Wikipedia:Strona główna

Czy wiesz…

Z nowych i ostatnio rozbudowanych artykułów w Wikipedii, napisanych w ramach Tygodnia Artykułu Japońskiego V:

…dlaczego Tokyo Tower (na zdjęciu) jest biało-czerwona?

…kiedy chrząszcz M. shigenobuensis został odkryty w studni w Matsuyamie?

…że król strzelców włoskiej Primavery 2 gra aktualnie w polskiej Ekstraklasie?

…na podstawie których gier powstały Pokémon Brilliant Diamond i Shining Pearl?

…gdzie występują opisane po raz pierwszy w tym roku chrząszcze Phreatodytes shiki i Phreatodytes masumotoi?

Wydarzenia

Inwazja Rosji na Ukrainę • wojna Izraela z Hamasem

Sam Rivers

• Amerykanin Eric Lu został zwycięzcą XIX Konkursu Chopinowskiego (21 października)
• Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii przyznano za „wyjaśnienie wzrostu gospodarczego napędzanego innowacjami”. Otrzymali ją: Philippe Aghion i Peter Howitt za „teorię zrównoważonego wzrostu poprzez twórczą destrukcję” oraz Joel Mokyr za „zidentyfikowanie warunków wstępnych dla zrównoważonego wzrostu poprzez postęp technologiczny” (13 października)
• Pokojową Nagrodę Nobla otrzymała María Corina Machado za „niestrudzoną pracę na rzecz praw demokratycznych narodu wenezuelskiego i za jej walkę o sprawiedliwe i pokojowe przejście od dyktatury do demokracji” (10 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury otrzymał László Krasznahorkai za „fascynującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki” (9 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii otrzymali Susumu Kitagawa, Richard Robson i Omar M. Yaghi za rozwój szkieletów metalo-organicznych (8 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymali John Clarke, Michel Devoret i John M. Martinis za odkrycie makroskopowego tunelowania kwantowo-mechanicznego i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym (7 października)
• Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny otrzymali Mary Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi za odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej (6 października)

Zmarli: Abd ar-Ra’uf al-Kasm • Andrzej Kołakowski • Sam Rivers (na zdjęciu) • Chen Ning Yang • Tomiichi Murayama • Ace Frehley • Raila Odinga • Jim Bolger • Aleksandr Ditiatin • Diane Keaton • John Lodge • Mirosław Chojecki • Adam Strzembosz

Rocznice

23 października: imieniny obchodzą m.in.: Gracjan, Gracjana i Klotylda
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:

Jan Czochralski

Aucassin and Nicolette

• 425 – 6-letni Walentynian został cesarzem zachodniorzymskim, faktyczne rządy w Rzymie w imieniu małoletniego objęła jego matka Galla Placydia
• 1695 – urodził się działający w Bawarii dekorator i architekt pochodzenia belgijskiego François de Cuvilliés, nadworny architekt Wittelsbachów, przedstawiciel stylu rokoko
• 1875 – urodził się amerykański fizykochemik Gilbert Lewis, twórca teorii wiązań kowalencyjnych, teorii kwasów i zasad i pojęcia foton
• 1885 – urodził się polski uczony, chemik metaloznawca Jan Czochralski (na fotografii), wynalazca metody otrzymywania monokryształów, najczęściej cytowany polski uczony
• 1905 – urodził się szwajcarski fizyk, naturalizowany w USA, Felix Bloch, uczestnik „Projektu Manhattan”, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za badania nad magnetycznym rezonansem jądrowym
• 1935 – zmarł amerykański malarz Charles Demuth, zaliczany do najważniejszych przedstawicieli precyzjonizmu (na ilustracji jedna z jego prac: obraz „Aucassin and Nicolette”)
• 2005 – w drugiej turze wyborów prezydenckich w Polsce zwyciężył Lech Kaczyński, który uzyskał poparcie 54,04% głosujących, na kontrkandydata Donalda Tuska głos oddało 45,96% wyborców; porażkę odniosły sondaże, które wskazywały dokładnie odwrotne proporcje
  
  22 października • Kalendarium dzień po dniu • 24 października

Artykuł na medal

Michał Weichert (ur. 5 maja 1890 w Starymieście, zm. 11 marca 1967 w Tel Awiwie) – polski i żydowski reżyser teatralny, teatrolog, pedagog oraz prawnik. Uznawany za najwybitniejszego reżysera teatru jidyszowego w Polsce. W 1919 roku był kierownikiem artystycznym Trupy Wileńskiej, był twórcą i kierownikiem Żydowskiej Szkoły Dramatycznej, pierwszej na ziemiach polskich żydowskiej szkoły teatralnej. Od 1932 roku był kierownikiem Żydowskiego Studia Eksperymentalnego „Jung Teater”, przemianowanego w 1936 roku na Teatr Eksperymentalny Jung Bine i rok później na Naj Teater. Podczas II wojny światowej pełnił funkcję kierownika Żydowskiej Samopomocy Społecznej oraz Żydowskiego Urzędu Samopomocy. Po wojnie oskarżony o kolaborację. Mimo uniewinniającego wyroku Sądu Specjalnego Karnego, Weichert stał się ofiarą ostracyzmu ze strony społeczności żydowskiej, a żydowski sąd społeczny działający przez CKŻP skazał go na napiętnowanie. Weichert był prawdopodobnie najbardziej znanym Żydem oskarżonym o kolaborację podczas II wojny światowej i sądzonym w Polsce. Czytaj więcej…

Dobry artykuł

Pantera mglista – gatunek ssaka, drapieżnego z podrodziny panter w obrębie rodziny kotowatych, jeden z dwóch w swoim rodzaju obok wydzielonej z niej pantery sundajskiej. Dorównuje wielkością małym lampartom, odróżnia się charakterystycznym umaszczeniem o łatach w kształcie chmur, obrzeżonych czarno od tyłu. Waży od 11 do 23 kg. Zamieszkuje lasy południowo-wschodniej Azji. Odpoczywa na drzewach, poluje zazwyczaj na lądzie, zwykle na ssaki średniej wielkości (kopytne, naczelne). Ciąża trwa około 3 miesięcy, po czym matka rodzi od jednego do pięciu kociąt. W niewoli rozmnażanie często kończyło się niepowodzeniem wobec agresji samca. Zwierzę pada ofiarą polowań celem zdobycia skóry oraz kości, umiera też we wnykach pozostawionych dla innych gatunków. Jest narażona na wyginięcie. IUCN wskazuje trudności w oszacowaniu całkowitej liczebności populacji. Całkowita liczebność gatunku obniża się. Czytaj więcej…