Układ wrotny – powstaje w okolicy głowy trzustki (łac. caput pancreatis) z połączenia dwóch głównych pni żylnych: krezkowej górnej (vena mesenterica superior) oraz śledzionowej (vena lienalis). Do żyły śledzionowej wpada zaś żyła krezkowa dolna (vena mesenterica inferior). Do tych pni żylnych oraz bezpośrednio do żyły wrotnej uchodzą żyły żołądka, dwunastnicy i trzustki. Żyła wrotna swymi dopływami prowadzi krew do wątroby. We wnęce wątroby dzieli się ona na gałąź prawą i lewą. Krew żyły wrotnej po przejściu przez układ żył międzyzrazikowych i śródzrazikowych dostaje się do żył wątrobowych.
Fizjologiczny sens układu wrotnego
[edytuj | edytuj kod]Krew z całego układu pokarmowego, nim trafi do żyły głównej dolnej (a w konsekwencji do reszty organizmu), musi przebyć drogę przez wątrobę. W tym narządzie magazynowany jest chwilowy nadmiar substratów energetycznych (takich jak cukry) po posiłku, które są następnie uwalniane w chwilach głodu. Układ wrotny reguluje więc duże wahania w stężeniach niektórych składników pokarmowych.
Krążenie oboczne
[edytuj | edytuj kod]W przypadku utrudnionego przepływu przez żyłę wrotną (spowodowane na przykład marskością wątroby) krew przepływa przez tzw. krążenie oboczne. Odgrywa ono marginalną rolę u człowieka z prawidłowym krążeniem wrotnym.
Układ wrotny wątroby wytwarza anastomozy z:
- żyłą żołądkową od v. gastrica;
- żyłą zaotrzewnową od v. cava inferior;
- żyłami odbytniczymi od v. iliaca int.;
- żyłami nabrzusznymi;
W sytuacji, gdy utrudniony jest odpływ krwi żylnej przez wątrobę krew zaczyna płynąć przez powyższe naczynia. Może to być groźne dla życia (na przykład w przypadku krwawienia z żylaków przełyku).