| Therizinosaurus | |||
| Maleev, 1954 | |||
| Okres istnienia: 70 mln lat temu | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | celurozaury | ||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
terizinozaur | ||
| Gatunki | |||
| |||
Terizinozaur (Therizinosaurus) – dinozaur z grupy celurozaurów, z nadrodziny terizinozauroidów[1][2]. Był największym i jednym z najpóźniejszych przedstawicieli terizinozauroidów[3].
Żył w okresie późnej kredy (ok. 70 mln lat temu) na terenach Azji[1][3]. Długość ciała około 10 m, masa ok. 3-6 t[4][5]. Jego szczątki znaleziono w Mongolii[2][6].
Początkowo uważany był za żółwia[6]. Terizinozaur był wielkim teropodem z gigantycznymi, rekordowymi w świecie zwierząt (nawet 70 cm) pazurami w kształcie kosy (z których największy znajdował się na 2 palcu), na przednich dwumetrowych kończynach[7], długą szyją na której znajdowała się mała głowa[8], oraz krępą sylwetką i krótkim ogonem[9]. Ogromne pazury terizinozaura mogły służyć do naginania gałęzi, obrony lub rozgrzebywania kopców termitów oraz do ozdoby[10][11][12].
Wciąż toczą się dyskusje na temat odżywiania się terizinozaura. Podobnie jak w przypadku owiraptorów i ornitomimów, trudno jest jednoznacznie stwierdzić, co jadły te dinozaury. Prawdopodobnie terizinozaur był wszystkożerny, lecz głównie żywił się roślinami i owadami[13][14]. Mógł za życia być opierzony[15]. Pojawił się w specjalnym wydaniu „Wędrówek z dinozaurami” w odcinku pt. „Pazur olbrzyma”[16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Fossilworks: Therizinosaurus [online], www.fossilworks.org [dostęp 2023-11-19] (ang.).
- ↑ a b Р. Барсболд, Barsbold 1976 (Russian).pdf, Google Docs, 1973 [dostęp 2023-11-19].
- ↑ a b Rubén Molina-Pérez and Asier Larramendi, Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes, Princeton: Princeton University Press. P. 270, 25 czerwca 2019, s. 270, DOI: 10.1515/9780691190594, ISBN 978-0691180311 [dostęp 2023-11-21] (ang.).
- ↑ Alexey Ju Retejum, The Expanding Earth: Indisputable Evidences of the Gobi Desert, „Open Journal of Geology”, 10 (1), 2019, s. 1–12, DOI: 10.4236/ojg.2020.101001 [dostęp 2023-11-20] (ang.).
- ↑ Nicolás E. Campione, David C. Evans, The accuracy and precision of body mass estimation in non-avian dinosaurs, „Biological Reviews”, 95 (6), 2020, s. 1759–1797, DOI: 10.1111/brv.12638, ISSN 1464-7931 [dostęp 2023-11-20] (ang.).
- ↑ a b Evgeny Maleev, Новый черепахообразный ящер в Монголии”, dinochecker.com, 1954 [dostęp 2023-11-19] (ang.).
- ↑ Scott A. Lee, Zachary Richards, The Surprisingly Strong Arms of the Therizinosaur Dinosaurs [online], pubs.aip.org, styczeń 2018 [dostęp 2023-11-21] (ang.).
- ↑ Michael P. Taylor, Mathew J. Wedel, Why sauropods had long necks; and why giraffes have short necks, „PeerJ”, 1, 2013, e36, DOI: 10.7717/peerj.36, ISSN 2167-8359, PMID: 23638372, PMCID: PMC3628838 [dostęp 2023-11-21] (ang.).
- ↑ Lindsay E. Zanno, A taxonomic and phylogenetic re-evaluation of Therizinosauria (Dinosauria: Maniraptora), „Journal of Systematic Palaeontology”, 8 (4), 2010, s. 503–543, DOI: 10.1080/14772019.2010.488045, ISSN 1477-2019 [dostęp 2023-11-21] (ang.).
- ↑ Л. А. НЕСОВ, ДИНОЗАВРЫ СЕВЕРНОЙ ЕВРАЗИИ: НОВЫЕ ДАННЫЕ О СОСТАВЕ КОМПЛЕКСОВ, ЭКОЛОГИИ и ПАЛЕОБИОГЕОГРАФИИ [online], cretaceous.ru, 1995 [dostęp 2023-11-19].
- ↑ Stephan Lautenschlager, Morphological and functional diversity in therizinosaur claws and the implications for theropod claw evolution, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 281 (1785), 2014, s. 20140497, DOI: 10.1098/rspb.2014.0497, ISSN 0962-8452, PMID: 24807260, PMCID: PMC4024305 (ang.).
- ↑ Zichuan Qin i inni, Functional space analyses reveal the function and evolution of the most bizarre theropod manual unguals, „Communications Biology”, 6 (1), 2023, s. 1–13, DOI: 10.1038/s42003-023-04552-4, ISSN 2399-3642 [dostęp 2023-12-02] (ang.).
- ↑ Zichuan Qin i inni, Functional space analyses reveal the function and evolution of the most bizarre theropod manual unguals, „Communications Biology”, 6 (1), 2023, s. 1–13, DOI: 10.1038/s42003-023-04552-4, ISSN 2399-3642 [dostęp 2023-11-19] (ang.).
- ↑ Lindsay E. Zanno i inni, A new North American therizinosaurid and the role of herbivory in ‘predatory’ dinosaur evolution, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 276 (1672), 2009, s. 3505–3511, DOI: 10.1098/rspb.2009.1029, ISSN 0962-8452, PMID: 19605396, PMCID: PMC2817200 [dostęp 2023-11-19] (ang.).
- ↑ Kathryn Hulick, Dinosaurs, ABDO, 15 grudnia 2022, strona 114, ISBN 978-1-0982-7572-3 [dostęp 2023-12-06] (ang.).
- ↑ The Giant Claw. Tim Haines, Jasper James. Chased by Dinosaurs. 2002-12-30. [dostęp 2023-12-06].
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
