Papirus 69
P. Oxyrhynchus 2383

strona recto z fragmentami tekstu Łk 22,41.45-48
Data powstania	III wiek
Rodzaj	kodeks papirusowy
Numer	${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{69}}$
Zawartość	Ewangelia Łukasza 22 †
Język	grecki
Rozmiary	15 × 25 cm
Typ tekstu	tekst zachodni
Kategoria	IV
Miejsce przechowywania	Sackler Library

Papirus 69 (według numeracji Gregory-Aland), oznaczany symbolem ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{69}}$ – wczesny grecki rękopis Nowego Testamentu, spisany w formie kodeksu na papirusie, datowany na III wiek. Zawiera fragmenty Ewangelii według Łukasza, której tekst przekazuje w swobodnej parafrazie. Zachodzi tekstualne podobieństwo do Ewangelii Marcjona. Fragment jest cytowany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu.

Zachował się tylko fragment jednej karty kodeksu z tekstem Ewangelii Łukasza 22,41.45-48.58-61^[1]. Oryginalna karta miała rozmiary 15 cm na 25 cm, tekst prawdopodobnie pisany był w dwóch kolumnach na stronę. Skryba miał rękę wprawioną w pisaniu dokumentów. Kształty liter podobne są do ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{1}}$^[2].

Nomina sacra pisane są skrótami (ΙΗΝ, ΚΣ), liczba 12 zapisywana jest skrótem ΙΒ^[3].

Według Alanda jest jednym z czterech wczesnych rękopisów Ewangelii Łukasza^[4].

Tekst grecki rękopisu reprezentuje zachodnią tradycję tekstualną. Kurt Aland tekst rękopisu określił jako „wolny” i zaklasyfikował go do kategorii IV. Aland uznał go za prekursora Kodeksu Bezy^[1]. Fragment zawiera trzy warianty charakterystyczne dla Kodeksu Bezy, posiada przy tym jednak aż osiem wariantów niezgodnych z Kodeksem Bezy, co osłabia związek tekstualny z nim^[5].

Brak tekstu Łk 22,42-45a (krwawy pot Jezusa); papirus 69 jest jednym z najwcześniejszych rękopisów nie posiadających tego tekstu obok ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{75}}$, Kodeksu Synajskiego, Watykańskiego, Borgianus, oraz Waszyngtońskiego^[2]. Posiada unikatowy wariant w Łk 22,61, wedle którego Piotr spogląda na Jezusa, wszystkie pozostałe rękopisy mają odwrotnie. Claire Clivaz sugerowała, że ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{69}}$ (P. Oxy 2383) powinien być traktowany jako świadek Marcjonistycznej Ewangelii Łukasza^[6]. Peter M. Head uznał, że teza ta jest niemożliwa do obrony^[7].

[recto]

[εις πειρασ]μ[ον] ^[41] κ̣[αι αυτος απεσ]

[πασθη απ αυτων ωσ]ε̣ι λιθου β̣ο̣λ̣[ην]

[και θεις τα γονατα προσ]η̣υ̣χ̣ε̣τ̣ο̣

^[45] [ελθων προς τους μ̣αθ]ητ[ας ευ]

[ρεν αυτους καθευ]δοντας κοι

[μωμενους αυτους απο τη]ς̣ λυπης ^[46] [κ]α̣ι̣

[ειπεν αυτοις] τ̣ι κ̣α̣θευδ̣ε

[τε ανασταντες πρ]ο̣σ̣ευχεσ̣θ̣ε

[ινα μη εισελθητε εις πει]ρ̣ασμ̣ο̣ν̣

^[47] [ετι δε αυτου λαλουντος ι]δου̣

[οχλος και ο λεγομενος ιου]δ̣ας

[εις των ι̅β̅ προηρχετο α]υ̣[τ]ους

[και εγγισας εφιλησε]ν̣ τ̣ον ι̣̅η̅ν̅

^[48] [ι̅η̅ς̅ δε ειπεν αυτω ιουδα φι]λ̣η̣[ματι

[verso]

^[58] – [ιδων] α̣υ̣[τ]ω̣ ε̣[φη και συ εξ αυτων ει]

ο̣ δ̣ε ειπεν [α̅ν̅ε̅ ουκ ειμι ^[59] και δι]

