| Sorex | |||||
| Linnaeus, 1758[1] | |||||
 Przedstawiciel plemienia – ryjówka malutka (Sorex minutus) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię | |||||
| Rodzaj |
ryjówka | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Sorex araneus Linnaeus, 1758 | |||||
| |||||
| Rodzaje i gatunki | |||||
| |||||
Ryjówka[22] (Sorex) – rodzaj owadożernych ssaków z podrodziny ryjówek (Soricinae) w obrębie rodziny ryjówkowatych (Soricidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej i Eurazji[23][24][25].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 30–101 mm, długość ogona 17–80 mm, długość ucha 5–17 mm, długość tylnej stopy 5,5–23 mm; masa ciała 1,4–21,5 g[24][26]. Charakteryzują się wydłużonym pyskiem, małymi, często niewidocznymi uszami, długim ogonem oraz obecnością gruczołów zapachowych. Żywią się głównie owadami. Posiada 32 zęby o zabarwieniu od słomkowożółtego do brunatnoczarnego. U niektórych gatunków stwierdzono wykorzystywanie ultradźwięków do echolokacji. Wzór zębowy: I C P M = 32[24].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10. edycji książki swojego autorstwa o tytule Systema Naturae[1]. Linneusz wymienił trzy gatunki – Sorex araneus Linnaeus, 1758, Sorex cristatus Linnaeus, 1758 i Sorex aquaticus Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) Sorex araneus Linnaeus, 1758.
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Sorex: łac. sorex, soricis ‘ryjówka’, od gr. ὑραξ hurax, ὑρακος hurakos ‘ryjówka’[27].
- Musaraneus: łac. mus, muris ‘mysz’, od gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’; aranea ‘pająk’[28]. Gatunek typowy: Brisson wymienił trzy gatunki – Musaraneus Brisson, 1762 (= Sorex araneus Linnaeus, 1758), Sorex aquaticus Linnaeus, 1758 i Musaraneus brasiliensis Brisson, 1762 (= Sorex americanus P.L.S. Müller, 1776) – z których typem nomenklatorycznym jest Musaraneus Brisson, 1762 (= Sorex araneus Linnaeus, 1758).
- Oxyrhin: gr. οξυς oxus ‘ostry, spiczasty’; ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’[29]. Gatunek typowy: Kaup wymienił dwa gatunki – Sorex constrictus Hermann, 1780 (= Sorex russulus Hermann, 1780) i Sorex tetragonurus Hermann, 1780 (= Sorex araneus Linnaeus, 1758) – z których typem nomenklatorycznym jest Sorex tetragonurus Hermann, 1780 (= Sorex araneus Linnaeus, 1758).
- Amphisorex: gr. αμφι amphi ‘po obu stronach, przy, blisko’; rodzaj Serox Linnaeus, 1758[30]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sorex hermanni Duvernoy, 1834 (= Sorex araneus Linnaeus, 1758).
- Corsira: etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił pochodzenia nazwy rodzajowej, możliwe że anagram ang. corsair ‘pirat, korsarz[31]. Gatunek typowy: Gray wymienił trzy gatunki – Sorex talpoides Gapper, 1830 (= Sorex brevicaudus Say, 1823), Sorex forsteri J. Richardson, 1828 (= Sorex arcticus cinereus Kerr, 1792) i Sorex vulgaris Nilsson, 1847 (= Sorex araneus Linnaeus, 1758) – z których typem nomenklatorycznym jest Sorex vulgaris Nilsson, 1847 (= Sorex araneus Linnaeus, 1758).
- Otisorex (Otiosorex): gr. ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’; rodzaj Sorex Linnaeus, 1758[32]. Gatunek typowy: De Kay wymienił dwa gatunki – Otisorex platyrhinus De Kay, 1842 (= Sorex cinereus Kerr, 1792) i Sorex longirostris Bachman, 1837 – z których typem nomenklatorycznym jest Otisorex platyrhinus De Kay, 1842 (= Sorex cinereus Kerr, 1792).
