Czy wiesz…

Z nowych i ostatnio rozbudowanych artykułów w Wikipedii, napisanych w ramach Tygodnia Artykułu Luzofońskiego II:

…gdzie leży Park Narodowy Pico Basilé? (na zdjęciu)

…w jakim celu wzniesiono zamek w Bragançy?

…w której bibliotece walczy się z owadami za pomocą nietoperzy?

…że w XXI wieku w europejskich ligach dalej można kupić piłkarza czekiem?

Wydarzenia

Inwazja Rosji na Ukrainę • wojna Izraela z Hamasem • mistrzostwa świata w piłce siatkowej mężczyzn • Zapad 2025

Robert Redford

• W mistrzostwach Europy w koszykówce mężczyzn zwyciężyła reprezentacja Niemiec, pokonując w finale zespół Turcji (14 września)
• W wyniku protestów pokolenia Z, Sushila Karki została premierem Nepalu, stając się pierwszą kobietą w historii na tym stanowisku (12 września)
• Zakończył się wielkoszlemowy turniej US Open 2025. W grze pojedynczej mężczyzn zwyciężył Carlos Alcaraz, a wśród kobiet tytuł obroniła Aryna Sabalenka (7 września)
• Reprezentacja Włoch zwyciężyła w mistrzostwach świata w siatkówce kobiet (7 września)

Zmarli: Robert Redford (na zdjęciu) • Andriej Czemierkin • Edmund Lawrence • David Baltimore • Giorgio Armani • Andrij Parubij • Park Sung-soo • Rainer Weiss

Rocznice

23 września: imieniny obchodzą m.in.: Krzysztof, Tekla i Zofia; trwa Rosz Haszana (Święto Trąbek)
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:

Kubilaj-chan

Bourvil

• 1215 – urodził się wielki chan mongolski Kubilaj-chan (na portrecie), wnuk Czyngis-chana, który kontynuował dzieło budowy imperium Mongołów, podbił najpierw Tybet, królestwo Nanzhao, a następnie całe ówczesne Chiny (cesarstwo dynastii Song), w 1271 ogłosił się cesarzem Chin stając się założycielem dynastii Yuan
• 1835 – zmarł włoski kompozytor operowy Vincenzo Bellini, przyjaciel Fryderyka Chopina, autor oper Lunatyczka, Norma, Purytanie
• 1870 – zmarł francuski dramaturg, historyk, archeolog i pisarz Prosper Mérimée, autor opowiadań i nowel (Wenus z Ille, Lokis, Carmen)
• 1900 – urodził się ukraiński etnograf i geograf Wołodymyr Kubijowycz (Włodzimierz Kubijowicz), docent na Uniwersytecie Jagiellońskim, wykładowca Wolnego Uniwersytetu Ukraińskiego, redaktor naczelny i wydawca Encyklopedii Ukrainoznawstwa
• 1970 – premiera amerykańsko-japońskiego filmu wojennego Tora! Tora! Tora! w reżyserii Richarda Fleischera
• 1970 – zmarł francuski aktor i śpiewak Bourvil (na fotografii)
• 1975 – pożar Mostu Łazienkowskiego w Warszawie, powstał najprawdopodobniej w wyniku podpalenia budki po lewej stronie Wisły, a od niej zajął się drewniany podest techniczny znajdujący się pod jezdnią
  
  22 września • Kalendarium dzień po dniu • 24 września

Artykuł na medal

HMS Lord Clive – brytyjski monitor z okresu I wojny światowej, jedna z ośmiu jednostek typu Lord Clive. Okręt miał wyporność 5683 ton i osiągał prędkość 7 węzłów, a jego główne uzbrojenie stanowiły początkowo dwa działa o kalibrze 305 mm, uzupełniane przez artylerię mniejszego kalibru. Zwodowany w czerwcu 1915 roku w stoczni Harland and Wolff w Belfaście, został wcielony do służby w Royal Navy w lipcu 1915 roku. Monitor otrzymał nazwę na cześć XVIII-wiecznego brytyjskiego generała i gubernatora Roberta Clive. Wchodzący w skład Sił Dover okręt wziął czynny udział w działaniach wojennych na Morzu Północnym, uczestnicząc m.in. w rajdzie na Zeebrugge i Ostendę. W 1918 roku jego uzbrojenie zostało powiększone o działo kalibru 457 mm, pochodzące z wielkiego krążownika HMS „Furious”. HMS „Lord Clive” został wycofany ze służby ostatecznie w sierpniu 1921 roku, a w 1927 roku został sprzedany i następnie złomowany. Czytaj więcej…

Dobry artykuł

Burza. Ucieczka z Warszawy ’40 – powieść fantastycznonaukowa polskiego pisarza Macieja Parowskiego, wydana przez Narodowe Centrum Kultury w 2010 roku i inaugurująca serię Zwrotnice czasu. Historie alternatywne. Jest to jeden z nielicznych utworów literackich Parowskiego, który głównie znany jest ze swojej działalności jako redaktora, publicysty i krytyka. Powieść przedstawia historię alternatywną, ukazując Warszawę w 1940 roku, gdzie po klęsce niemieckiej inwazji odbywa się międzynarodowa konferencja, na której pojawiają się liczne postacie historyczne, i równocześnie kręcony jest film o „alternatywnej” rzeczywistości, w której Polska tę wojnę przegrała. Książka została w większości oceniona pozytywnie przez recenzentów i badaczy, którzy uznali ją za pozycję oryginalną oraz awangardową. Krytycy zwykle pozytywnie oceniali udane oddanie nastroju przedwojennej Warszawy, a także, wizję koncentrującą się nie na geopolityce czy wojnie, ale na wymiarze kultury i sztuki; znacząca część książki to krótkie scenki, zwykle dialogi pomiędzy licznymi postaciami historycznymi – w znaczącej części artystami. Czytaj więcej…