Czy wiesz…

Z nowych i ostatnio rozbudowanych artykułów w Wikipedii, napisanych w ramach Tygodnia Artykułu Słoweńskiego III:

…czyj wizerunek możesz zauważyć na słoweńskich pięciocentówkach (na grafice obok)?

…jak stary jest kościół św. Jerzego w Piranie?

…który okręt marynarki Słowenii jest największy?

…co mają wspólnego słoweńska cola i skoki narciarskie?

…że kamień stał się przedmiotem sporu między Austriakami a Słoweńcami?

Wydarzenia

Inwazja Rosji na Ukrainę • wojna Izraela z Hamasem • mistrzostwa świata w piłce siatkowej kobiet • US Open 2025

Stanisław Sojka

• U wybrzeży Kamczatki doszło do trzęsienia ziemi o magnitudzie 8,8. Było to jedno z najsilniejszych trzęsień ziemi w historii pomiarów (30 lipca)
• Słoweniec Tadej Pogačar zwyciężył w 112. edycji wyścigu kolarskiego Tour de France (27 lipca)

Zmarli: Andrij Parubij • Park Sung-soo • Rainer Weiss • Reza Suchtesaraji • Emam Ali Habibi • Stanisław Sojka (na zdjęciu) • Józef Kowalczyk • Marcel Łoziński • Paolo Angioni • Niilo Halonen

Rocznice

31 sierpnia: imieniny obchodzą m.in.: Albertyna, Bohdan i Rajmund; Dzień Solidarności i Wolności; dzień niepodległości Malezji oraz Trynidadu i Tobago
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:

Maria Montessori

Mieszkańcy Gdańska przed bramą stoczni

• 1795 – zmarł François Philidor, ceniony za życia francuski muzyk i kompozytor, jednocześnie uważany za najwybitniejszego szachistę XVIII wieku
• 1870 – urodziła się włoska lekarka i pedagog Maria Montessori (na fotografii), reformatorka wychowania przedszkolnego, twórczyni systemu wychowania zwanego metodę Montessori, która kładzie nacisk na umożliwienie dziecku swobodnej aktywności
• 1935 – podczas jednej zmiany w kopalni radziecki górnik Aleksiej Stachanow wykonał 1475% normy, tzn. wydobył 102 tony węgla
• 1945 – zmarł polski matematyk Stefan Banach, wykładowca Uniwersytetu Jana Kazimierza, współzałożyciel lwowskiej szkoły matematycznej, jeden z twórców analizy funkcjonalnej; tegoż dnia powstała Liberalna Partia Australii
• 1980 – sierpień 1980: w sali BHP Stoczni Gdańskiej podpisane zostało porozumienie między przedstawicielami Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (pod przewodnictwem Lecha Wałęsy) i komisją rządową (z wicepremierem Mieczysławem Jagielskim na czele); delegacja rządowa zgodziła się m.in. na utworzenie nowych, niezależnych od PZPR, samorządnych związków zawodowych i ograniczenie cenzury (ilustracja ze zbiorów Europejskiego Centrum Solidarności: mieszkańcy Gdańska zgromadzeni przed bramą Stoczni Gdańskiej im. Lenina w oczekiwaniu na ogłoszenie podpisania porozumień • więcej na temat zdjęć udostępnionych przez ECS)
• 2005 – zmarł polsko-brytyjski fizyk i radiobiolog pochodzenia żydowskiego Józef Rotblat, pacyfista, laureat Pokojowej Nagrody Nobla
  
  30 sierpnia • Kalendarium dzień po dniu • 1 września

Artykuł na medal

Mokosz – bogini słowiańska. Według rekonstrukcji etymologicznej, Mokosz była boginią ziemi, wód i płodności, a później, według większości badaczy, była odzwierciedlana w bylinach oraz zamowach jako Matka Ziemia Wilgotna. Innej rekonstrukcji dokonano na podstawie etnografii: pod koniec XIX wieku na Rosyjskiej Północy odnotowano takie nazwy kikimory jak Mokusza lub Mokosza. Zbieżność tę tłumaczy fakt, że kikimora jest zdemonizowaną wersją bogini, a poprzez zbliżenie między nimi badacze przedstawili Mokosz jako boginię miłości i narodzin, mającą związek z nocą, księżycem, przędzeniem, hodowlą owiec i gospodarką kobiet. Przędzenie było zajęciem różnych europejskich bogiń losu, co doprowadziło do scharakteryzowania Mokoszy jako bóstwa kontrolującego los. W nauce rozpowszechniła się opinia, że kult Mokoszy przeszedł na ludowo-chrześcijańską Paraskiewę Piatnicę, związaną z wodą i przędzeniem. Ze względu na tę identyfikację piątek zaczęto uważać za dzień poświęcony bogini. Czytaj więcej…

Dobry artykuł

Zbrodnia lubińska – zbrodnia komunistyczna, jakiej dopuścili się funkcjonariusze służb MO podczas pokojowej manifestacji 31 sierpnia 1982 roku w Lubinie, w drugą rocznicę porozumień sierpniowych z 1980 roku. Feralnego dnia na lubińskim rynku zebrało się ok. 5000 pokojowo nastawionych osób, większość przyniosła kwiaty, z których układano znak krzyża z szarfą z napisem „Solidarność”. MO gromadziła w pobliżu centrum miasta znaczne siły, które zostały dodatkowo wzmocnione przez dwa plutony funkcjonariuszy ZOMO z Legnicy uzbrojonych w karabinki AK oraz przez tzw. drużynę specjalną, w skład której wchodziło siedmiu funkcjonariuszy uzbrojonych w pistolety maszynowe PM–63. Ponadto każdy z funkcjonariusz był uzbrojony w pistolet P-64. O godz. 15:30 Milicja Obywatelska wezwała zgromadzonych do rozejścia się. W odpowiedzi tłum zaintonował hymn państwowy. W odpowiedzi służby użyły gazów łzawiących. Wobec oporu zgromadzonych, którzy nie rozchodzili się i atakowali oddziały MO kamieniami, użyto broni. W wyniku ostrzelania demonstrantów z broni maszynowej zginęło trzech demonstrantów, a jedenastu zostało rannych. Czytaj więcej…