- Hydrogale: gr. ὑδρο- hudro- ‘wodny’, od ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos ‘woda’; γαλεη galeē lub γαλη galē ‘łasica’[33]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sorex fimbripes Bachman, 1837 (= Sorex cinereus Kerr, 1792).
- Neosorex: gr. νεω neo ‘pływać’ (por. gr. νεος neos ‘nowy’); rodzaj Sorex Linnaeus, 1758[34]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Neosorex navigator S.F. Baird, 1858.
- Microsorex: gr. μικρος mikros ‘mały’; rodzaj Sorex Linnaeus, 1758[35]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sorex hoyi S.F. Baird, 1857.
- Atophyrax: gr. ατοπος atopos ‘nietypowy, anormalny’; ὑραξ hurax, ὑρακος ‘ryjówka’[36]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Atophyrax bendirii Merriam, 1884.
- Homalurus: rg. όμαλός omalos ‘równy, płaski’; ουρα oura ‘ogon’[37]. Gatunek typowy: Schulze wymienił trzy gatunki – Sorex alpinus Schinz, 1837, Sorex vulgaris Nilsson, 1847 (= Sorex araneus Linnaeus, 1758) i Sorex pygmaeus Laxmann, 1769 (= Sorex minutus Linnaeus, 1766 – z których typem nomenklatorycznym jest Sorex alpinus Schinz, 1837.
- Soricidus: łac. sorex, soricis „ryjówka”, od gr. ὑραξ hurax, ὑρακος ‘ryjówka’[38]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Soricidus monsvairani Altobello, 1927 (= Sorex samniticus Altobello, 1926).
- Drepanosorex: gr. δρεπανη drepanē ‘sierp’, od δρεπω drepō ‘ciąć, wyrywać’[39]; rodzaj Sorex Linnaeus, 1758. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Sorex (Drepanosorex n. g.?) tasnádii Kretzoi, 1941: (= †Sorex savini Hinton, 1911).
- Eurosorex: łac. euros ‘wschodni’[40]; rodzaj Sorex Linnaeus, 1758. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sorex buchariensis Ognev, 1922.
- Petenyiella: János Salamon Petényi (1799–1855;) węgierski przyrodnik; łac. przyrostek zdrabniający -ella[41]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sorex gracilis Petényi, 1856 (= Sorex minutus Linnaeus, 1766).
- Asorex: gr. przyrostek negatywny α a[42]; rodzaj Sorex Linnaeus, 1758. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sorex daphaenodon O. Thomas, 1907.
- Ognevia: Siergiej Ogniow (1886–1951), rosyjski zoolog i przyrodnik[19]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sorex mirabilis Ognev, 1937.
- Dolgovia: W.A. Dołgow, rosyjski biolog[20]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sorex minutus Linnaeus, 1766.
- Fredgia: Karl Fredga (ur. 1934), szwedzki genetyk[20]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sorex unguiculatus Dobson, 1890.
- Kratochvilia: Josef Kratochvíl (1909–1992), czeski zoolog[20]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sorex araneus tomensis natio isodon Turov, 1924
- Yudinia: Borys Stepanowicz Judin (1928–1986), radziecki teriolog[20]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sorex buchariensis Ognev, 1922.
