| osada | |
 Ruiny stodoły dworskiej w Tworylnem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
0 |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Tablice rejestracyjne |
RBI |
| SIMC |
0996258[2] |
Położenie na mapie gminy Czarna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego  | |
 49°15′52″N 22°28′37″E/49,264444 22,476944[1]
| |
Tworylne (w latach 1977–1981 Słoneczna) – nieistniejąca już osada w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Czarna[2][3]. Leży nad rzeką San.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś lokowana na prawie wołoskim w 1456 roku przez ród Kmitów. W XV w. występowała pod nazwami Thworzine lub Stworzona. Z 1526 r. pochodzi informacja o istnieniu we wsi cerkwi. Wieś prawa wołoskiego, położona była w drugiej połowie XV wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[4].
W połowie XIX wieku właścicielką Tworylnego z Tworylczykiem była Kornelia Strzelecka[5]. Pod koniec XIX wieku właścicielem Tworylnego z Tworylczykiem był Kazimierz Łęcki[6][7] (posiadał tam dwór, trzy folwarki oraz dwa młyny[8]). Na początku XX wieku właścicielką była Celina Okołowicz[9].
W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie leskim województwa lwowskiego. W 1921 wieś liczyła 119 gospodarstw z 721 mieszkańcami, z czego 691 grekokatolików oraz 30 wyznania mojżeszowego. Istniał tu również dwór rodziny Łęckich. Po 17 września 1939 roku przez wieś przebiegała granica między Niemcami a ZSRR. Znajdowała się tu niemiecka strażnica graniczna, której pozostałości można oglądać do dzisiaj.
W czwartek 18 stycznia 1945 miał miejsce mord w Tworylnem. Partyzanci UPA uprowadzili najpierw Marię Kucharz i jej dwoje dzieci do lasu, a następnie wszystkich zamordowali. W tym samym dniu banderowcy zamordowali ukraińską rodzinę Gałuszków. Łącznie w latach 1944–1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 14 Polaków oraz Ukraińców za ukrywanie Polaków[10]. W 1947 w ramach akcji „Wisła” wieś została kompletnie spalona przez oddział Ludowego Wojska Polskiego na oczach wysiedlanej ludności, której kazano spakować cały dobytek i w ciągu godziny opuścić domostwa, a następnie przesiedlono ją w Olsztyńskie.
Dziś po wsi pozostało jedynie szereg śladów dawnej zabudowy oraz cerkwisko po cerkwi św. Mikołaja, zbudowanej w 1876 (podmurówka i ruiny dzwonnicy). Obok krypta grobowa, będąca pozostałością kaplicy dworskiej, zbudowanej w 1893 r. przez Wincentego Łęckiego. Widoczne są również ślady zabudowań dworskich: fundamenty dworu, kamienne filary stodoły i aleja, wysadzana jesionami, lipami i wiązami.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 141976
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 212, 223.
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 227.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielk. Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Złoczów: 1886, s. 202.
- ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 218.
- ↑ Historia. szkolawczarnej.pl. [dostęp 2019-03-03].
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1904, s. 184.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 411, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Eugeniusz Misiło, Akcja „Wisła”. Dokumenty, Warszawa 1993
- Krukar Wojciech, Luboński Paweł, Olszański Tadeusz Andrzej, Swianiewicz Paweł i in.: Bieszczady. Przewodnik, wyd. trzynaste, aktualizowane, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2012.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Tworylne, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 687.
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Części wsi |
|
