Ten artykuł od 2013-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Schody Potiomkinowskie^[1] (ukr. Потьомкінські сходи, Potiomkinśki schody, ros. Потёмкинская лестница, Potiomkinskaja lestnica) – monumentalne schody w Odessie, będące symbolicznym wejściem do miasta. Są najbardziej rozpoznawalnym symbolem Odessy. Schody mają 192 stopnie, 136 metrów długości, a różnica poziomów wynosi 27 metrów^[2]. Schody rozszerzają się ku dołowi, powodując złudzenie optyczne (zob. wymuszona perspektywa). Gdy patrzy się na nie z ich szczytu, wyglądają, jakby na całej długości miały taką samą szerokość^[3].

Początkowo znane były pod nazwą Gigantycznych schodów (ros. Гигантская лестница), później Schodów przymorskich (Приморская лестница) i Ryszeliowskich (Ришельевская лестница), a w czasach ZSRR do 1955 roku Bulwarowych (Бульварная лестница), gdy postanowiono zmienić ich nazwę na dzisiejszą, w związku z 50. rocznicą buntu na pancerniku Potiomkin.

Zostały zbudowane ze względu na wysokie położenie Odessy względem morskiego portu, z którym miasto łączyły wcześniej schody drewniane. Oryginalne schody zaprojektował w 1825 roku włoski architekt Francesco Boffo, przy pomocy Awrama Mielnikowa z Petersburga. W 1837 roku zapadła decyzja o powiększeniu schodów do gigantycznych rozmiarów według planów konstrukcyjnych brytyjskiego inżyniera Uptona. Prace przy rozbudowie trwały do 1841 roku.

Zbudowane z piaskowca schody były niszczone przez erozję, aż w 1933 roku materiał zastąpiono różowo-szarym granitem z Podola – równocześnie zmniejszono liczbę stopni z 200 do 192.

W 1925 roku Siergiej Eisenstein rozsławił schody rozgrywającą się na nich sceną z filmu „Pancernik Potiomkin”. Scena przedstawia wymyśloną przez twórców filmu masakrę ludności dokonaną przez rytmicznie maszerujące wojsko cesarskie.

Po południowej (patrząc od dołu po lewej) stronie schodów zbudowano w 1906 roku kolej linową, która funkcjonowała do 1956 roku, później została zastąpiona schodami ruchomymi. W 2004 roku znów uruchomiono kolejkę linowo-terenową.

Na szczycie schodów znajduje się pomnik z brązu upamiętniający Francuza, pierwszego gubernatora Odessy Armanda-Emmanuela du Plessis, ks. Richelieu, zaprojektowany przez rosyjskiego rzeźbiarza Iwana Piotrowicza Martosa (zm. 1835) i odsłonięty w 1826 roku.

• Schody Hiszpańskie

Zobacz multimedia związane z tematem: Schody Potiomkinowskie