 Jeden z tramwajów w mieście | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Powierzchnia |
74[1] km² | ||||
| Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
39543 | ||||
| Kod pocztowy |
665460 | ||||
Położenie na mapie obwodu irkuckiego  | |||||
Położenie na mapie Rosji  | |||||
 52°45′N 103°38′E/52,750000 103,633333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
.png)
.png)
Usole Syberyjskie (ros. Усолье-Сибирское, Usolje-Sibirskoje) – miasto w obwodzie irkuckim Federacji Rosyjskiej, położone na lewym brzegu Angary ok. 70 km na północny zachód od Irkucka, przy linii kolei transsyberyjskiej i drodze federalnej R255 «Sybir». Ludność około 76 047 (2020).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Założone w 1669 r. przy warzelni soli jako Usole. Od XIX w. było miejscem zesłań i katorgi, m.in. rosyjskich dekabrystów i eserów oraz polskich powstańców styczniowych[3]. W latach 1947–1953 w mieście funkcjonował obóz pracy przymusowej[4].
W czasach ZSRR nastąpił rozwój przemysłu w mieście: w 1936 r. uruchomiono zakłady chemiczne, później wielokrotnie rozbudowywane, w 1945 r. fabrykę maszyn górniczych, powstały także zakłady farmaceutyczne, budownictwa chemicznego, zakład produkcji krzemu, cegielnia, browar i inne.
Kombinat chemiczny początkowo produkował płyn etylowy, w 1943 r. uruchomiono ewakuowaną z Krymu instalację do produkcji chloru i sody kaustycznej, w kolejnych latach rozszerzano produkcję o nadtlenek wodoru, tlen i azot (1961), polichlorek winylu (1963), lakiery i emalie (1964), karbid i acetylen (1966), kauczuk syntetyczny (1968), metylocelulozę (1969), podchloryn wapnia (1974), metaliczny wapń (1980) i sód (1983), żywice epoksydowe i produkty chemii gospodarczej.
Przemysł
[edytuj | edytuj kod]Po 2000 r. przemysł w Usolu podupadł, największe przedsiębiorstwo – zakłady chemiczne Usoljechimprom – stopniowo ograniczało produkcję aż do ogłoszenia bankructwa w 2017 r. Na terenie zakładu nadal składowane są odpady chemiczne, co może doprowadzić do katastrofy ekologicznej[5][6].
W związku z upadkiem Usoljechimpromu w mieście panuje wysokie bezrobocie. Nadal funkcjonują mniejsze zakłady:
- kopalnia soli należąca do koncernu Russol,
- fabryka maszyn górniczych Usolmasz,
- zakłady farmaceutyczne Usolje-sibirskij chimiko-farmacewticzeskij zawod,
- zakład produkcji monokryształów i liczników scyntylacyjnych Kristall.
Likwidacja zagrożenia ekologicznego
[edytuj | edytuj kod]W 2020 roku na polecenie prezydenta Rosji Władimira Putina podjęto działania w celu likwidacji Usoljechimpromu i rekultywacji terenu[7]. Powołano grupę roboczą pod przewodnictwem wicepremier Wiktorii Abramczenko. Nadzór nad operacją powierzono przedsiębiorstwu państwowemu Fiedieralnyj ekologiczieskij opierator, które jest częścią koncernu Rosatom. Uruchomiono także siły Ministerstwa Obrony i Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych. W lutym 2020 r. ogrodzenie zostało naprawione, wprowadzona ochrona terenu siłami Rosyjskiej Gwardii Narodowej. Od sierpnia odpady były stopniowo inwentaryzowane i przetaczane do nowych, bezpiecznych zbiorników.
10 sierpnia do Usola przybyły pododdziały wojsk chemicznych, żandarmerii, Gwardii Narodowej oraz Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych, przywieziono sprzęt, m.in. mobilne stanowiska zwiadu chemicznego[8]. Za pomocą wykrywaczy metalu odnaleziono zakopane pod ziemią cysterny z chemikaliami[9]. Powołano sztab kryzysowy, zakłady odwiedził p.o. gubernatora obwodu irkuckiego Igor Kobziew[10]. Dyrektor d.s. projektów ekologicznych Rosatomu Andriej Liebiediew ogłosił zakres najpilniejszych prac na lata 2020–2021: zburzenie i rekultywacja terenu zakładu produkcji sodu metodą elektrolizy rtęciowej, przetoczenie płynnych odpadów z rdzewiejących cystern do bezpiecznych zbiorników, zabezpieczenie odwiertów po wydobyciu solanki użytych później do głębinowego składowania odpadów oraz lokalizacja i zabezpieczenie podziemnego nagromadzenia produktów naftowych, zagrażającego wyciekiem do Angary[11]. Rosatom ogłosił także, że po rekultywacji terenu zamierza zbudować na miejscu byłej fabryki chemicznej zakład przeróbki odpadów, w tym tych, które zostaną zabezpieczone na miejscu[12].
10 września rozpoczęto próbne przetaczanie chemikaliów z odkopanej cysterny nr 2, przetoczono 800 litrów[13]. Odkopano i zabezpieczono przed wyciekami wszystkie cysterny, przygotowano likwidację dwóch najbardziej niebezpiecznych odwiertów głębinowego składowania odpadów[14]. Do końca września udało się przetoczyć zawartość połowy cystern (ok. 18 tys. litrów) oraz rozpocząć rozbiórkę budynku zakładu elektrolizy[15].
