Swainson, 1838[11] Felis smithii Swainson, 1838[12] Felis maracaya Wagner, 1841[13] Leopardus griseus J.E. Gray, 1842[14] Leopardus pictus J.E. Gray, 1842[14] Felis pseudopardalis Boitard, 1842[15] Felis brasiliensis Schinz, 1844[16] Felis melanura Ball, 1844[17] Felis albescens Pucheran, 1855[18] Felis limitis Mearns, 1902[19] Felis costaricensis Mearns, 1903[20] Felis aequatorialis Mearns, 1903[21] Felis mearnsi Allen, 1904[22] Felis maripensis J.A. Allen, 1904[23] Felis sanctaemartae J.A. Allen, 1904[24] Felis ludoviciana Brass, 1911[25] Felis buffoni Brass, 1911[26] Felis pardalis puscaea Thomas, 1914[27] Oncoides pardalis tumatumari J.A. Allen, 1915[28] Felis pardalis nelsoni Goldman, 1925[29] Felis pardalis sonoriensis Goldman, 1925[30] Leopardus pardalis steinbachi Pocock, 1941[31]
Podgatunki[33]
L. p. pardalis (Linnaeus, 1758)[2] L. p. mitis (F. Cuvier, 1820)[32]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[34]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Ocelot wielki^[35], ocelot^[36][a] (Leopardus pardalis) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae).

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Felis pardalis^[2]. Holotyp pochodził ze stanu Veracruz, w Meksyku^[37].

Najnowsze analizy filogenetyczne oparte o mtDNA wykazują, że L. pardalis dzieli się na cztery główne grupy geograficzne^[33]. Populacje z Ameryki Środkowej i południowej Ameryki Południowej tworzą monofiletyczne grupy, natomiast populacje z północnej Ameryki Południowej dzielą się na dwa odrębne, rodowe klastry^[33]. Jeden klaster geograficzny znajduje się w północnej północno-wschodniej Ameryce Południowej (Gujana Francuska i północna Brazylia), natomiast drugi w Ameryce Środkowej i północnej północno-zachodniej Ameryce Południowej (Panama, Trynidad, Wenezuela i północna Brazylia)^[33]. Badania morfometryczne sugerują, że w obrębie L. pardalis mogą występować dwa odrębne gatunki (pardalis i mitis), ale wymaga to dalszych badań^[33]. Tradycyjnie uznawano dziesięć podgatunków^[37][38], ale analizy z 2017 roku obniżyły tę liczbę do dwóch^[39]. Również autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki^[33].

• Leopardus: gr. λεοπαρδος leopardos „lampart, pantera”^[40].
• pardalis: gr. παρδαλις pardalis „lampart”^[41].
• mitis: łac. mitis „łagodny, niegroźny”^[42].

Ocelot wielki występuje w Ameryce zamieszkując w zależności od podgatunku^[33]:

• L. pardalis pardalis – południowy Meksyk przez Amerykę Środkową.
• L. pardalis mitis – Ameryka Południowa od Kolumbii przez Gujanę, Andy i Amazonię, na południe do północnej Argentyny; granice z podgatunkiem nominatywnym pardalis są niepewne, a ten podgatunek może sięgać dalej na północ do Ameryki Środkowej.

Długość ciała (bez ogona) 72,6–100 cm, długość ogona 25,5–41 cm; masa ciała samic 6,6–11 kg, samców 7–15,5 kg^[38]. Oceloty mają krótką, jedwabistą sierść o barwie zależnej od otoczenia, w którym żyją. Koty żyjące w lasach mają żółtą lub rudą sierść, a zamieszkujące krzaki – szarą.

Nieregularny wzór z ciemnych plam i pręg zdobi futro ocelota. Na grzbiecie i bokach plamy tworzą rozety, na głowie, ogonie i łapach przechodzą w ciemne pasy. Brzuch jest jasny. Uszy czarne (z białymi plamkami) i zaokrąglone są osadzone na niewielkiej głowie. Ma silne łapy z ostrymi pazurami.