- Stroganovia: Siergiej Uljanowicz Stroganow (1904–1960), rosyjski teriolog[21]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sorex daphaenodon O. Thomas, 1907.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w trzech podrodzajach[43][26][23][22]:
- Sorex Linneaus, 1758
- Sorex alpinus Schinz, 1837 – ryjówka górska
- Sorex mirabilis Ognev, 1937 – ryjówka ussuryjska
- Sorex excelsus G.M. Allen, 1923 – ryjówka wyżynna
- Sorex cylindricauda Milne-Edwards, 1872 – ryjówka prążkogrzbieta
- Sorex bedfordiae O. Thomas, 1911 – ryjówka pręgowana
- Sorex gomphus G.M. Allen, 1923
- Sorex nepalensis Weigel, 1969
- Sorex wardi O. Thomas, 1911
- Sorex raddei Satunin, 1895 – ryjówka skalna
- Sorex roboratus Hollister, 1913 – ryjówka płaskogłowa
- Sorex minutissimus E.A.W. Zimmermann, 1780 – ryjówka najmniejsza
- Sorex hosonoi Imaizumi, 1954 – ryjówka japońska
- Sorex gracillimus O. Thomas, 1907 – ryjówka smukła
- Sorex caecutiens Laxmann, 1788 – ryjówka średnia
- Sorex shinto O. Thomas, 1905 – ryjówka szinto
- Sorex isodon Turov, 1924 – ryjówka równozębna
- Sorex unguiculatus Dobson, 1890 – ryjówka pazurzasta
- Sorex sinalis O. Thomas, 1912 – ryjówka chińska
- Sorex araneus Linnaeus, 1758 – ryjówka aksamitna
- Sorex granarius G.S. Miller, 1910 – ryjówka iberyjska
- Sorex antinorii Bonaparte, 1840 – ryjówka alpejska
- Sorex coronatus Millet, 1828 – ryjówka zwieńczona
- Sorex satunini Ognev, 1922 – ryjówka kaukaska
- Sorex daphaenodon O. Thomas, 1907 – ryjówka syberyjska
- Sorex cansulus O. Thomas, 1912 – ryjówka pustelnicza
- Sorex tundrensis Merriam, 1900 – ryjówka tundrowa
- Sorex asper O. Thomas, 1914 – ryjówka tienszańska
- Sorex samniticus Altobello, 1926 – ryjówka apenińska
- Sorex arcticus Kerr, 1792 – ryjówka arktyczna
- Sorex maritimensis R.W. Smith, 1939 – ryjówka nadmorska
- Sorex minutus Linnaeus, 1766 – ryjówka malutka
- Sorex volnuchini Ognev, 1922 – ryjówka drobna
- Sorex buchariensis Ognev, 1922 – ryjówka bucharska
- Sorex thibetanus Kastschenko, 1905 – ryjówka tybetańska
- Sorex kozlovi Stroganov, 1952 – ryjówka skryta
- Sorex planiceps G.S. Miller, 1911 – ryjówka kaszmirska
- Incertae sedis
- Sorex trowbridgii S.F. Baird, 1857 – ryjówka daglezjowa
- Sorex arizonae Diersing & Hoffmeister, 1977 – ryjówka arizońska
- Sorex merriami Dobson, 1890 – ryjówka mahoniowa
- Sorex altoensis Carraway, 2007
- Sorex mediopua Carraway, 2007 – ryjówka zachodniomeksykańska
- Sorex saussurei Merriam, 1892 – ryjówka polna
- Sorex mccarthyi Matson & Ordóñez-Garza, 2017
- Sorex salvini Merriam, 1897
- Sorex sclateri Merriam, 1897 – ryjówka chmurna
- Sorex stizodon Merriam, 1895 – ryjówka samotna
- Sorex chiapensis H.H.T. Jackson, 1925
- Sorex ibarrai Matson & T.J. McCarthy, 2005
- Sorex cruzi Andino-Madrid, Colindres, Pérez-Consuegra, & Matson, 2020
- Sorex macrodon Merriam, 1895 – ryjówka wielkozębna
- Sorex madrensis Matson & Ordóñez-Garza, 2017
- Sorex mutabilis Merriam, 1898
- Sorex veraepacis Alston, 1877 – ryjówka gwatemalska
- Otisorex De Kay, 1842
- Sorex dispar Batchelder, 1911 – ryjówka długoogonowa
- Sorex fumeus G.S. Miller, 1895 – ryjówka okopcona
- Sorex tenellus Merriam, 1895 – ryjówka delikatna