Transport
[edytuj | edytuj kod]Kolej
[edytuj | edytuj kod]Przez Usole przebiega linia kolei transsyberyjskiej. W granicach miasta znajduje się stacja kolejowa Usolje-Sibirskoje, na której zatrzymują się pociągi dalekobieżne, oraz trzy przystanki obsługiwane przez pociągi podmiejskie: Zielionyj gorodok, Łużki i Maltinka.
Transport drogowy
[edytuj | edytuj kod]Usole leży przy drodze federalnej R255 «Sybir». Odległość wzdłuż drogi do stolicy obwodu, Irkucka, wynosi ok. 85 km. Kursuje wiele linii autobusowych, zarówno publicznych[16], jak i prywatnych.
Miejski transport publiczny
[edytuj | edytuj kod]W mieście działają trzy linie autobusowe (nr 1, 2 i 5) oraz cztery tramwajowe (nr 1, 2, 3 i 4)[17]. Transport jest obsługiwany przez miejską jednostkę budżetową Elektroawtotrans[18].
Zdrowie
[edytuj | edytuj kod]W mieście funkcjonuje uzdrowisko Usole założone w 1848 r. Specjalizuje się w leczeniu chorób narządu ruchu, układu pokarmowego i obwodowego układu nerwowego. Do zabiegów wykorzystywane są usolskie solanki i siarkowe wody mineralne oraz błoto iłowe.
Religia
[edytuj | edytuj kod]Prawosławie
[edytuj | edytuj kod]- Сerkiew Św. Mikołaja
- Cerkiew Przemienienia Pańskiego
Katolicyzm
[edytuj | edytuj kod]- Parafia Św. Rafała Kalinowskiego (posługują ojcowie karmelici)
- Dom zakonny karmelitów bosych
- Klasztor sióstr karmelitanek bosych
- Dom zakonny sióstr albertynek
Islam
[edytuj | edytuj kod]- Meczet
W kulturze
[edytuj | edytuj kod]- Film dokumentalny Syberyjska lekcja w reż. Wojciecha Staronia opowiada o życiu w tym mieście[19].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ УСОЛЬЕ-СИБИРСКОЕ, ИРКУТСКАЯ ОБЛАСТЬ [online] [dostęp 2021-07-06] (ros.).
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года [online] [dostęp 2021-07-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-22] (ros.).
- ↑ Na zsyłkę, na katorgę i za chlebem [online] [dostęp 2019-10-11] (pol.).
- ↑ Metryczka obozu w Usolu na stronie Memoriału [online] [dostęp 2019-10-11] (ros.).
- ↑ Rosja: możliwy wybuch „ekologicznego Czarnobyla”. rp.pl, 2019-07-25. [dostęp 2020-10-23].
- ↑ Wizja „ekologicznego Czarnobyla” w Rosji. „Wszystko jest przesiąknięte”. gazeta.pl, 2019-07-25. [dostęp 2020-10-23].
- ↑ Uratować miasto. Władimir Putin polecił rozwiązać problemy ekologiczne w Usolu Syberyjskim. „Rossijskaja Gazieta”, 2020-07-30. [dostęp 2020-10-23]. (ros.).
- ↑ Do Usoljechimpromu przyjechali wojskowi. „Usolskije Nowosti”, s. 1, 2020-08-12. [dostęp 2020-10-23]. (ros.).
- ↑ W Usolu pod ziemią odkryto niebezpieczne cysterny. „Usolskije Nowosti”, s. 1, 2020-08-12. [dostęp 2020-10-23]. (ros.).
- ↑ Pierwsze posiedzenie sztabu. „Usolskije Nowosti”, s. 4, 2020-08-19. [dostęp 2020-10-23]. (ros.).
- ↑ Rosatom zidentyfikował priorytetowe prace likwidacji obiektów chemicznych. „Usolskije Nowosti”, s. 4, 2020-08-19. [dostęp 2020-10-23]. (ros.).
- ↑ W Usolu zbudują zakład przeróbki odpadów. „Usolskije Nowosti”, s. 1,3, 2020-08-26. [dostęp 2020-10-23]. (ros.).
- ↑ Wzięli się za niebezpieczne cysterny. „Usolskije Nowosti”, s. 1, 2020-09-16. [dostęp 2020-10-23]. (ros.).
- ↑ Chimprom: Pierwszy krok likwidacji zakończony. „Usolskije Nowosti”, s. 3, 2020-09-16. [dostęp 2020-10-23]. (ros.).
- ↑ Usoljechimprom – prace idą pełną parą. „Usolskije Nowosti”, s. 2, 2020-10-07. [dostęp 2020-10-23]. (ros.).
- ↑ Wykaz międzymiastowych linii autobusowych na stronie Ministerstwa Polityki Mieszkaniowej, Energetyki i Transportu obwodu irkuckiego [online] [dostęp 2020-10-23] (ros.).
- ↑ Spis linii w Usolu dostępnych dla posiadaczy biletu socjalnego [online] [dostęp 2020-10-23] (ros.).
- ↑ 16 lat przedsiębiorstwa Elektroawtotrans. usolie-citi.ru, 2018-08-03. [dostęp 2020-10-23]. (ros.).
- ↑ „Syberyjska lekcja”, reż. Wojciech Staroń [online] [dostęp 2021-07-06] (ros.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Istoria Usolja Sibirskogo. pribaikal.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-06)]. na podst.: M. A. Winokurow, A. P. Suchodołow: Goroda Irkutskoj Obłasti, Irkuck 2010, ISBN 978-5-7253-2253-8.
