Opactwo benedyktynów św. Macieja w Trewirze

Opactwo benedyktynów
św. Macieja
Benediktinerabtei St. Matthias
	; Fasada bazyliki
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Nadrenia-Palatynat
Miejscowość	Trewir
Kościół	rzymskokatolicki (łaciński)
Rodzaj klasztoru	opactwo
Właściciel	benedyktyni
Data budowy	II poł. III w.
Data zamknięcia	1802
Data reaktywacji	1922
	Położenie na mapie Nadrenii-Palatynatu Opactwo benedyktynów; św. Macieja
	Położenie na mapie Niemiec Opactwo benedyktynów; św. Macieja
	49°44′17″N 6°37′57″E/49,738056 6,632500
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Opactwo benedyktynów św. Macieja (niem. Benediktinerabtei St. Matthias) – placówka rzymskokatolickiego zakonu benedyktynów znajdująca się w niemieckim mieście Trewir.

Historia

Za czasów rzymskich katolicki ośrodek kultu znajdował się poza murami miejskimi. Założono go nad grobem świętych Euchariusza i Waleriusza, pierwszych biskupów Trewiru. Informuje o tym napis fundacyjny z połowy V wieku, wykonany za pontyfikatu bpa Cyryliusza, którego również tu pochowano. Kościół został świątynią klasztorną, w VIII wieku jego patronem został św. Euchariusz. W 882 roku kompleks został zniszczony podczas najazdu Normanów^[1].

Około 977 roku działająca tu wspólnota przyjęła regułę benedyktyńską przy wsparciu ze strony opata z Gandawy. Pod koniec X wieku, za pontyfikatu biskupa Egberta, wzniesiono nową świątynię, z której zachowała się zachodnia część krypty^[2]. Na początku XII wieku placówka znalazła się pod wpływami klasztoru w Hirsau i rozwijającego się w nim ruchu reformatorskiego^[2]. Podjęto wówczas decyzję o rozbiórce starej świątyni i budowie nowej. Podczas prac rozbiórkowych odkryto relikwie św. Macieja, które uczyniły kompleks celem dla pielgrzymów^[3]. Od tego czasu placówka nosi obecne wezwanie^[1]. W 1148 papież Eugeniusz III konsekrował wciąż nieukończoną świątynię^[3].

Na przełomie XV i XVI wieku romańskie sklepienia zastąpiono gotyckim sklepieniem sieciowym, wykonano maswerkowe okna^[3] i wydłużono prezbiterium^[4]. Przy opactwie funkcjonował wówczas szpital św. Mikołaja i dom dla trędowatych Estricher Hof^[3]. Klasztor ucierpiał podczas najazdu margrabiego Albrechta Alcybiadesa w 1552 roku, w okresie wojny trzydziestoletniej i podczas wojen z Francją. W XVIII wieku powstały barokowe portale zdobiące fasadę, a po pożarze z 1783 roku wzniesiono klasycystyczne zwieńczenie wieży^[5].

W 1802, podczas okupacji napoleońskiej, placówkę zlikwidowano, a teren dawnego klasztoru rozparcelowano^[5]. Kościół klasztorny został siedzibą parafii obsługiwanej przez duchowieństwo diecezjalne, funkcję plebanii pełnił budynek dawnej karczmy^[6]. Ostatni z mnichów zmarł w 1837 roku^[5]. Około 1840 roku relikwiarz św. Macieja, stojący pośrodku świątyni od XII wieku, przeniesiono do prezbiterium, a kryptę skrócono o dwa przęsła. Z powodów finansowych zrezygnowano z dalszych prac renowacyjnych. Od końca lat 80. XIX wieku starano się o powrót benedyktynów do Trewiru. W latach 1914–1919 świątynię wyremontowano i udekorowano neogotyckimi malowidłami^[6]. 20 marca 1920 papież Benedykt XV wyniósł kościół do godności bazyliki mniejszej^[7].

22 października 1922 do dawnych zabudowań klasztornych przeniesiono zakonników z austriackiego Seckau(inne języki), uroczystej mszy ponownie wprowadzającej bernardynów do kompleksu przewodniczył biskup Trewiru Franz Rudolf Bornewasser(inne języki). W 1927 przeniesiono tu przechowywane dotychczas w katedrze relikwie głowy św. Macieja. W latach 1931–1932 pozostałe zabudowania dawnego klasztoru wróciły w ręce benedyktynów. W 1938 zakwaterowano tu wojska nazistowskie, a w 1941 placówka została zamknięta przez Gestapo. Zakonnicy przenieśli się do opactwa Maria Laach, w 1945 wrócili do Trewiru^[8]. W 1958 będący w złym stanie technicznym kościół zamknięto, otwarto go ponownie po remoncie w 1967 roku. W 1964 rozpoczęto wznoszenie budynku tzw. instytutu anglikańskiego, w którym ostatecznie ulokowano m.in. pomieszczenia administracyjne i bibliotekę. W połowie lat 80. odrestaurowano elewacje bazyliki^[9].

Opis kompleksu

Główną częścią kompleksu jest bazylika. Reprezentuje ona styl romański, część sklepień i okien ma cechy gotyckie, portale fasady są barokowe, a zwieńczenie wieży – klasycystyczne^[10]. Jest trójnawową bazyliką filarową^[4]. Ołtarz główny i ambona umiejscowione są na skrzyżowaniu naw^[10]. Pośrodku nawy głównej od 1927 znajduje się relikwiarz św. Macieja^[6]. W południowym ramieniu transeptu znajdują 39-głosowe, trójmanuałowe organy, wykonane w 1977 roku przez warsztat Karl Schuke Berliner Orgelbauwerkstatt(inne języki). Od 1965 na wieży kościoła zawieszonych jest pięć dzwonów, odlanych w ludwisarni Mabilon(inne języki) w Saarburgu, o tonach c', d', e', g' i a'^[10].

Od południa do bazyliki dostawione są zabudowania klasztorne wraz z XIII-wiecznymi krużgankami otaczającymi dziedziniec^[11]. Na wschód od bazyliki, przy cmentarzu, znajduje się wczesnogotycka kaplica Mariacka. Jest budowlą jednonawową, zamkniętą absydami z obu stron^[12]. Na cmentarzu znajduje się również konsekrowana w 1287 roku kaplica św. Kwiryna^[4].