- Sorex nanus Merriam, 1895 – ryjówka karłowata
- Sorex oreopolus Merriam, 1892 – ryjówka aztecka
- Sorex orizabae Merriam, 1895 – ryjówka piergowa
- Sorex ventralis Merriam, 1895 – ryjówka kasztanowobrzucha
- Sorex veraecrucis H.H.T. Jackson, 1925 – ryjówka meksykańska
- Sorex ixtlanensis Carraway, 2007 – ryjówka kordylierska
- Sorex rohweri R.L. Rausch, Feagin & V.R. Rausch, 2007 – ryjówka olimpijska
- Sorex longirostris Bachman, 1837 – ryjówka mokradłowa
- Sorex cinereus Kerr, 1792 – ryjówka popielata
- Sorex fontinalis Hollister, 1911
- Sorex lyelli Merriam, 1902 – ryjówka kalifornijska
- Sorex emarginatus H.H.T. Jackson, 1925 – ryjówka stokowa
- Sorex milleri H.H.T. Jackson, 1947 – ryjówka ściółkowa
- Sorex preblei H.H.T. Jackson, 1922 – ryjówka zaroślowa
- Sorex haydeni S.F. Baird, 1857 – ryjówka preriowa
- Sorex pribilofensis Merriam, 1895 – ryjówka reliktowa
- Sorex ugyunak R.M. Anderson & Rand, 1945 – ryjówka inuicka
- Sorex portenkoi Stroganov, 1956 – ryjówka czukocka
- Sorex jacksoni E.R. Hall & Gilmore, 1932 – ryjówka torfowa
- Sorex camtschaticus Yudin, 1972 – ryjówka kamczacka
- Sorex leucogaster Kuroda, 1933 – ryjówka wyspowa
- Sorex hoyi S.F. Baird, 1857 – ryjówka leśna
- Sorex eximus Osgood, 1901
- Sorex vagrans S.F. Baird, 1857 – ryjówka wędrowna
- Sorex ornatus Merriam, 1895 – ryjówka zdobna
- Sorex palustris J. Richardson, 1828 – ryjówka moczarowa
- Sorex albibarbis (Cope, 1862)
- Sorex navigator (S.F. Baird, 1858)
- Sorex bendirii (Merriam, 1884) – ryjówka bagienna
- Sorex pacificus Coues, 1877 – ryjówka pacyficzna
- Sorex sonomae H.H.T. Jackson, 1921 – ryjówka mgielna
- Sorex obscurus Merriam, 1895
- Sorex monticolus Merriam, 1890 – ryjówka ciemna
Opisano również gatunki wymarłe[44]:
- Sorex austriacus Kormos, 1937[45] (Austria; plejstocen)
- Sorex baikalensis Rzebik-Kowalska, 2007[46] (Rosja; plejstocen)
- Sorex bifidus Rzebik-Kowalska, 2013[47] (Polska; plejstocen)
- Sorex bor Reumer, 1985[48] (Węgry; plejstocen)
- Sorex browni George, 1988[49] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sorex casimiri Rzebik-Kowalska, 1991[50] (Polska; pliocen)
- Sorex cudahyensis Hibbard, 1944[51] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sorex doronichevi Zaitsev & Baryshnikov, 2002[52] (Rosja; plejstocen)
- Sorex edwardsi Bown, 1980[53] (Stany Zjednoczone; miocen–pliocen)
- Sorex erbajevae Rzebik-Kowalska, 2007[54] (Rosja; plejstocen)
- Sorex ertemteensis Storch, 1995[55] (Chińska Republika Ludowa; miocen)
- Sorex hagermanensis Hibbard & Bjork, 1971[56] (Stany Zjednoczone; pliocen)
- Sorex hundsheimensis Rabeder, 1972[57] (Austria; plejstocen)
- Sorex kansasensis McMullen, 1975[58] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sorex lacustris (Hibbard, 1944)[59] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sorex leahyi Hibbard, 1956[60] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sorex macrognathus Jánossy, 1965[61] (Węgry; plejstocen)
- Sorex margaritodon Kormos, 1930[62] (Rumunia; plejstocen)
- Sorex megapalustris Paulson, 1961[63] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sorex meltoni Hibbard & Bjork, 1971[64] (Stany Zjednoczone; pliocen)
