Postępowanie cywilne w II RP – ogólna nazwa na określenie postępowania w sprawach cywilnych obejmującego w tym czasie postępowanie sporne (procesowe), postępowanie egzekucyjne, postępowanie niesporne oraz postępowaniu upadłościowe. Zwane było również procesem cywilnym w znaczeniu szerokim[1].
Początkowo było regulowane przez ustawy zaborcze: niemiecką z 1877 roku, austriacką z 1898 roku i rosyjską z 1864 roku[1] z uwzględnieniem zmian wprowadzonych wydanymi przez Tymczasową Radę Stanu Królestwa Polskiego przepisami tymczasowymi do ustawy postępowania cywilnego[2].
Od 1 stycznia 1933 postępowanie sporne oraz egzekucyjne regulowane było przez rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 listopada 1930 r. - Kodeks postępowania cywilnego[3]. Początkowo kodeks nie obejmował regulacji z zakresu postępowania egzekucyjnego, które poprzez scalenie kodeksu z rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. - Prawo o sądowem postępowaniu egzekucyjnem[4] włączone zostały do niego dopiero w dniu 1 grudnia 1932 r., a więc jeszcze przed datą wejścia w życie całości kodeksu[5]. W odróżnieniu od obecnego Kodeksu postępowania cywilnego, kodeks z 1930 r. nie zawierał jednak przepisów dotyczących postępowań nieprocesowych (zwanych w tamtym czasie postępowaniami w sprawach niespornych), w zakresie których pozostawiono w mocy ustawy obowiązujące w dniu wejścia w życie kodeksu[6].
Od 1 stycznia 1935 r. postępowanie upadłościowe regulowane było przez rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe[7]. Był to najdłużej obowiązujący z podstawowych aktów regulujących postępowanie w szeroko pojętych sprawa cywilnych wydanych w II Rzeczypospolitej oraz jedyny, który obowiązywał jeszcze w XXI wieku[8] i został uchylony dopiero z dniem 1 października 2003 r.[9] W dniu 1 stycznia 1935 r. weszło w życie również rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo o postępowaniu układowem[10], które również zostało uchylone dopiero z dniem 1 października 2003 r.[9]
Postępowanie sporne
[edytuj | edytuj kod]Postępowanie sporne uregulowane było w części pierwszej o takim samym tytule zawartej w kodeksie postępowania cywilnego z 1930 r. Oznaczenie części zostało dodane dopiero po włączeniu przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, gdyż wcześniej kodeks regulował wyłącznie postępowanie sporne[5].
Naczelne zasady postępowania spornego
[edytuj | edytuj kod]- Dyspozycyjność - polegała na wyposażeniu stron w prawo swobodnego rozporządzania swymi roszczeniami, dochodzonymi w procesie cywilnym;
- Równouprawnienie stron
- Formalizm procesowy
- Kierownictwo sędziowskie
- Kontradyktoryjność
- Bezpośredniość
- Koncentracja materiału procesowego
- Publiczność
- Zasada dwóch instancji
- Szybkość
- Taniość[11]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Eugeniusz Waśkowski, Podręcznik procesu cywilnego: ustrój sądów cywilnych, postępowanie sporne, 1932 [dostęp 2021-12-30] (pol.).
- ↑ Dziennik Urzędowy Departamentu Sprawiedliwości 1917 nr 1 z obwieszczeniami, 1917 [dostęp 2021-12-30] (pol.).
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 83, poz. 651 (tekst autentyczny).
- ↑ Dz.U. z 1932 r. nr 93, poz. 803 ze zm.
- ↑ a b Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 1 grudnia 1932 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U. z 1932 r. nr 112, poz. 934).
- ↑ Art. III rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 listopada 1930 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks Postępowania Cywilnego (Dz.U. z 1930 r. nr 83, poz. 652 ze zm.).
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 93, poz. 834 (tekst autentyczny)
- ↑ Pozostałe postępowania składające się postępowanie cywilne tj. postępowanie sporne, egzekucyjne oraz niesporne zostały ujęte w Kodeksie postępowania cywilnego z 1964 r.
- ↑ a b Art. 545 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2020 r. poz. 1228 ze zm.).
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 93, poz. 836 (tekst autentyczny).
- ↑ Eugeniusz Waśkowski, System procesu cywilnego. Wstęp teoretyczny: zasady racjonalnego ustroju sądów i procesu cywilnego, 1932 [dostęp 2021-12-30] (pol.).
