SU-152
СУ-152

SU-152
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Zakłady Kirowskie w Czelabińsku
Typ pojazdu	ciężkie działo samobieżne (pancerne)
Trakcja	gąsienicowa
Załoga	5 osób
Historia
Prototypy	1943
Produkcja	luty – wrzesień 1943
Wycofanie	1945
Egzemplarze	około 700
Dane techniczne
Silnik	12-cylindrowy silnik wysokoprężny W-2K o mocy 600 KM
Transmisja	Mechaniczna
Poj. zb. paliwa	Zasadnicze: 600–615 l, dodatkowe: 360 l[1]
Pancerz	Spawany z płyt walcowanych, 22–75 mm
Długość	8,95 m 6,75 m (kadłuba)
Szerokość	3,25 m
Wysokość	2,45 m
Prześwit	0,44 m
Masa	45,5 t
Moc jedn.	13,2 KM/t
Nacisk jedn.	0,85 kg/cm²
Osiągi
Prędkość	43 km/h na drodze, 14 km/h w terenie
Zasięg pojazdu	330 km na drodze 120 km w terenie
Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)	1,6 m
Rowy (szer.)	2,7 m
Ściany (wys.)	1,2 m
Kąt podjazdu	36°
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 x haubicoarmata ML-20S kal. 152 mm (20 nab.) uzbrojenie załogi (1-2 pm PPSz (1278-1300 nab.), 25 szt. granatów F-1)
Użytkownicy
Armia Czerwona, Wojsko Polskie, Wehrmacht (zdobyczne)
Multimedia w Wikimedia Commons

SU-152 (ros. СУ-152 – skrót od nazwy Самоходная Установка) – radzieckie ciężkie działo samobieżne z okresu II wojny światowej.

W dniu 15 kwietnia 1942 roku w Głównym Zarządzie Artylerii Armii Czerwonej podjęto decyzję o rozpoczęciu prac nad szeregiem dział samobieżnych przeznaczonych dla wsparcia piechoty. W tej decyzji stwierdzono, że mają być one budowane na podwoziach czołgów produkowanych seryjnie.

Na podwoziu czołgu KW miał być opracowany „ciężki samobieżny niszczyciel schronów bojowych” uzbrojony w haubico-armatę kal. 152 mm. Prace nad tym ciężkim działem samobieżnym rozpoczęto jesienią 1942 roku równocześnie ustalono, że oprócz niszczenia umocnień i schronów bojowych miał zwalczać ciężkie czołgi. Pracami kierowało biuro konstrukcyjne Ż. Kotinowa z Zakładów Kirowskich w Czelabińsku przy współpracy z biurem konstrukcyjnym artylerii samobieżnej zakładów Uralmaszzawod w Swierdłowsku.

Projekt nowego działa samobieżnego był gotowy na początku stycznia 1943 roku i w dniu 4 stycznia został zatwierdzony i zlecono budowę prototypu, który miano ukończyć do 29 stycznia. Prototyp wyposażono w specjalnie adaptowaną dla tego działa haubico-armatę wz. 1937/43 (ML-20S) kal. 152 mm. Nosił on oznaczenie KW-14.

Już 7 lutego 1943 roku zakończono próby działa, a w dniu 14 lutego 1943 roku przyjęto je na uzbrojenie. Zmieniono jednocześnie jego oznaczenie na SU-152. Także w lutym rozpoczęto produkcję seryjną w Zakładach Kirowskich w Czelabińsku, gdzie trwała do września 1943 roku. W tym czasie wyprodukowano około 700 sztuk SU-152. Produkcję ich przerwano z uwagi na opracowanie i wdrożenie do produkcji seryjnej nowego ciężkiego działa samobieżnego ISU-152.

Do obecnych czasów z około siedmiuset SU-152 przetrwały zaledwie trzy sztuki, z których dwie znajdują się w Polsce, w Lubuskim Muzeum Wojskowym w Zielonej Górze z/s w Drzonowie, gdzie je przeniesiono w 1997 roku z Cmentarza Żołnierzy Radzieckich w Cybince, a jedna w rosyjskim Muzeum Czołgów w Kubince.

Ciężkie działo samobieżne SU-152 było oparte na podwoziu czołgu KW-1s, na którym zamontowano nieruchomą wieżę. W wieży umieszczono haubico-armatę wz. 1937/43 (ML-20S) kal. 152 mm adaptowano do potrzeb tego pojazdu. Pancerz wykonany był z płyt walcowanych i odlewanych o grubości od 22 mm (góra) do 75 mm (przód wieży).

Napęd stanowił silnik wysokoprężny, widlasty, 12-cylindrowy W-2K, układ napędowy składał się z wielotarczowego sprzęgła głównego i skrzyni przekładniowej mechanicznej. Posiadał 8 biegów do przodu i 2 wsteczne.

Podwozie składało się z 6 par podwójnych stalowych kół nośnych umieszczonych niezależnie na wahaczach, koła napędowego z tyłu i koła napinającego z przodu.

W chwili rozpoczęcia produkcji seryjnej działa samobieżne SU-152 były systematycznie wprowadzane na uzbrojenie Armii Czerwonej i formowane w pułki ciężkiej artylerii samobieżnej. W skład takiego pułku wchodziło początkowo 12 dział SU-152 a później 21.

Działa samobieżne SU-152 chrzest bojowy przeszły w trakcie bitwy na łuku kurskim, gdzie były użyte w walce z czołgami PzKpfw V Panther, PzKpfw VI Tiger i działami Ferdynand, użytymi przez Niemców po raz pierwszy. Dla SU-152 wyposażonego w działo o tak dużym kalibrze nawet pancerze Tygrysów nie były problemem^[2]. Wtedy właśnie działo to otrzymało nazwę „Pogromca zwierząt” (ros. Зверобой – czyt. zwieroboj).

W późniejszym okresie zaczęto wycofywać te działa zastępując je działami ISU-152.

W zasadzie działa samobieżne SU-152 były na uzbrojeniu tylko Armii Czerwonej, choć trzy egzemplarze znalazły się na wyposażeniu Wojska Polskiego, jeden w 3 szkolnym pułku czołgów i dwa w Oficerskiej Szkole Broni Pancernej. Użytkowano je tam w latach 1945–1949 do szkolenia.

• Janusz Magnuski, Andrzej Kiński. Ciężkie działo samobieżne SU-152. „Nowa Technika Wojskowa”. 2003. nr 7. s. str. 53-58. ISSN 1230-1655. 
• Tomasz Szlagor: Pancerna pięść. Lublin: 2006. ISBN 83-60445-85-0.

• Zdjęcia i opis SU-152 w Lubuskim Muzeum Wojskowym w Zielonej Górze z/s w Drzonowie
• Profil poświęcony działom samobieżnym SU-152
• Norbert Bączyk, Kamil Kawalec. Działo pancerne SU-152. Podcast Wojenne Historie. Pobrano 05.07.2024 - za pośrednictwem YouTube.