- Sorex minutoides Storch, 1995[55] (Chińska Republika Ludowa; miocen)
- Sorex palaeosibiriensis Mezhzherin, 1972[65] (Rosja; plejstocen)
- Sorex perminutus Kretzoi, 1959[66] (Austria; plejstocen)
- Sorex polonicus Rzebik-Kowalska, 1991[67] (Polska; pliocen)
- Sorex postsavini (Horáček & Ložek, 1988)[68] (Niemcy; plejstocen)
- Sorex powersi Hibbard & Bjork, 1971[64] (Stany Zjednoczone; pliocen)
- Sorex praealpinus F. Heller, 1930[69] (Niemcy; plejstocen)
- Sorex praearaneus Kormos, 1934[70] (Węgry; pliocen)
- Sorex praecaecutiens Mezhzherin, 1972[65] (Rosja; plejstocen)
- Sorex pratensis (Hibbard, 1944)[71] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sorex pseudoalpinus Rzebik-Kowalska, 1991[72] (Polska; pliocen)
- Sorex reumeri Kotlia, 1995[73] (Indie; plejstocen)
- Sorex rupestris (Zaitsev & Baryshnikov, 2002)[74] (Rosja; plejstocen)
- Sorex runtonensis Hinton, 1911[75] (Wielka Brytania; plejstocen)
- Sorex rexroadensis Hibbard, 1953[76] (Stany Zjednoczone; pliocen)
- Sorex savini Hinton, 1911[77] (Wielka Brytania; plejstocen)
- Sorex sandersi Hibbard, 1956[78] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sorex scottensis Jammot, 1972[79] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sorex stehlini (Kretzoi, 1943)[80] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sorex subaraneus F. Heller, 1958[81] (Niemcy; plejstocen)
- Sorex taylori Hibbard, 1937[82] (Stany Zjednoczone; pliocen)
- Sorex thaleri Jammot, 1989[83] (Francja; plejstocen)
- Sorex yatkolai Bown, 1980[53] (Stany Zjednoczone; miocen–pliocen)
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 53. (łac.).
- ↑ Anonim. Regnum Animale ..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenciatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla). „The Bulletin of zoological nomenclature”. 55 (1), s. 64–71, 1998. (ang.).
- ↑ M.J. Brisson: Regnum animale in classes IX. distributum, sive, Synopsis methodica: sistens generalem animalium distributionem in classes IX, & duarum primarum classium, quadrupedum scilicet & cetaceorum, particularem divisionem in ordines, sectiones, genera & species: cum brevi cujusque speciei descriptione, citationibus auctorum de iis tractantium, nominibus eis ab ipsis & nationibus impositis, nominibusque vulgaribus. T. 2. Lugduni Batavorum: Theodorum Haak, 1762, s. 126. (łac.).
- ↑ J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 120. (niem.).
- ↑ G.L. Duvernoy. Fragments d’histoire naturelle systématique et physiologique sur les musaraignes. „Mémoires de la Société du muséum d’histoire naturelle de Strasbourg”. 2 (2), s. 23, 1835. (fr.).
- ↑ J.E. Gray. (Meeting the following arrangement of the Sorices, accompanying his observations upon this group by the exhibition of the shrews in the Society’s collection). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 6, s. 123, 1838. (ang.).
- ↑ J.E. De Kay: Zoology of New York. Cz. 1: Mammalia. Albany: W. & A. White & J. Visscher, 1842, s. 22. (ang.).
- ↑ A.N. Pomel. Etudes sur les carnassiers insectivores (Extrait). „Archives des sciences physiques et naturelles”. 9, s. 248, 1848. (fr.).
- ↑ S.F. Baird: Mammals of North America. Philadelphia: J.B. Lippincott, 1859, s. 11. (ang.).
