Rąbień (gmina)

Rąbień
	gmina wiejska
	1867–1954
Państwo	Polska
Województwo	1919–39: łódzkie (II RP); 1945–54: łódzkie
Powiat	łódzki
Siedziba	Rąbień
Populacja (1924); • liczba ludności	; 3120
Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad	10
Liczba miejscowości	25
brak współrzędnych

Rąbień – dawna gmina wiejska istniejąca do 1954 roku w woj. łódzkim. Siedzibą władz gminy był Rąbień^[2].

Historia

Za Królestwa Polskiego gmina Rąbień do powiatu łodzińskiego (łódzkiego) w guberni piotrkowskiej^[3]^[4].

W okresie międzywojennym należała do powiatu łódzkiego w woj. łódzkim. 1 kwietnia 1927 do gminy Rąbień przyłączono część obszaru zniesionej gminy Rszew (Krzywiec, Niesięcin, Rszewek, Rszew i Okupniki), natomiast część obszaru gminy Rąbień (Cyganka, Dąbrowa, Huta Jagodnica-Kolonia, Leonów, Nowe Złotno i Stare Złotno) włączono do gminy Brus^[5].

Po wojnie gmina zachowała przynależność administracyjną. 13 lutego 1946 roku część obszaru gminy Rąbień (wsie Grabieniec, Mikołajew i Odzierady oraz część wsi Antoniew) przyłączono do Łodzi^[b]^[7]. Według stanu z 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 10 gromad: Antoniew, Budy Wolskie, Dąbrowa, Krzywiec, Niesięcin, Piaskowa Góra, Rąbień, Rąbień AB, Romanów i Wola Grzymkowa^[8].

Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[9].

Po reaktywowaniu gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku gminy Rąbień nie przywrócono, a jej dawny obszar wszedł głównie w skład nowej gminy Aleksandrów Łódzki w tymże powiecie i województwie. Ponadto wiele miejscowości byłej gminy Rąbień wchodzi obecnie w skład Łodzi i Konstantynowa Łódzkiego oraz wyjątkowo Aleksandrowa Łódzkiego (Piaskowa Góra)^[10].

Miejscowości

Miejscowości gminy Rąbień w różnych okresach
Miejscowość	Charakter	Ludność 1921	Gromada 1933	Gmina 1921	Gmina 1933	Gmina 1952	Gmina 1973	Gmina 2022
Antoniew	wieś	98	Antoniew	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd. / Łódź (m)	gm. Aleks. Łd. / Łódź (m)
Budy Wolskie	wieś	70	Budy Wolskie	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	gm. Aleks. Łd.
Cyganka	kolonia	333	Cyganka	gm. Rąbień	gm. Brus	Łódź (m)	Łódź (m)	Łódź (m)
Dąbrowa	wieś	75	Jagodnica	gm. Rąbień	gm. Brus	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	Konst. Łd. (m)
Grabieniec	wieś	387	Grabieniec	gm. Rąbień	gm. Rąbień	Łódź (m)	gm. Aleks. Łd.	Łódź (m)
Grunwald	wieś	51	Izabelin	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	gm. Aleks. Łd.
Huta Jagodnica	kolonia	63	Jagodnica	gm. Rąbień	gm. Brus	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	Łódź (m)
Huta Jagodnica	wieś	76	Niesięcin	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	Łódź (m)
Izabelin	wieś	47	Izabelin	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	gm. Aleks. Łd.
Krzywiec	wieś	192	Krzywiec	gm. Rszew	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	gm. Aleks. Łd.
Leonów	osada	16	Stare Złotno	gm. Rąbień	gm. Brus	Łódź (m)	Łódź (m)	Łódź (m)
Mikołajew	wieś	40	Grabieniec	gm. Rąbień	gm. Rąbień	Łódź (m)	Łódź (m)	Łódź (m)
Niesięcin	wieś	150	Niesięcin	gm. Rszew	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	Konst. Łd. (m)
Nowy Józefów	wieś	104	Nowy Józefów	gm. Brus	gm. Brus	gm. Rąbień	Konst. Łd. (m)	Łódź (m)
Odzierady	wieś	31	Grabieniec	gm. Rąbień	gm. Rąbień	Łódź (m)	Łódź (m)	Łódź (m)
Okupniki	kolonia	0	Rszew	gm. Rszew	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	Konst. Łd. (m)
Piaskowa Góra	wieś	85	Wola Grzymkowa	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	Aleks. Łd. (m)
Placydów	wieś	62	Budy Wolskie	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	gm. Aleks. Łd.
Rąbień	folwark	26	Rąbinek	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	gm. Aleks. Łd.
Rąbień	kolonia	60	Rąbinek	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	gm. Aleks. Łd.
Rąbień	wieś	306	Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	gm. Aleks. Łd.
Rąbinek	wieś	87	Rąbinek	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	gm. Aleks. Łd.
Romanów	kolonia	74	Antoniew	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	Łódź (m)
Rszew	folwark	100	Rszew	gm. Rszew	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	Konst. Łd. (m)
Rszewek	wieś	35	Niesięcin	gm. Rszew	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	Konst. Łd. (m)
Srebrna	wieś	546	Srebrna	gm. Rszew	gm. Brus	gm. Rąbień	Konst. Łd. (m)	Konst. Łd. (m)
Stawki	wieś	54	Krzywiec	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	gm. Aleks. Łd.
Wola Grzymkowa	folwark	23	Wola Grzymkowa	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	gm. Aleks. Łd.
Wola Grzymkowa	wieś	114	Wola Grzymkowa	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Rąbień	gm. Aleks. Łd.	gm. Aleks. Łd.
Złotno Nowe	kolonia	652	Nowe Złotno	gm. Rąbień	gm. Brus	Łódź (m)	Łódź (m)	Łódź (m)
Złotno Stare	kolonia	41	Stare Złotno	gm. Rąbień	gm. Brus	Łódź (m)	Łódź (m)	Łódź (m)
Złotno Stare	wieś	249	Stare Złotno	gm. Rąbień	gm. Brus	Łódź (m)	Łódź (m)	Łódź (m)