• lasy równikowe
• środowisko otwarte, np. torfowiska, sawanny
• środowiska wilgotne, jeziora, stawy
• namorzyny

• Ciąża: 70-80 dni
• Liczba młodych: 2-4
• Dojrzałość płciowa: samiec – 2,5 roku, samica – 2 lata
• Pożywienie: drobne kręgowce
• Długość życia: 12-15 lat

Oceloty żywią się wieloma zwierzętami, w tym: szczurami, kawiami domowymi, małpami, pancernikami, mrówkojadami, aguti, różnymi jeleniowatymi, młodymi pekari, jaszczurkami, wężami, żółwiami i różnymi ptakami. Często zakradają się do kurników.

Dojrzałość płciową samice osiągają w wieku 2 lat, a samce pół roku później. Okres godowy trwa od października do stycznia. Po ciąży trwającej ok. 70 dni w dziupli rodzą się 2-4 kocięta, które otwierają oczy po 15 dniach. Dwa lata młode uczą się od matki różnych technik polowań, a wkrótce potem wyruszają na poszukiwanie własnego terytorium.

Występuje przeważnie w wilgotnych lasach. Często przebywa niedaleko ludzkich siedzib. Spotykany również na polach i na plantacjach trzciny cukrowej. Te małe koty nie łączą się w pary. Prowadzą nocny tryb życia. Dzień spędzają na drzewach, w nocy polują.

Najintensywniej polowano na oceloty w latach 60. i 70. Z powodu pięknego rysunku i jedwabistości futra, skóry tych kotów były i są bardzo cenne. Obecnie oceloty są chronione przepisami konwencji waszyngtońskiej (CITES) i choć handel skórami jest zabroniony, nadal się je zabija.

• Na młode oceloty polują węże boa, anakondy i kajmany
• Wrogami naturalnymi tych kotów są inne oceloty, pumy i jaguary
• Zwierzęta te nie boją się wody – bardzo dobrze pływają
• Oceloty mogą poruszać się bezszelestnie nawet po suchych liściach, dzięki miękkim poduszeczkom
• Samice często wyrywają sobie sierść ze skóry na brzuchu, aby wyścielić nią gniazdo
• Małe zwierzęta przynoszone przez matkę do gniazda służą młodym do nauki polowania

• F. Cuvier: Le chati femelle. W: È. Geoffroy Saint-Hilaire & F. Cuvier (red. red.): Histoire naturelle des mammifères: avec des figures originales, coloriées, dessinées d’aprèsdes animaux vivans. T. 1. Paris: Chez A. Belin, 1824, s. 139–141. (fr.).
• J.E. Gray: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: E. Griffith: The animal kingdom arranged in conformity with its organization, by the baron Cuvier, member of the institute of France, &c. &c. &c. additional descriptions all the species hitherto named, and of many not before noticed. Cz. 5. London: Geo. B. Whittaker, 1827, s. 1–391. (ang.).
• J.B. Fischer: Synopsis Mammalium. Stuttgardtiae: J.G. Cottae, 1830, s. 1–752. (łac.).
• W. Swainson: Animals in menageries. London: Printed for Longman, Orme, Brown, Green, & Longmans, and John Taylor, 1838, s. 1–337. (ang.).
• E.A. Mearns. The ocelot cats. „Proceedings of the United States National Museum”. 25, s. 237–249, 1903. (ang.). 
• J.A. Allen. New mammals from Venezuela and Colombia. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 20, s. 327–336, 1904. (ang.). 
• T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.). 
• E. Brass: Aus dem reiche der pelze. Berlin: Im verlage der Neuen pelzwaren-zeitung, 1913, s. 1–709. (niem.).
• E.A. Goldman. Two new ocelots from Mexico. „Journal of Mammalogy”. 6 (2), s. 122–124, 1925. DOI: 10.2307/1373387. (ang.). 
• Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Leopardus pardalis. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 8 grudnia 2007]