| Cordylidae[1] | |||
| Fitzinger, 1826[2] | |||
 Przedstawiciel rodziny – szyszkowiec olbrzymi (Smaug giganteus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina |
szyszkowcowate | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Podrodziny | |||
| |||
Szyszkowcowate[3], jaszczurki kolczaste (Cordylidae) — rodzina naziemnych jaszczurek z rzędu łuskonośnych (Squamata).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzina obejmuje gatunki występujące we wschodniej i południowej Afryce.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Długość głowy i tułowia od 5 do 20 cm, całkowita długość ciała wraz z ogonem do 40 cm (szyszkowiec olbrzymi). Charakteryzują się dużymi, dachówkowato nakładającymi się na siebie łuskami, zakończonymi grubymi, ostrymi i sterczącymi kolcami stanowiącymi ochronę przed napastnikami. Łuski na ciele tworzą regularne pierścienie. Ich rozsunięcie umożliwia jaszczurce celowe zaklinowanie się w szczelinie skalnej, co praktycznie uniemożliwia drapieżnikowi wyciągnięcie gada. Największe łuski pokrywają tył głowy i ogon. Brak zdolności do autotomii. Różnorodnie ubarwione, niektóre bardzo kolorowe. Pod tarczkami głowowymi i pod łuskami płytki osteodermalne. Język mały, zaokrąglony, pokryty brodawkami. Odnóża pięciopalczaste, zakończone pazurkami. U niektórych gatunków odnóża zredukowane do dwóch palców. Na tylnych kończynach otwory gruczołów udowych.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Szyszkowcowate zamieszkują stepy i sawanny oraz tereny skaliste. Są głównie owadożerne, ale niektóre zjadają również rośliny. Aktywne w dzień. Są jajożyworodne, z wyjątkiem jajorodnego rodzaju Platysaurus.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Do rodziny należą następujące podrodziny[4][5]:
- Cordylinae Fitzinger, 1826
- Platysaurinae Stanley, Bauer, Jackman, Branch & Mouton, 2011
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Cordylidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b L.J.F.J. Fitzinger: Neue classification der reptilien nach ihren natürlichen verwandtschaften: nebst einer verwandtschafts-tafel und einem verzeichnisse der reptilien-sammlung des K. K. zoologischen museum’s zu Wien. Wien: J. G. Heubner, 1826, s. 18. (niem.).
- ↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 383. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Platysaurinae. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-23]. (ang.).
- ↑ P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Cordylinae. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-23]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Hanna Dobrowolska: Gady. Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00957-8.
- Włodzimierz Juszczyk: Gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986. ISBN 83-214-0464-2.
- Edward L. Stanley, Aaron M. Bauer, Todd R. Jackman, William R. Branch i P. Le Fras N. Mouton. Between a rock and a hard polytomy: Rapid radiation in the rupicolous girdled lizards (Squamata: Cordylidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 58 (1), s. 53–70, 2011. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.08.024. (ang.).