- ↑ E. Coues. Precursory notes on American Insectivorous Mammals, with descriptions of new Species. „Bulletin of the United States Geological and Geographical Survey of the Territories”. 3 (3), s. 643, 1877. (ang.).
- ↑ C.H. Merriam. Description of a new Genus and Species of the Sorecidae. „Transactions of the Linnaean Society of New York”. 2, s. 217, 1884. (ang.).
- ↑ F.E. Schulze. Faunae Hercynicae Mammalia. „Schriften des Naturwissenschaftlichen Vereins des Harzes in Wernigerode”. 5, s. 28, 1890. (łac.).
- ↑ G. Altobello. Un nuovo genere della famiglia Soricidae. „Revue Française de Mammalogie”. 1, s. 6, 1927. (fr.).
- ↑ С.И. Огнёв: Звери Восточной Европы и Северной Азии. T. 1: Насекомоядные и летучие мыши. Москва, Ленинград: Государственное издательство, 1928, s. 174. (ros.).
- ↑ M. Kretzoi. Weitere Beiträge zur Kenntnis der Fauna von Gombaszög. „Annales Historico-Naturales Musei Nationalis Hungarici”. 34, s. 109, 1941. (niem.).
- ↑ С.У. Строганов. К систематике и распространению двух малоизученных видов бурозубок Средней и Центральной Азии. „Бюллетень Московского общества испытателей природы”. Отдел биологический. 57 (5), s. 22, 1952. (ros.).
- ↑ M. Kretzoi. Die altpleistozänen Wirbeltierfaunen des Villányer Gebirges. „Geologica Hungarica”. Series Palaeontologica. 27, s. 160 (przypis), 1956. (niem.).
- ↑ С.В. Межжерин: Очерк четвертичной истории и происхождения современной фауны краснозубых бурозубок (род Sorex, Insectivora, Mammalia). W: В.Г. Бондарчук & В.Н. Шелкоплас (redaktorzy): Материалы по четвертичному периоду Украины: к конгрессу Международной Ассоциации по Изучению Четвертичного Периода. Киев: Наукова думка, 1965, s. 167. (ros.).
- ↑ a b В.Г. Гептнер & В.А. Долгов. О систематическом по . ложении. Sorex mirabilis. Ognev, 1937 (Mammalia,. Soricidae). „Зоологический Журнал”. 46, s. 1422, 1967. (ros.).
- ↑ a b c d e f g h N.N. Vorontsev & B. Král: IV съезд Всесоюзного триол. об-ва.. T. 1. Moskva: 1986, s. 49.
- ↑ a b Б.С. Юдин: Насекомоядные млекопитающие Сибири. Новосибирск: Наука, Сибирское отделение, 1989, s. 185. (ros.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 72–75. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 22–34. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, K. He, R. Haslauer, B. Sheftel, P. Jenkins, M. Ruedi, S. Hintsche, M. Motokawa, A. Hinckley & R. Hutterer: Family Soricidae (Shrews). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 395–424. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Sorex. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-31].
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 406–412. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 636.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 435.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 492.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 98.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 200.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 487.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 335.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 445.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 423.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 128.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 330.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 242.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 85.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 98.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 90.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 3.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-23]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra, Sorex Linnaeus, 1758, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-23] (ang.).
- ↑ T. Kormos. A hundsheimi fossilis kisemlősök revíziója (Revision der Kleinsäuger von Hundsheim in Niederösterreich). „Földtani közlöny”. 67 (1–3), s. 31, 1937. (niem.).
- ↑ Rzebik-Kowalska 2007 ↓, s. 43.
- ↑ B. Rzebik-Kowalska. Sorex bifidus n. sp. and the rich insectivore mammal fauna (Erinaceomorpha, Soricomorpha, Mammalia) from the Early Pleistocene of Żabia Cave in Poland. „Palaeontologia Electronica”. 16 (2; 12A), s. 14, 2013. (ang.).
