| Ameiurus nebulosus[1] | |||||
| (Lesueur, 1819) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
sumik karłowaty | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Sumik karłowaty[3], sumik amerykański[4], amerykański sumik karłowaty[5] (Ameiurus nebulosus) – gatunek słodkowodnej, drapieżnej ryby sumikowatej, w Polsce bardziej znany pod nazwą synonimiczną Ictalurus nebulosus. Poławiany przez wędkarzy, prezentowany w akwariach publicznych.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Pierwotnym terenem występowania sumika karłowatego jest Ameryka Północna. W wielu krajach został introdukowany i był hodowany w akwariach i sadzawkach, skąd wydostał się na swobodę. Jego zasięg występowania w wodach europejskich nie jest dokładnie znany, pomimo dużego zasięgu i licznego, czasami masowego występowania. Jego rozmieszczenie jest nierównomierne.
Za sprowadzenie ryby do naszej części Europy odpowiada pruski właściciel ziemski i zapalony wędkarz Max von dem Borne, który w 1885 r. wypuścił pierwsze okazy w stawach rybnych w swym majątku Barnówko w dzisiejszym województwie zachodniopomorskim.[6] Z Prus został sprowadzony m.in. do Jeziora Orzechowego na Polesiu Brzeskim (dziś w pd.-zach. Białorusi), a w 1937 r. do zespołu Jezior Szackich na Wołyniu. Stamtąd prawdopodobnie przedostał się do dorzecza środkowego Bugu i Wieprza oraz na Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie. Systematycznie opanowuje stąd coraz to nowe zbiorniki wodne, strugi a nawet rowy melioracyjne systemu irygacyjnego Wieprz-Krzna.[7]
Spotykany w wodach wolno płynących i stojących, nad miękkim podłożem, rzadziej w wodach słonawych. Wykazuje dużą odporność na niski poziom tlenu, wysoki poziom dwutlenku węgla oraz zanieczyszczeń, a także na podwyższoną temperaturę wody. W zbiornikach o zaawansowanym stopniu eutrofizacji, w których nie ma warunków do życia dla większości gatunków ryb, obok form głodowych karasi i linów występują często głodowe formy sumika karłowatego.[6]
Opis
[edytuj | edytuj kod]Sumik karłowaty ma ciało bezłuskie, walcowate, z dużą, spłaszczoną głową zakończoną poziomo ustawioną paszczą. Od małego suma europejskiego różni się małą płetwą tłuszczową położoną za płetwą grzbietową, oraz liczbą wąsików. W swej ojczyźnie osiąga ok. 45 cm długości i około 2 kg masy ciała. W Europie rzadko osiąga długość 30 cm i 200 g masy. Wokół otworu gębowego posiada 8 wąsików, po 4 na każdej szczęce, a w płetwach grzbietowej i piersiowych ostre kolce służące do obrony. Grzbiet brązowozielony lub ciemnoszary, boki jaśniejsze ze złotym połyskiem, czasem nakrapiane. Brzuch szarawobiały. Wąsy szare lub czarniawe.
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]Odżywianie
[edytuj | edytuj kod]Żywi się mięczakami, owadami, pijawkami, planktonem, ikrą i małymi rybami.
Inne nazwy
[edytuj | edytuj kod]Potocznie nazywany byczkiem lub koluchem[8].
- angielska: Brown bullhead
- niemiecka: Katzenwels
- czeska: Sumeček americký
- francuska: Barbotte brune[9]
Rozród
[edytuj | edytuj kod]
Dojrzewa płciowo w 2–3 roku życia. Trze się w V i VI. W tym czasie brzuch u tarlaków staje się żółtawy lub bladopomarańczowy. Samica buduje gniazdo w płytkiej, zarośniętej wodzie na piaszczystym dnie. Składa od 2000 do 3000 jaj. Samiec strzeże ikry oraz narybku. W Europie w wieku 4 lat sumik mierzy 18–24 cm.
Znaczenie gospodarcze
[edytuj | edytuj kod]Obecnie nie ma żadnego znaczenia w gospodarce rybackiej, gdyż z racji silnego karłowacenia w warunkach europejskich, jego hodowla na skalę przemysłową (w celu której został sprowadzony), okazała się nieopłacalna. Sumik karłowaty został uznany przez Polski Związek Wędkarski za szkodnika. W wydanym przez PZW regulaminie amatorskiego połowu ryb figuruje zapis, że "po złowieniu nie należy go wypuszczać do łowiska, w którym je złowiono, ani do innych wód"[10]. Bywa czasami łowiony na wędkę – na przynęty naturalne. Jednak pomimo smacznego mięsa, nawet wśród wędkarzy cieszy się umiarkowanym zainteresowaniem. Zjada ikrę i narybek rodzimych polskich ryb. Jest również bardzo odporny na niesprzyjające warunki (zanieczyszczenia, susze) itp. Często po wpuszczeniu tych ryb do akwenu wypierają rodzime ryby i stają się w nim gatunkiem dominującym.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ameiurus nebulosus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Ameiurus nebulosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
- ↑ Josef Reichholf, Gunter Steinbach, Claus Militz: Wielka encyklopedia ryb : słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiśniewolski Wiesław (tłum.). Warszawa: Muza, 1994. ISBN 83-7079-317-7.
- ↑ Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973
- ↑ a b Urbaniak Piotr: Jeszcze o sumiku karłowatym, w: "Przyroda Polska" nr 12/1983, s. 37
- ↑ Baranowicz Tadeusz: Zamiast korzyści - kłopot, w: "Przyroda Polska" nr 2/1983, s. 23
- ↑ Łowisko specjalne Rogóżno [online], web.archive.org, 8 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] [zarchiwizowane z adresu 2022-12-08].
- ↑ Medianauka.pl, Sumik karłowaty, amerykański sumik karłowaty - Media Nauka [online] [dostęp 2018-04-12] (pol.).
- ↑ Regulamin Amatorskiego Połowu Ryb Polskiego Związku Wędkarskiego (Uchwała ZG PZW Nr 15 z dnia 29 marca 2002 z późniejszymi zmianami)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Gatunki Obce w Polsce: Ameiurus nebulosus (Le Sueur, 1819). Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2020-02-26].
- Ameiurus nebulosus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 15 lipca 2009]
- A. Rudnicki, Ryby wód polskich (atlas), Warszawa 1989
- Przewodnik-Ryby słodkowodne, przekład z j.angielskiego, Multico 1992
