Układ glimfatyczny – otwarty układ w funkcjonowaniu podobny do układu limfatycznego i pełniący jego funkcje, ale zarządzany przez komórki glejowe oraz znajdujący się wyłącznie w żywym mózgu u ssaków. Naczynia układu glimfatycznego oplatają naczynia układu krwionośnego w mózgu. Funkcje limfy spełnia w nim płyn mózgowo-rdzeniowy[1][2].
Układ glimfatyczny jest systemem oczyszczającym mózg z toksyn powstałych w procesie oddychania komórkowego[2] oraz dostarczającym do niego składniki odżywcze i białka[3][4][3]. Pracuje on najintensywniej w czasie snu, usuwając odpady powstałe w czasie całego dnia działania mózgu oraz amyloidy.
W układzie glimfatycznym, który przestał spełniać swoje funkcje w wyniku starzenia się lub urazu, toksyny zaczynają zbierać się w mózgu tworząc złogi, co może przyczynić się do powstawania blaszek amyloidowych, które są obserwowane w wielu chorobach neurodegeneracyjnych[a]. Chociaż nie poznano jeszcze pełnego zaangażowania tego układu w rozwój lub zahamowanie rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, w doświadczeniach na genetycznie zmodyfikowanych myszach zauważono, że klirens amyloidu-beta u myszy bez genu Aqp4 jest mniejszy o 55 procent od klirensu tegoż amyloidu u myszy posiadających wyżej wymieniony gen[2].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Należą do nich m.in. choroba Alzheimera, stwardnienie zanikowe boczne i choroba Parkinsona
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Iliff i in. 2012 ↓
- ↑ a b c Daisy Yuhas. How the brain cleans itself; Fluids coursing through the nervous system could help clear the brain of toxic detritus that leads to Alzheimer's and Huntington's disorders. „nature ; Scientific American”, 16 August 2012. DOI: 10.1038/nature.2012.11216. ISSN 0028-0836. (ang.).
- ↑ a b Rangroo Thrane V, Thrane AS, Plog BA, Thiyagarajan M, Iliff JJ, Deane R, Nagelhus EA, Nedergaard M.. Paravascular microcirculation facilitates rapid lipid transport and astrocyte signaling in the brain. „Scientific Reports”, 2013. Nature Publishing Group. DOI: 10.1038/srep02582. ISSN 2045-2322. PMID: 24002448. PMCID: PMC3761080. (ang.).
- ↑ Lulu Xie, Hongyi Kang, Qiwu Xu, Michael J. Chen, Yonghong Liao i inni. Sleep Drives Metabolite Clearance from the Adult Brain. „Science”. 342 (6156), s. 373-377, 18 Oct 2013. AAAS. DOI: 10.1126/science.1241224. ISSN 0036-8075. PMID: 24136970. PMCID: PMC3880190. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- JJ. Iliff, M. Wang, Y. Liao, BA. Plogg i inni. A paravascular pathway facilitates CSF flow through the brain parenchyma and the clearance of interstitial solutes, including amyloid β.. „Science Translational Medicine”. 4 (147), s. 147ra111, Aug 2012. AAAS. DOI: 10.1126/scitranslmed.3003748. ISSN 1946-6242. PMID: 22896675. PMCID: PMC3551275. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Jeff Iliff, Kolejny powód, by porządnie się wysypiać, ang. One more reason to get a good night’s sleep', TEDMED, wrzesień 2014
- R. Douglas Fields: Drugi mózg. Rewolucja w nauce i medycynie (opis książki na www.empik). Katarzyna Bartuzi (przekład z ang.). Prószyński Media, 2011.
