 Widok z lotu ptaka na bazę kosmiczną Pituffik | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Terytorium zależne | |
| Miejscowość | |
| Rodzaj bazy |
lotnicza |
| Historia | |
| Używana od |
1943 |
| Dane taktyczne | |
| Personel bazy |
600[1] |
| Użytkownicy | |
| United States Space Force | |
Położenie na mapie Grenlandii  | |
 76°31′52″N 68°42′11″W/76,531111 -68,703056
| |
Pituffik Space Base (IATA: THU, ICAO: BGTL), powszechnie znana pod swoją dawną nazwą Thule Air Base – amerykańska baza wojskowa na Grenlandii, działająca od 1951 roku. Znajduje się w północno-zachodniej części wyspy, niedaleko Qaanaaq, około 1200 km na północ od koła podbiegunowego.
Baza jest jedną z najbardziej wysuniętych na północ instalacji wojskowych na świecie, najbardziej wysuniętym na północ portem morskim mogącym obsłużyć panamaksy, a jej znaczenie jest kluczowe dla bezpieczeństwa USA ze względu na pełnione funkcje obserwacyjne i obronne[2][1].
Rola i znaczenie geopolityczne
[edytuj | edytuj kod]
Baza jest integralną częścią systemu Ballistic Missile Early Warning System (BMEWS), który monitoruje przestrzeń powietrzną nad biegunem północnym w poszukiwaniu oznak startu pocisków balistycznych. To pozwala na wczesne ostrzeganie i przygotowanie odpowiedzi obronnej[3][1].
W 2023 roku baza została przemianowana na Pituffik Space Base, co odzwierciedla jej nową rolę w ramach US Space Force. Dotyczy to m.in. monitorowania satelitów, śledzenia obiektów kosmicznych oraz wsparcia w operacjach kosmicznych[4].
Lokalizacja bazy ma strategiczne znaczenie, szczególnie w kontekście rosnącego zainteresowania Arktyką jako nowym obszarem potencjalnych konfliktów i współpracy międzynarodowej. Zmiany klimatyczne otwierają nowe, arktyczne szlaki żeglugowe i uwalniają niedostępne wcześniej zasoby naturalne, co podnosi znaczenie geostrategiczne baz w tym regionie świata[5].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Po inwazji Niemiec na Danię w 1940 roku, Grenlandia, jako terytorium duńskie, stała się potencjalnym celem strategicznym dla obu stron konfliktu. Stany Zjednoczone, dbając o swoje interesy i bezpieczeństwo kontynentu, rozpoczęły operacje na terenie Grenlandii, aby zapobiec jej zajęciu przez Niemcy. W 1941 roku USA i przebywający na emigracji przedstawiciele Danii (przy sprzeciwie rządu przebywającego w okupowanej przez Niemców Kopenhadze) podpisali umowę, która zezwalała Amerykanom na budowę baz wojskowych na wyspie, w tym Bluie West-6 znajdujące się w miejscu przyszłej bazy Thule[6].
Baza Thule została założona w 1951 roku w ramach operacji Blue Jay, w odpowiedzi na potrzeby strategiczne Stanów Zjednoczonych podczas zimnej wojny. Lokalizacja bazy została wybrana ze względu na jej bliskość do bieguna północnego, idealną do monitorowania działań Związku Radzieckiego[7]. Thule szybko stała się kluczowym elementem wczesnego systemu ostrzegania przed atakiem nuklearnym. Nazwa Thule pochodzi od starożytnej greckiej nazwy dalekiej, legendarnej, północnej krainy, co odzwierciedla izolację i odległość bazy od cywilizacji[8].
W 1959 roku w odległości 240 km od bazy rozpoczęto budowę pilotażowego kompleksu Projektu Iceworm[9].
W 1968 roku w okolicy bazy rozbił się samolot B-52, mający na pokładzie cztery bomby termojądrowe[10]. Ich uszkodzenie doprowadziło do skażenia lokalnego terenu materiałami radioaktywnymi, które zostało znacznie zredukowane w wyniku operacji Crested Ice, nieoficjalnie nazywanej również jako Dr. Freezelove (aluzji do filmu Doktor Strangelove, czyli jak przestałem się martwić i pokochałem bombę)[11].
W 2023 roku, w odpowiedzi na potrzeby nowej ery kosmicznej i wzrost strategicznego znaczenia Arktyki, baza została przemianowana na Pituffik Space Base i przekazana pod zarząd US Space Force. Samo słowo Pituffik jest oryginalnym określeniem ludności rdzennej na to miejsce[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Visit to Denmark, Greenland and Iceland [online], NATO, 28 września 2011 [dostęp 2025-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-28].
- ↑ 821st Air Base Group [online], Peterson Air Force Base, 8 lipca 2012 [dostęp 2025-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-08].
- ↑ NORAD Selected Chronology [online], nuke.fas.org [dostęp 2025-01-18].
- ↑ a b Thule Air Base Gets New Name [online], United States Space Force, 6 kwietnia 2023 [dostęp 2025-01-18] (ang.).
- ↑ Natasha Maki Jessen-Petersen, This Arctic US Air Base Has Its Eyes on Russia. But Climate is a Bigger Threat [online], Inside Climate News, 26 lutego 2023 [dostęp 2025-01-18] (ang.).
- ↑ Bo Lidegaard, I Kongens navn: Henrik Kauffmann i dansk diplomati 1919 - 1958, wyd. 4. oplag, København: Samleren, 1997, ISBN 978-87-568-1377-8 [dostęp 2025-01-18].
- ↑ Groundhogs, Iceworms, and a New View of the North [online], Arctic Museum [dostęp 2025-01-18] (ang.).
- ↑ Nieves Herrero, Sharon R. Roseman (red.), The Tourism Imaginary and Pilgrimages to the Edges of the World, Tourism and Cultural Change, Blue Ridge Summit, PA: Multilingual Matters, 2015, s. 122, ISBN 978-1-84541-523-5 [dostęp 2025-01-18].
- ↑ Cassi Feldman, Cronkite visits „city under the ice” in 1961 [online], 60 minutes overtime, 31 stycznia 2016.
- ↑ Project Crested Ice 1969: The Thule Accident,, US Strategic Air Command, 29 kwietnia 1969.
- ↑ Jussi M. Hanhimäki, Odd Arne Westad (red.), The Cold War: a history in documents and eyewitness accounts, wyd. First published in paperback, Oxford: Oxford University Press, 2004, s. 300-301, ISBN 978-0-19-927280-8 [dostęp 2025-01-18].
