 Tadeusz Sygietyński w latach 50. | |
| Data i miejsce urodzenia |
24 września 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 maja 1955 |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód |
kompozytor, dyrygent, pedagog muzyczny |
| Aktywność |
1919–1955 |
| Powiązania | |
| Odznaczenia | |
      
| |
.jpg)
Tadeusz Sygietyński (ur. 24 września 1896 w Warszawie[a], zm. 19 maja 1955 tamże) – polski kompozytor i dyrygent, pedagog muzyczny, założyciel Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” (1948).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie Antoniego, krytyka literackiego i powieściopisarza, i Heleny z Golińskich (1871–1958), działaczki niepodległościowej, 2 sierpnia 1931 odznaczonej Krzyżem Niepodległości[1][2][3][4]. Jego dziadkiem był Leon Sygietyński – tłumacz, literat i dziennikarz[5]. Był drugim mężem Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej.
Komponować zaczął mając 11 lat. W wieku 14 lat był już korepetytorem rytmiki w konserwatorium i baletu w Operze Lwowskiej, studiując jednocześnie teorię i kompozycję w konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie.
W 1911 wrócił do Warszawy, gdzie w Instytucie Muzycznym pobierał nauki u Henryka Melcera i Zygmunta Noskowskiego. W 1913 zamieszkał w Lipsku, gdzie zdał maturę i rozpoczął studia medyczne. Jednocześnie studiował w Konserwatorium Lipskim pod kierunkiem Maxa Regera, Hugo Riemanna i Stefana Krehla. Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Wiednia, gdzie kształcił się dorywczo z pomocą Arnolda Schönberga.
W grudniu 1914 zaciągnął się do II Brygady Legionów Polskich w Wiedniu. 31 stycznia 1917 roku zbiegł z 2 baterii 1 Pułku Artylerii. 13 marca 1917 roku Sąd Polowy Legionów Polskich w Lublinie wdrożył przeciwko niemu dochodzenie o zbrodnię dezercji sygn. akt K 376/17[6]. W lipcu 1917 wrócił do Warszawy, gdzie aresztowano go za dezercję i zwolniono rok później. Od stycznia 1919 służył w Wojsku Polskim. Za krytykę celów wojennych został wysłany na front sowiecki. Po zakończeniu wojny polsko-sowieckiej został w Warszawie kierownikiem teatrzyku „Miraż”.
Od 1921 należał do Związku Zawodowego Muzyków. W latach dwudziestych pracował z operami w Wiedniu, Gratzu, Zagrzebiu i Lublanie. W tym czasie zorganizował również filharmonię w Dubrowniku. Po powrocie do Warszawy w 1926 poświęcił się głównie twórczości na potrzeby teatru. Był kierownikiem muzycznym, dyrygentem i kompozytorem m.in. kabaretu „Qui Pro Quo”, Wesoły Wieczór, Teatru Rozmaitości, Teatru Letniego, Ali-Baby. Był też dyrygentem teatralnym we Lwowie, Krakowie, Łodzi i Warszawie, aktorem w Teatrze Polskim, konferansjerem. Od 1933 zaczął długoletnią współpracę z Polskim Radiem – jako reżyser muzyczny i autor popularnych słuchowisk.
W czasie II wojny światowej komponował i akompaniował Mirze Zimińskiej podczas jej koncertów. Wówczas też zrodził się pomysł założenia zespołu ludowego. Nieprzerwanie przygotowywał się do tego projektu, gromadząc i opracowując pieśni i przyśpiewki ludowe.
Po wojnie, w 1948 założył „Mazowsze”, które stało się jego twórczym i artystycznym spełnieniem. Skomponował piosenki ludowe, 20 tańców ludowych (najbardziej znane to: „Trzy tańce polskie na orkiestrę” i „Oberek na orkiestrę”), 28 piosenek estradowych, operę-balet „Karczma na rozdrożu”, „Szkice mazowieckie” i koncert fortepianowy „Capriccio”. Najbardziej znane utwory „Mazowsza” opracowane przez niego to: „Kukułeczka”, „Polonez warszawski”, „Warszawski dzień”, „Ej przeleciał ptaszek”.
Zmarł w Warszawie w wyniku choroby nowotworowej płuc. Jest pochowany wraz z żoną w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A24-tuje-11)[7].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1955)
- Order Sztandaru Pracy I klasy (28 kwietnia 1955)[8]
- Order Sztandaru Pracy II klasy (31 stycznia 1953)[9]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (20 lipca 1954)[10]
- Krzyż Niepodległości (27 czerwca 1938)[11][1]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (7 kwietnia 1951)[12]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[13]
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Nagroda Państwowa I stopnia (zespołowa) za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinie polskiego tańca ludowego i polskiej pieśni ludowej (1951)
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Tablica pamiątkowa odsłonięta w 1961 roku na budynku przy ul. Krakowskie Przedmieście 67 w Warszawie[14].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-09-24]..
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 179, poz. 260.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-09-24].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ZOFJA NOWOSIELSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2021-09-24].
- ↑ Polski slownik biograficzny: Surmacki Leopold-Szaniawski Jozafat, Skład główny w księg, Gebethnera i Wolffa, 1935 [dostęp 2023-11-02] (pol.).
- ↑ Odprawy Komendy Legionów Polskich, Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. I.120.1.295a, s. 150.
- ↑ Juliusz Jerzy Malczewski (red.): Cmentarz Komunalny Powązki dawny Wojskowy w. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1989, s. 35. ISBN 83-217-2641-0.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 64, poz. 763 „w związku z 60 rocznicą urodzin za wybitne zasługi w popularyzacji polskich pieśni i tańca ludowego w kraju i za granicą”.
- ↑ M.P. z 1953 r. nr 15, poz. 206 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1485 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 177, poz. 323 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1951 r. nr 33, poz. 410 „za wybitne zasługi położone przy organizowaniu i szkoleniu Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze””.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie. Rok 1961. „Warszawski kalendarz ilustrowany „Stolicy” 1963”, s. 119, 1962.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Anna Mizikowska: Tadeusz Sygietyński i jego Mazowsze. Warszawa: 2004. ISBN 83-7399-067-4.
- Andrzej Romanowski: Polski Słownik Biograficzny. Warszawa: Instytut Historii PAN, 2009. ISBN 978-83-88909-76-4.
- Tadeusz Sygietyński w bazie filmpolski.pl
- Tadeusz Sygietyński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-10].
