Czy wiesz…

Z nowych i ostatnio rozbudowanych artykułów w Wikipedii:

…gdzie wynaleziono arbuzy w kształcie sześcianu? (na zdjęciu)

…co prócz willi wyróżnia łódzką Rudę Willową?

…czy włochacz najabłoniak żeruje tylko na jabłoniach?

…w którym kościele na ambonę wchodzi się z zewnątrz?

…że zmarły niedawno poseł do parlamentu stanowego Kerali stał także na czele największego azjatyckiego związku zawodowego robotników plantacyjnych?

Wydarzenia

Inwazja Rosji na Ukrainę • wojna Izraela z Hamasem • mistrzostwa świata w piłce siatkowej mężczyzn • Zapad 2025 • mistrzostwa świata w lekkoatletyce

Robert Redford

• W mistrzostwach Europy w koszykówce mężczyzn zwyciężyła reprezentacja Niemiec, pokonując w finale zespół Turcji (14 września)
• W wyniku protestów pokolenia Z, Sushila Karki została premierem Nepalu, stając się pierwszą kobietą w historii na tym stanowisku (12 września)
• Zakończył się wielkoszlemowy turniej US Open 2025. W grze pojedynczej mężczyzn zwyciężył Carlos Alcaraz, a wśród kobiet tytuł obroniła Aryna Sabalenka (7 września)
• Reprezentacja Włoch zwyciężyła w mistrzostwach świata w siatkówce kobiet (7 września)

Zmarli: Robert Redford (na zdjęciu) • Andriej Czemierkin • Edmund Lawrence • David Baltimore • Giorgio Armani • Andrij Parubij • Park Sung-soo • Rainer Weiss

Rocznice

21 września: imieniny obchodzą m.in.: Bernardyna, Jonasz i Mateusz; Międzynarodowy Dzień Pokoju; dzień niepodległości Armenii, Belize i Malty
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:

Klementyna Hoffmanowa

Craig Thompson

• 1845 – zmarła polska prozaiczka i pedagog Klementyna Hoffmanowa z Tańskich (na portrecie), jedna z pierwszych polskich pisarek dla dzieci, twórczyni pierwszego polskiego czasopisma dla dzieci i młodzieży, pt. „Rozrywki dla Dzieci”
• 1860 – zmarł niemiecki filozof Arthur Schopenhauer, przedstawiciel skrajnego pesymizmu, zajmował się również zagadnieniami wolności i moralnej odpowiedzialności jednostki, do jego dzieł należą m.in. Świat jako wola i przedstawienie oraz O wolności ludzkiej woli
• 1870 – urodził się niemiecki malarz, rzeźbiarz i pedagog Sascha Schneider, znany jako autor okładek książek pisarza Karla Maya
• 1950 – urodził się amerykański aktor filmowy, pisarz, komik Bill Murray (Pogromcy duchów, Dzień świstaka, Między słowami, Broken Flowers, Hyde Park on Hudson)
• 1955 – urodził się fiński reżyser, scenarzysta i producent filmowy Mika Kaurismäki
• 1975 – w Warszawie spłonął Centralny Dom Dziecka – dom towarowy u zbiegu ul. Brackiej i Alej Jerozolimskich; gmach ten, według projektu Zbigniewa Ihnatowicza i Jerzego Romańskiego, oddany do użytku w 1951 jako Centralny Dom Towarowy był ciekawym przykładem architektury funkcjonalnej; budynek po odbudowie nosi nazwę „Smyk”
• 1975 – urodził się amerykański rysownik komiksowy Craig Thompson (na fotografii), autor czarno-białych powieści graficznych (Blankets, Habibi)
  
  20 września • Kalendarium dzień po dniu • 22 września

Artykuł na medal

Mokosz – bogini słowiańska. Według rekonstrukcji etymologicznej, Mokosz była boginią ziemi, wód i płodności, a później, według większości badaczy, była odzwierciedlana w bylinach oraz zamowach jako Matka Ziemia Wilgotna. Innej rekonstrukcji dokonano na podstawie etnografii: pod koniec XIX wieku na Rosyjskiej Północy odnotowano takie nazwy kikimory jak Mokusza lub Mokosza. Zbieżność tę tłumaczy fakt, że kikimora jest zdemonizowaną wersją bogini, a poprzez zbliżenie między nimi badacze przedstawili Mokosz jako boginię miłości i narodzin, mającą związek z nocą, księżycem, przędzeniem, hodowlą owiec i gospodarką kobiet. Przędzenie było zajęciem różnych europejskich bogiń losu, co doprowadziło do scharakteryzowania Mokoszy jako bóstwa kontrolującego los. W nauce rozpowszechniła się opinia, że kult Mokoszy przeszedł na ludowo-chrześcijańską Paraskiewę Piatnicę, związaną z wodą i przędzeniem. Ze względu na tę identyfikację piątek zaczęto uważać za dzień poświęcony bogini. Czytaj więcej…

Dobry artykuł

Kapitulacja Warszawy – układ kapitulacyjny podpisany 28 września 1939 roku przez generałów Tadeusza Kutrzebę oraz Johannesa Blaskowitza, kończący obronę Warszawy w czasie kampanii wrześniowej. 25–26 września Polacy odparli natarcia niemieckiej 8 Armii na lewobrzeżną Warszawę. W obliczu beznadziejnej sytuacji polityczno-militarnej oraz tragicznego położenia, w którym znalazła się ludność cywilna, dowódca Armii „Warszawa” gen. Juliusz Rómmel podjął decyzję o kapitulacji. 27 września zawarty został rozejm a następnego dnia w dawnej fabryce Škody na Rakowcu podpisano układ kapitulacyjny. Na mocy jego postanowień polscy podoficerowie oraz szeregowcy po krótkim pobycie w niewoli mieli zostać zwolnieni do domów. W obozach jenieckich mieli zostać osadzeni wyłącznie oficerowie, na honorowych warunkach, z zachowaniem bocznej broni białej. Uzgodniono również szereg kwestii administracyjno-gospodarczych, związanych z przejęciem władzy przez niemiecki aparat okupacyjny. Działalność polskich partii i organizacji politycznych została na mocy układu zawieszona. Między 29 września a 2 października obrońcy Warszawy złożyli broń i opuścili miasto. Jednocześnie do Warszawy wkroczyły jednostki Wehrmachtu. Czytaj więcej…