- ↑ J.W.F. Reumer. Ruscinian and early Pleistocene Soricidae (Insectivora, Mammalia) from Tegelen (The Netherlands) and Hungary. „Scripta Geologica”. 73, s. 32, 1985. (ang.).
- ↑ S.B. George. Systematics, historical biogeography, and evolution of the genus Sorex. „Journal of Mammalogy”. 69 (3), s. 456, 1988. DOI: 10.2307/1381337. (ang.).
- ↑ Rzebik-Kowalska 1991 ↓, s. 350.
- ↑ Hibbard 1944 ↓, s. 720.
- ↑ Zaitsev i Baryshnikov 2002 ↓, s. 296.
- ↑ a b T.M. Bown. The fossil Insectivora of Lemoyne Quarry (Ash Hollow Formation, Hemphillian), Keith County, Nebraska. „Transactions of the Nebraska Academy of Sciences”. 8, s. 100, 1980. (ang.).
- ↑ Rzebik-Kowalska 2007 ↓, s. 39.
- ↑ a b G. Storch. The Neogene mammalian faunas of Ertemte and Harr Obo in Inner Mongolia Nei Mongol, China. 11. Soricidae (Insectivora). „Senckenbergiana lethaea”. 75 (1/2), s. 221–251, 1995. (ang.).
- ↑ Hibbard i Bjork 1971 ↓, s. 171.
- ↑ G. Rabeder. Die Insectivoren und Chiropteren (Mammalia) aus dem Altpleistozän von Hundsheim (Niederösterreich). „Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien”. 76, s. 404, 1972. JSTOR: 41769398. (niem.).
- ↑ T.L. McMullen. Shrews from the Late Pleistocene of central Kansas, with the description of a new species of Sorex. „Journal of Mammalogy”. 56 (2), s. 317, 1975. DOI: 10.2307/1379363. (ang.).
- ↑ Hibbard 1944 ↓, s. 721.
- ↑ Hibbard 1956 ↓, s. 161.
- ↑ D. Jánossy. Nachweis einer jungmittelpleistozä- nen Kleinvertebratenfauna aus der Felsnische Uppony I (Nordungarn). „Karszt és Barlang”. 4, s. 62, 1965. (niem.).
- ↑ T. Kormos. Diagnosen neuer Säugetiere aus der Ober-Pliozänen fauna des Somlyóberges bei Püspökfürdö. „Annales historico-naturales Musei Nationalis Hungarici”. 27, s. 240, 1930. (niem.).
- ↑ G.R. Paulson. The mammals of the Cudahy fauna. „Papers of the Michigan Academy of Science, Arts, and Letters”. 46, s. 132, 1961. (ang.).
- ↑ a b Hibbard i Bjork 1971 ↓, s. 172.
- ↑ a b В.А. Межжерин. Землеройки-бурозубки {Sorex, Insectívora, Mammalia) из плейстоценовых отложений СССР. „Териология”. 1, s. 117–130, 1972. (ros.).
- ↑ M. Kretzoi. New names for soricid and arvicolid homonyms. „Vertebrata Hungarica”. 1 (2), s. 248, 1959. (ang.).
- ↑ Rzebik-Kowalska 1991 ↓, s. 366.
- ↑ I. Horáček & V. Ložek. Palaeozoology of the Mid-European Quaternary past: scope of the approach and selected results. „Rozpravy Ceskoslovenské Akademie Ved”. 98, s. 3-102, 1988. (ang.).
- ↑ F. Heller. Eine Forest-Bed-Fauna aus der Sackdillinger Höhle (Oberpfalz). „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie. Abhandlungen”. Abteilung B, Geologie, Paläontologie. 63 (2), s. 247–298, 1930. (niem.).
- ↑ T. Kormos. Neue Insektenfresser, Fledermäuse und Nager aus dem Oberpliozän der Villányer Gegend. „Földtani közlöny”. 64 (10–12), s. 298, 1934. (niem.).
- ↑ Hibbard 1944 ↓, s. 722.