Uwagi

↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. łódzkiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
↑ Faktycznie obszar części gminy Rąbień został już włączony w granice administracyjne Łodzi wcześniej – 7 listopada 1945 roku^[6].

Przypisy

↑ Skorowidzu miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej
↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933.
↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)
↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)
↑ Dz.U. z 1927 r. nr 17, poz. 137.
↑ Czesław Gumkowski. Wielka Łódź. „Dziennik Zarządu Miejskiego w Łodzi”. Nr 6, s. 4 (PDF – 3), grudzień 1945. Łódź: Zarząd Miejski w Łodzi. [dostęp 2017-04-13]. Cytat: [...] W dniu 7 listopada 1945 roku nastąpiło komisyjne włączenie części gminy Rąbień do granic administracyjnych Łodzi [...].
↑ Dz.U. z 1946 r. nr 4, poz. 35, s. 65–66 (PDF 1–2), kol. 2, 1.
↑ Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa 1952, s. 96 (wersja cyfrowa – 178), kol. 1–2.
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191.
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312.

[1] Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. łódzkiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.

[uwaga2-8] Faktycznie obszar części gminy Rąbień został już włączony w granice administracyjne Łodzi wcześniej – 7 listopada 1945 roku^[6].

[skor-2] Skorowidzu miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej

[gus-3] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933.

[4] Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)

[5] Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)

[6] Dz.U. z 1927 r. nr 17, poz. 137.

[7] Czesław Gumkowski. Wielka Łódź. „Dziennik Zarządu Miejskiego w Łodzi”. Nr 6, s. 4 (PDF – 3), grudzień 1945. Łódź: Zarząd Miejski w Łodzi. [dostęp 2017-04-13]. Cytat: [...] W dniu 7 listopada 1945 roku nastąpiło komisyjne włączenie części gminy Rąbień do granic administracyjnych Łodzi [...].

[9] Dz.U. z 1946 r. nr 4, poz. 35, s. 65–66 (PDF 1–2), kol. 2, 1.

[10] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa 1952, s. 96 (wersja cyfrowa – 178), kol. 1–2.

[11] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191.

[12] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312.

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[b]

[7]

[8]

[9]

[10]

[6]

Przynależność wojewódzka	gubernia piotrkowska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–39) woj. łódzkie (1945–75)
Miasta	Aleksandrów (Łódzki) (do 1870 i od 1924) Andrespol (1915–1919) Kazimierz (do 1870) Konstantynów (Łódzki) (do 1870 i od 1924) Łódź (do 1928 →) Ruda Pabianicka (1923–46) Rzgów (do 1870 i 1915-1919) Tuszyn (do 1870 i od 1924) Zgierz (do 1951 →)
Osiedla (1954–72)	Andrespol (od 1963)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Aleksandrów Łódzki (od 1973) Andrespol (od 1973) Babice (do 1953) Bełdów (do 1954) Brójce Brus (do 1946) Brużyca (do 1924) Brużyca Wielka (1924–54) Chojny (do 1946) Czarnocin Dzierżązna (do 1915) Gospodarz (do 1953) Górki (do 1924) Kazimierz (1953–54) Kruszów (1925–54) Ksawerów (od 1973) Lućmierz (do 1954) Lutomiersk (od 1973) Łagiewniki (do 1946) Nakielnica (do 1924) Nowosolna (do 1954) Puczniew (do 1954) Radogoszcz (do 1946) Rąbień (do 1954) Rszew (do 1927) Rzgów (od 1953) Stoki (do 1868) Tuszyn (od 1973) Wiskitno (do 1954) Zgierz (od 1973) Żeromin (do 1924)
Gromady (1954–72)	Andrespol (← 1958–63) Andrzejów (1954–63) Bełdów (1954–72) Biała (← 1956–72) Brójce (1954–72) Brużyca Wielka (1954–72) Czarnocin (1954–72) Dalków (1954–57) Emilia (1954–68) Gospodarz (1954–68) Górki Małe (1954–68) Grotniki (← 1956–72) Kalinko (1954–57) Kazimierz (1954–72) Kruszów (1954–68) Ksawerów (← 1959–72) Kuciny (1954–68) Kurowice (1954–72) Lutomiersk (← 1958–72) Nowosolna (1954–72) Proboszczewice (1954–69) Puczniew (1954–57) Rąbień (1954–72) Ruda-Bugaj (1954–57) Rzgów (1954–72) Słowik (1970–72) Smardzew (← 1956–72) Sobień (← 1958) Szydłów (1954–72) Szynczyce (1954–57) Tuszyn (1968–72) Wiskitno (1954–72) Wiśniowa Góra (1954–57) Wodzin (1954–58) Zofiówka (← 1956–57)