α̣σ̣τασης ωσ̣[ει ωρας α̅ αλλος τις ισχυ]

ριζ̣ετο λεγω[ν επ αληθειας και]

ου̣τ̣ο̣ς ην μ[ετ αυτου και γαρ γα]

λ̣[ι]λ̣α̣ιος εστ̣[ιν] ^[60] [ειπεν δε ο πετρος]

α̣ν̣̅ε ουκ οι[δα ο λεγεις και ετι]

αυτου λαλου̣[ντος παραχρημα]

ε̣φωνησεν̣ [αλεκτωρ] ^[61] [και στρα]

φεις ο πε̣τ̣ρ̣[ος ενεβλεψεν αυ]

τω τοτε [υπεμνησθη ο πετρος]

τ̣ου ρημ[ατος του κ̅υ̅ ως ειπεν]

αυ̣τω π[ριν αλεκτορα φωνησαι ση]

μ̣[ερον απαρνηση με τρις] ^[62] [και]

Paleograficznie rękopis datowany jest przez INTF na wiek III^[1]. Comfort datuje go na połowę III wieku ze względu na paleograficzne podobieństwa do rękopisów P. Teb. 268, P. London 2665 oraz P. Oxy. 412^[2].

Rękopis odkryty został w Oksyrynchos, na liście rękopisów znalezionych w Oksyrynchos znajduje się na pozycji 2383. Kurt Aland umieścił go na liście rękopisów Nowego Testamentu, w grupie papirusów, dając mu numer 69^[8]. Tekst opublikowany został przez E. G. Turnera w 1957 roku^[9]. Rękopis badali Claire Clivaz, Peter M. Head, Thomas Wayment.

Cytowany jest w krytycznych wydaniach Nowego Testamentu (NA27, UBS4)^[10].

Obecnie przechowywany jest w Sackler Library (Oxy. 2383) w Oksfordzie^[1].

• lista kodeksów papirusowych Nowego Testamentu

Krytyczne wydania greckiego NT

• K. Aland, M. Black, C.M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 3. Stuttgart: United Bible Societies, 1983. (gr.).Sprawdź autora:3. [UBS3]
• B. Aland, K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 4. Stuttgart: United Bible Societies, 1993. ISBN 978-3-438-05110-3. (gr.).Sprawdź autora:3. Brak numerów stron w książce [UBS4]
• Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: K. Aland, M. Black, C.M. Martini, B.M. Metzger, A. Wikgren. Wyd. 26. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991. ISBN 3-438-05100-1. (gr.). Brak numerów stron w książce [NA26]
• Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001. (gr.). [NA27]

Opracowania

• Kurt Aland, Alter und Entstehung des D-Textes im Neuen Testament. Betrachtung zu P69 und 0171, Miscellànea papirològica Ramo Roca-Puig, S. Janeras, Barcelona, 1987, s. 37–61.
• K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995. ISBN 978-0-8028-4098-1.
• Claire Clivaz (2005) The Angel and the Sweat Like „Drops of Blood” (Lk 22:43-44): P69 and f13, HTR 98, doi:10.1017/S0017816005001045.
• Ehrman & Plunkett (1983), The Angel and the Agony: The Textual Problem of Luke 22:43 44, Catholic Biblical Quarterly,45, pp. 401–16.
• Peter M. Head (1993), Christology and Textual Transmission: Reverential Alterations in the Synoptic Gospels, Novum Testamentum, Vol. 35, Fasc. 2 (Apr., 1993), esp. pp. 123–126.
• E. G. Turner: The Typology of the Early Codex. Philadelphia: 1977, s. 21 – 149.
• Wayment (2008), Thomas A., A new transcription of POxy 2383 (P69), NovT 50, pp. 351–57.
• Philip W. Comfort, David P. Barrett: The Text of the Earliest New Testament Greek Manuscripts. Wheaton, Illinois: Tyndale House Publishers Incorporated, 2001, s. 470-472. ISBN 0-8423-5265-1, ISBN 978-0-8423-5265-9.

• P. Oxy. 2383 – Oxyrhynchus Online
• POxy – Oxyrhynchus Papyri online database
• PM Head’s initial review of Clivaz and PM Head’s further discussion