Sołectwo – jednostka pomocnicza gminy we współczesnej Polsce, charakterystyczna głównie dla obszarów wiejskich^[1]. Obszar, zakres działania sołectwa i jego organów określa rada gminy w statucie sołectwa.

Według stanu w dniu 31 grudnia 2023 roku było 40 812 sołectw^[2].

Organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym – sołtys. Działalność sołtysa wspomaga rada sołecka. Sołtysa oraz radę sołecką wyłaniają stali mieszkańcy danego sołectwa w tajnym i bezpośrednim głosowaniu na zebraniu wiejskim^[3].

Zebranie wiejskie jest przykładem realizacji idei demokracji bezpośredniej, podczas którego artykułowane są najważniejsze problemy mieszkańców sołectwa. Udział mieszkańców w zebraniach wiejskich jest bardzo zróżnicowany. Średnio kształtuje się na poziomie około 15%^[4].

Od 2010 roku sołectwa, za zgodą rady gminy, mogą dysponować funduszem sołeckim. W 2013 roku ponad połowa gmin, w których jednostkami pomocniczymi były sołectwa, uruchomiła fundusz sołecki^[5].

Sołectwo może obejmować jedną miejscowość (np. wieś bądź przysiółek, a nawet osadę), część miejscowości lub kilka miejscowości. Także w jednej miejscowości może być ustanowionych kilka sołectw.

Dane z rocznika statystycznego GUS według stanu na dzień 31 grudnia każdego roku:

• 2022 – 40 836^[6]
• 2021 – 40 825^[7]
• 2020 – 40 821^[8]
• 2019 – 40 789^[9]
• 2018 – 40 740^[10]
• 2017 – 40 725^[11]
• 2016 – 40 726^[12]
• 2015 – 40 688^[13]
• 2014 – 40 617^[14]
• 2013 – 40 583^[15]
• 2012 – 40 571^[16]
• 2011 – 40 540^[17]
• 2010 – 40 475^[18]
• 2009 – 40 464^[19]
• 2008 – 40 459^[20]
• 2007 – 40 398^[20]
• 2006 – 40 348^[21]
• 2005 – 40 345^[22]
• 2004 – 40 328^[23]
• 2003 – 40 278^[24]
• 2002 – 40 205^[25]
• 2001 – 40 152^[26]
• 2000 – 39 938^[27]

W miastach najczęściej odpowiednikiem sołectwa jest osiedle (bądź dzielnica). Jednak nie jest to regułą i są przypadki, gdzie w obrębie miasta ustanawiane są także sołectwa. W 2013 roku w 12 gminach miejskich funkcjonowało 49 sołectw. Jednostki pomocnicze w postaci sołectw w wymienionym roku były wyodrębnione w następujących gminach miejskich: Krasnystaw (7 sołectw), Orzesze (7), Jastrzębie-Zdrój (6), Mikołów (5), Pieszyce (4), Zawiercie (4), Suwałki (3), Kalisz (3), Czarna Woda (2), Miasteczko Śląskie (3), Woźniki (4), Sejny (1), Świnoujście (1). Brak było natomiast sołectw w miastach znajdujących się w gminach miejsko-wiejskich. Stan ten uległ zmianie w 2014 roku, gdy prawa miejskie otrzymała Stepnica – na obszarze miasta funkcjonują dwa sołectwa^[28]. Do 2010 roku 3 sołectwa istniały w Warszawie w dzielnicy Białołęka^[29].

W sześciu gminach miejskich w 2013 roku podjęta została uchwała o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego na 2014 r. Były to Miasteczko Śląskie, Orzesze, Jastrzębie-Zdrój, Krasnystaw, Czarna Woda oraz Zawiercie^[29].

W Zielonej Górze z początkiem 2015 utworzono jedną jednostkę pomocniczą pod nazwą dzielnica Nowe Miasto, podzieloną na jednostki pomocnicze niższego rzędu – sołectwa^[30]. Wcześniej jednostki te wchodziły w skład gminy wiejskiej Zielona Góra.

Zobacz hasło sołectwo w Wikisłowniku

• sołtys
• geografia osadnictwa, osadnictwo wiejskie, ruralizm
• gmina, wieś
• rolnictwo, chłopi, zagroda, zasadźca
• wioska tematyczna