Wiewiórolotka

Wiewiórolotka
	Anomalurus
	Waterhouse, 1843
	; Wiewiórolotka deszczowa (A. pelii)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	wiewiórolotkowe
Rodzina	wiewiórolotkowate
Rodzaj	wiewiórolotka
	Typ nomenklatoryczny
	Anomalurus fraseri Waterhouse, 1843 (= Pteromys derbianus J.E. Gray, 1842)
Synonimy
	Aroaethrus Waterhouse, 1843; Anomalurodon Matschie, 1914; Anomalurops Matschie, 1914; Anomalurella Matschie, 1914;
	Aroaethrus Waterhouse, 1843; Anomalurodon Matschie, 1914; Anomalurops Matschie, 1914; Anomalurella Matschie, 1914;
Gatunki
	5 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	5 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wiewiórolotka^[4] (Anomalurus) – rodzaj ssaków z rodziny wiewiórolotkowatych (Anomaluridae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w zachodniej i środkowej Afryce^[5]^[6].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 190–460 mm, długość ogona 120–450 mm; masa ciała 170–1800 g^[7]^[8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1842 roku angielski przyrodnik George Robert Waterhouse w artykule poświęconym opisom nowych gatunków czworonogów zebrane przez Louisa Frasera na Bioko, opublikowanym w czasopiśmie Proceedings of the Zoological Society of London^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) wiewiórolotka samotna (A. derbianus).

Etymologia

Anomalurus: gr. ανωμαλος anōmalos ‘dziwny, nierówny’, od negatywnego przedrsotka αν- an-; ομαλος omalos ‘równy’; ουρα oura ‘ogon’^[9].
Aroaethrus: gr. αροω aroō ‘orać’; αιθηρ aithēr ‘czyste niebo’^[10].
Anomalurodon: rodzaj Anomalurus Waterhouse, 1843; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’^[11]. Gatunek typowy(oryginalne oznaczenie): Anomalurus auzembergeri^[b] Matschie, 1914.
Anomalurops: rodzaj Anomalurus Waterhouse, 1843; ωψ ōps, ωπος ōpos ‘wygląd, oblicze’^[12]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Anomalurus beecrofti Fraser, 1852.
Anomalurella: rodzaj Anomalurus Waterhouse, 1843; łac. przyrostek zdrabniający -ella^[13]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Anomalurus pusillus O. Thomas, 1887.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[14]^[8]^[5]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[4]	Podgatunki^[7]^[5]^[8]	Rozmieszczenie geograficzne^[7]^[5]^[8]	Podstawowe wymiary^[7]^[8]^[c]	Status IUCN^[15]
Anomalurus beecrofti	L. Fraser, 1853	wiewiórolotka srebrzysta	gatunek monotypowy	od Senegalu na wschód do wschodniej Demokratycznej Republiki Konga oraz wyspy Bioko; obserwowany w północno-zachodniej Angoli, północno-zachodniej Zambii i zachodniej Ugandzie	DC: 25–31 cm DO: 16–26 cm MC: 640–660 g	LC
Anomalurus pelii	(Schlegel & S. Müller, 1845)	wiewiórolotka deszczowa	3 podgatunki	lasy pierwotne w Afryce Zachodniej: wschodnia Liberia, południowe Wybrzeże Kości Słoniowej i południowa Ghana (na zachód od rzeki Wolta)	DC: 40–46 cm DO: 32–45 cm MC: 1,3–1,8 kg	LC
Anomalurus pusillus	O. Thomas, 1887	wiewiórolotka karłowata	gatunek monotypowy	nieciągle w Liberii, Kamerunie, Gwinei Równikowej, północno-zachodnim Gabonie, zachodnim Kongo, południowo-zachodniej Republice Środkowoafrykańskiej i północnej Demokratycznej Republice Konga; prawdopodobnie w zachodniej Ugandzie	DC: 19–26 cm DO: 12–20 cm MC: 170–300 g	LC
Anomalurus derbianus	(J.E. Gray, 1842)	wiewiórolotka samotna	gatunek monotypowy	od Sierra Leone na wschód do Ugandy i południowo-zachodniej Kenii, na południe do północnej Angoli, Zambii, północnego Malawi, północnego Mozambiku i Tanzanii	DC: 26–40 cm DO: 22–33 cm MC: 450–1100 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.

Opisano również gatunek wymarły z miocenu Kenii^[16]:

Anomalurus parvus Winkler, 1992

Uwagi

↑ Nazwa zastępcza dla Anomalurus Waterhouse, 1843.
↑ Podgatunek A. pelii.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b ^c G.R. Waterhouse. Descriptions of New Species of Quadrupeds collected by Mr. Fraser at Fernando Po. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 10, s. 124, 1842. (ang.).
↑ Matschie 1914 ↓, s. 350.
↑ ^a ^b Matschie 1914 ↓, s. 351.
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 284. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 314. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Subfamily Anomalurinae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-29].
↑ ^a ^b ^c ^d S. Jackson: Family Anomaluridae (Anomalures). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 277–278. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 202–203. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 105.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 122.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 151.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 155.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 80.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-29]. (ang.).
↑ Taxonomy: Anomalurus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-19]. (ang.).
↑ A.J. Winkler. Systematics and biogeography of Middle Miocene rodents from the Muruyur Beds, Baringo District, Kenya. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 12 (2), s. 240, 1992. DOI: 10.1080/02724634.1992.10011453. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
P. Matschie. Ein neuer Anomalurus von der Elfenbeinküste. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1914, s. 349–351, 1914. (niem.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[2] Nazwa zastępcza dla Anomalurus Waterhouse, 1843.

[13] Podgatunek A. pelii.

[17] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[wat-1] G.R. Waterhouse. Descriptions of New Species of Quadrupeds collected by Mr. Fraser at Fernando Po. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 10, s. 124, 1842. (ang.).

[CITEREFMatschie1914[https://www.biodiversitylibrary.org/page/43608420_350]-3] Matschie 1914 ↓, s. 350.

[CITEREFMatschie1914[https://www.biodiversitylibrary.org/page/43608421_351]-4] Matschie 1914 ↓, s. 351.

[miiz-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 284. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 314. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[msw-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Subfamily Anomalurinae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-29].

[hmw-8] S. Jackson: Family Anomaluridae (Anomalures). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 277–278. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[amw-9] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 202–203. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/113/mode/1up_105]-10] Palmer 1904 ↓, s. 105.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/130/mode/1up_122]-11] Palmer 1904 ↓, s. 122.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=181_151]-12] Jaeger 1944 ↓, s. 151.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=185_155]-14] Jaeger 1944 ↓, s. 155.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=110_80]-15] Jaeger 1944 ↓, s. 80.

[mdd-16] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-29]. (ang.).

[18] Taxonomy: Anomalurus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-19]. (ang.).

[win-19] A.J. Winkler. Systematics and biogeography of Middle Miocene rodents from the Muruyur Beds, Baringo District, Kenya. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 12 (2), s. 240, 1992. DOI: 10.1080/02724634.1992.10011453. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[b]

[12]

[13]

[14]

[c]

[15]

[16]