| Selasphorus calliope[1] | |||
| (Gould, 1847) | |||
 Samiec | |||
 Samica karmiąca młode | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
rudaczek liliobrody | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym zimowiska | |||
Rudaczek liliobrody[4], liliobrodzik[5], koliberek liliobrody[6], liliobrodek[5] (Selasphorus calliope) – gatunek wędrownego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae), jeden z mniejszych gatunków kolibrów. Zamieszkuje Amerykę Północną. Jego lot tokowy przypomina płytką literę „U”.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Takson był umieszczany w monotypowym rodzaju Stellula, ale dane genetyczne sugerują, że Selasphorus byłby parafiletyczny, gdyby wykluczyć z niego calliope[7][8]; zmiany te zostały zaakceptowane przez AOU[9]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][10]. Proponowany podgatunek lowei (opisany z meksykańskiego stanu Guerrero) nie jest uznawany[2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 7–7,5 cm. Krótki dziób, szeroki, nierozwidlony oraz krótki ogon. Samiec – widoczna kryza z wydłużonych, różowopurpurowych piór; boki oliwkowopłowe. Samica nie ma kryzy, z gardłem pokrytym ciemnymi plamami, płowym odcieniem na bokach i piersi.
Zasięg, środowisko
[edytuj | edytuj kod]Łąki, gęste zarośla i podszyt w górskich lasach iglastych Ameryki Północnej – w południowo-zachodniej Kanadzie i zachodnich USA[10]. Zimuje w zachodnio-środkowym i południowo-środkowym Meksyku[2].
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje rudaczka liliobrodego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku[3]. Organizacja Partners in Flight w 2019 roku szacowała liczebność światowej populacji na około 4,5 miliona dorosłych osobników[3][11]. Trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stellula calliope, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-02-05] (ang.).
- ↑ a b c d Calliope Hummingbird (Stellula calliope). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).
- ↑ a b c d BirdLife International, Selasphorus calliope, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2024-2 [dostęp 2025-01-13] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mellisugini Gray,GR, 1848 (wersja: 2024-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-01-13].
- ↑ a b koliberek liliobrody (Stellula calliope) (Gould, 1847). Avibase. [dostęp 2021-03-29]. (pol.).
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 157, 1999.
- ↑ Jimmy A. McGuire, Christopher C. Witt, Douglas L. Altshuler, J. Van Remsen. Phylogenetic Systematics and Biogeography of Hummingbirds: Bayesian and Maximum-Likelihood Analyses of Partitioned Data and Selection of an Appropriate Partitioning Strategy. „Systematic Biology”. 56 (5), s. 837–856, 2007. PMID: 17934998. (ang.).
- ↑ Jimmy A. McGuire, Christopher C. Witt, J. Van Remsen Jr., R. Dudley, Douglas L. Altshuler. A higher-level taxonomy for hummingbirds. „Journal of Ornithology”. 150 (1), s. 155–165, 2009. DOI: 10.1007/s10336-008-0330-x. (ang.).
- ↑ R. Terry Chesser, Richard C. Banks, F. Keith Barker, Carla Cicero, Jon L. Dunn, Andrew W. Kratter, Irby J. Lovette, Pamela C. Rasmussen, J. V. Remsen, Jr., James D. Rising, Douglas F. Stotz, Kevin Winker. Fifty-third supplement ot the North American Ornithologists’ Union Checklist of North American Bird. „The Auk”. 129 (3), s. 577, 2012. DOI: 10.1525/auk.2012.129.3.573. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hummingbirds. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-29]. (ang.).
- ↑ Calliope Hummingbird Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2025-01-13]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wiesław Dudziński, Marek Keller, Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
