Schematyzm diecezjalny (z gr. σχῆμα – figura, plan) – rocznik urzędowy, kościołów i duchowieństwa diecezji wydawany w języku łacińskim, a od I połowy XX wieku coraz częściej w językach narodowych. Schematyzmy są cennym źródłem archiwalnym dla historyków Kościoła XIX i XX wieku^[1].

Schematyzmy posiadają zwykle podobny układ treści. Na początku zamieszczany jest wykaz hierarchii Kościoła katolickiego w danym kraju oraz wykaz chronologiczny biskupów diecezjalnych od początków powstania diecezji. Dalej wylicza się stanowiska i urzędy kościelne w konsystorzu diecezjalnym (kapituła i kuria biskupia). Najobszerniejszą część schematyzmu stanowi wykaz dekanatów z parafiami, z których każda posiada odrębny opis: wymienia się liturgiczne wezwanie świętego patrona, datę ufundowania, czasem nazwiska patronów tytularnych (czyli fundatorów kościoła), duchownych posługujących w parafii oraz liczbę wiernych parafii (łac. numerus animarum). Na końcu znajdują się zwykle spisy alumnów seminarium duchownego oraz członków zakonów męskich i żeńskich w diecezji, a także indeksy alfabetyczne^[2].

W schematyzmach cerkiewnych podawane są spisy osób duchownych wraz z najważniejszymi danymi osobowymi (rok urodzenia, rok wyświęcenia), osób związanych z cerkwią, spisy parafii w dekanatach, ilość wiernych z każdej miejscowości w parafii, w późniejszym czasie też stan majątku cerkiewnego. Najstarszy schematyzm ukazał się w Eparchii Mukaczewskiej w 1814 roku, schematyzmy w Eparchii Przemyskiej zaczęły się ukazywać od 1828 roku. W Archieparchii Lwowskiej schematyzmy zaczęły się ukazywać od 1832 roku, w Eparchii Stanisławowskiej od 1886 roku, w Eparchii Preszowskiej od 1848, a w Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny od 1936 roku. Schematyzmy ukazywały się początkowo w języku łacińskim, później w języku łacińskim lub ukraińskim, a następnie tylko w języku ukraińskim^[3].