- ↑ Rzebik-Kowalska 1991 ↓, s. 356.
- ↑ B.S. Kotlia. Upper Pleistocene Soricidae and Muridae from Bhimtal-Bilaspur deposits, Kumaun Himalaya, India. „Journal of the Geological Society of India”. 46 (2), s. 177–190, 1995. (ang.).
- ↑ Zaitsev i Baryshnikov 2002 ↓, s. 299.
- ↑ Hinton 1911 ↓, s. 532.
- ↑ C.W. Hibbard. The insectivores of the Rexroad Fauna, Upper Pliocene of Kansas. „Journal of Paleontology”. 27 (1), s. 23, 1953. JSTOR: 1300091. (ang.).
- ↑ Hinton 1911 ↓, s. 531.
- ↑ Hibbard 1956 ↓, s. 179.
- ↑ D. Jammot. Relationships between the new species Sorex scottensis and the fossil shrews Sorex cinereus Kerr. „Mammalia”. 36 (3), s. 456, 1972. DOI: 10.1515/mamm.1972.36.3.449. (ang.).
- ↑ M. Kretzoi. Bemerkungen über Petényia. „Földtani közlöny”. 73 (1), s. 607, 1943. (niem.).
- ↑ F. Heller. Eine neue altquartäre Wirbeltierfauna von Erpfingen (Schwäbische Alb). „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie. Abhandlungen”. Abteilung B, Geologie, Paläontologie. 107, s. 1–102, 1958. (niem.).
- ↑ C.W. Hibbard. An Upper Pliocene fauna from Meade County, Kansas. „Transactions of the Kansas Academy of Science”. 40, s. 242, 1938. DOI: 10.2307/3625415. (ang.).
- ↑ D. Jammot: Les insectivores. W: M. Campy, J. Chaline & M. Vuillemey (redaktorzy): La Baume de Gigny: Jura (Gallia préhistoire). Paris: CNRS Éditions, 1989, s. 111–120. ISBN 978-2-222-04345-4. (fr.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- M.A.C. Hinton. The British fossil shrews. „The geological magazine, or, Monthly journal of geology”. New series. Decade V. 8 (12), s. 529–539, 1911. (ang.).
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
- C.W. Hibbard. Stratigraphy and vertebrate paleontology of Pleistocene deposits of southwestern Kansas. „Geological Society of America Bulletin”. 55 (6), s. 707–754, 1944. DOI: 10.1130/GSAB-55-707. (ang.).
- C.W. Hibbard. Vertebrate fossils from the Meade formation of southwestern Kansas. „Papers of the Michigan Academy of Science, Arts and Letters”. 41, s. 145–203, 1956. (ang.).
- C.W. Hibbard & P.R. Bjork. The insectivores of the Hagerman local fauna, Upper Pliocene of Idaho. „Contributions from the Museum of Paleontology, University of Michigan”. 23 (9), s. 171–180, 1971. (ang.).
- B. Rzebik-Kowalska. Pliocene and Pleistocene Insectivora (Mammalia) of Poland. VIII. Soricidae: Sorex Linnaeus, 1758, Neomys Kaup, 1829, Macroneomys Fejfar, 1966, Paenelimnoecus Baudelot, 1972 and Soricidae indeterminata. „Acta Zoologica Cracoviensia”. 34 (2), s. 323–424, 1991. (ang.).
- M.V. Zaitsev & G.F. Baryshnikov. Pleistocene Soricidae (Lipotyphla, Insectivora, Mammalia) from Treugolnaya Cave, northern Caucasus, Russia. „Acta Zoologica Cracoviensia”. 45 (2), s. 283–305, 2002. (ang.).
- B. Rzebik-Kowalska. New data on Soricomorpha (Lipotyphla, Mammalia) from the Pliocene and Pleistocene of Transbaikalia and Irkutsk Region (Russia). „Acta Zoologica Cracoviensia”. 50A (1–2), s. 15–48, 2007. (ang.).
