Wiktor Amadeusz III

Ten artykuł od 2019-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wiktor Amadeusz III

król Sardynii
Okres	od 20 lutego 1773 do 16 października 1796
Poprzednik	Karol Emanuel III
Następca	Karol Emanuel IV
Dane biograficzne
Dynastia	sabaudzka
Data i miejsce urodzenia	26 czerwca 1726 Turyn
Data i miejsce śmierci	16 października 1796 Moncalieri
Ojciec	Karol Emanuel III
Matka	Poliksena Krystyna Heska Rheinfels-Rotenburg
Żona	Maria Antonia Burbon
Dzieci	Karol Emanuel IV Maria Elżbieta Charlotta Maria Józefina Ludwika Amadeusz Aleksander Maria Teresa Maria Anna Wiktor Emanuel I Maria Krystyna Józefina Maurycy Józef Maria Maria Karolina Sabaudzka Karol Feliks Józef Benedykt
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Wiktor Amadeusz III, wł. Vittorio Amedeo III di Savoia (ur. 26 czerwca 1726 w Turynie, zm. 16 października 1796 w Moncalieri) – król Sardynii w latach 1773–1796.

Urodził się w Turynie jako syn Karola Emanuela III i jego drugiej żony – Polikseny Krystyny Heskiej z linii Rheinfels-Rotenburg. Odebrał staranne wykształcenie pod opieką biskupa H. Gerdila, odbywając następnie służbę w wojsku, które miało być jego pasją i dumą przez całe życie^[1].

Po objęciu panowania przeprowadził liczne zmiany w administracji i wojsku, zlecając jego zreformowanie na wzór armii pruskiej. Otaczał się intelektualistami i zdolnymi ministrami, mającymi istotny wpływ na jego rządy. Tworzył nowe instytucje państwowe i kulturalne; kontynuował rozbudowę portu w Nicei. Jako człowiek bardzo religijny, o poglądach konserwatywnych, był zarazem rzecznikiem postępu, decydując np. o wprowadzeniu nocnego oświetlenia w stołecznym Turynie. Jako władca cieszył się sympatią poddanych ze względu na dobroduszność i hojność.

Po wybuchu rewolucji francuskiej opowiedział się po stronie rojalistów i znalazł się w konflikcie z Republiką, wypowiadając jej wojnę (1792). Po czterech latach, w kwietniu 1796 jego wojska zostały pokonane przez Francuzów generała Bonapartego w trzech kolejnych bitwach pod Montenotte, Millesimo i Mondovì, co ostatecznie zmusiło go do oddania najważniejszych twierdz (Cuneo, Ceva, Alessandrii i Tortony), a także do zezwolenia na swobodny przemarsz przez jego terytorium armii francuskiej zmierzającej do opanowania Italii. Musiał również zrzec się Nicei i całej Sabaudii, występując z antyfrancuskiej koalicji.

W kilka miesięcy potem zmarł wskutek ataku apopleksji w podturyńskiej rezydencji Moncalieri; pochowany został w turyńskiej bazylice La Superga.

Jego żoną była Maria Antonietta Burbon (1729–1785), infantka Hiszpanii, najmłodsza córka króla Filipa V i Elżbiety Farnese. Królewska para miała 12 dzieci:

1. Karola Emanuela IV (1751-1819) – ożenionego z księżniczką francuską Marią Klotyldą Burbon
2. Marię Elżbietę Charlottę (1752-1753)
3. Marię Józefinę Ludwikę (1753-1810) – zamężną z przyszłym królem Francji Ludwikiem XVIII
4. Amadeusza Aleksandra – księcia Montferratu (1754-1755)
5. Marię Teresę (1756-1805) – zamężną z przyszłym królem Francji Karolem X
6. Marię Annę (1757-1824) – zamężną ze swym wujem Benedyktem, księciem Sabaudii i księciem Chablais (1741-1808)
7. Wiktora Emanuela I (1759-1824)
8. Marię Krystynę Józefinę (Ferdynandę) (1760-1768) – zmarłą w dzieciństwie
9. Maurycego Józefa Marię – księcia Montferratu (1762–ok. 1799), zmarłego bezżennie
10. Marię Karolinę Antoninę (1764-1782) – zamężną z późniejszym królem Saksonii Antonim Klemensem
11. Karola Feliksa (1765–1831)
12. Józefa Benedykta (1766-1802) – hrabiego Moriany (do 1796) i Asti (1796-1802)

Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) w 1733, a od 1773 Wielki Mistrz^[2].