nr rej. A-596 [A-1140/M] z dnia 12.04.1989 | |
Dom Doktora – willa przy ul. Stanisława Witkiewicza 19 w Zakopanem (ok. 1915) | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Adres |
ul. Stanisława Witkiewicza 19 |
Typ budynku | |
Styl architektoniczny | |
Architekt |
Jan Witkiewicz „Koszczyc” |
Inwestor |
Justyna z Krzeptowskich Fedro |
Ukończenie budowy |
1898 |
Pierwszy właściciel |
Justyna z Krzeptowskich Fedro |
Kolejni właściciele |
dr Wacław Kraszewski (od 1910) |
Obecny właściciel |
Magdalena Kraszewska (współwłaścicielka) |
Położenie na mapie Zakopanego | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego | |
49°17′32,3″N 19°57′47,9″E/49,292300 19,963300 |
Willa „Dom Doktora” – willa w stylu zakopiańskim w Zakopanem przy ul. Stanisława Witkiewicza 19 zbudowana w 1898 według projektu Jana Koszczyca Witkiewicza. W 1910 willę kupił dr Wacław Kraszewski, lekarz i społecznik zakopiański. Jego wnuczka Magdalena Kraszewska prowadzi w willi galerię sztuki. Budynek uległ częściowo pożarowi 31 października 2023 i jest remontowany.
Historia willi
[edytuj | edytuj kod]Willa została wzniesiona w 1898 (data na sosrębie), według projektu Jana Koszczyca Witkiewicza, reprezentuje styl zakopiański z okresu jego szczytowego rozwoju. Zachowała się do dzisiaj niemal w pierwotnej formie. Drewniany budynek został założony na rzucie prostokąta, jest dwutraktowy, czteroosiowy, o trójdzielnym układzie w trakcie frontowym, z korytarzem. Kubatura budynku wynosi ok. 700 m³, a powierzchnia użytkowa ok. 170 m²[1][a]. Nieruchomość jest wpisana do rejestru zabytków Zakopanego[3].
Fundatorką willi była Justyna z Krzeptowskich Fedro, która w 1910 sprzedała ją dr. Wacławowi Kraszewskiemu (1872–1931), zasłużonemu zakopiańskiemu lekarzowi i społecznikowi. Dr Kraszewski był pierwszym lekarzem Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, finansował badanie jaskiń, zakładał różne stowarzyszenia. Jedną z jego inicjatyw, wspólnie ze Stefanem Żeromskim, była budowa schroniska młodzieżowego imienia księdza Stolarczyka[4][5].
Galeria sztuki
[edytuj | edytuj kod]Willa mieści galerię sztuki współczesnej, utworzoną w 1993 przez wnuczkę doktora i obecną współwłaścicielkę Magdalenę Kraszewską – malarkę i absolwentkę warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych[5][6]. Galeria organizowała liczne artystyczne wystawy indywidualne i zbiorowe, a także prelekcje i koncerty[7][8][9].
W 2020 Galeria „Dom Doktora” wydała tom korespondencji Wacława Kraszewskiego i jego żony Janiny w opracowaniu Marka Sołtysika i Jadwigi Nowak-Sołtysik[10][11].
Budynek został częściowo zniszczony przez pożar w dniu 31 października 2023 i jest remontowany[12][13]. Jedną z ostatnich wystaw przed pożarem była ekspozycja Formy Niewidzialnego Świata polsko-australijskiego geologa i znawcy meteorytów Marka Żbika w lipcu 2023[14].
Osiemdziesiąt dzieł ocalałych z pożaru trafiło na przechowanie do Muzeum Tatrzańskiego[15]. W ciągu pierwszego miesiąca datki pieniężne złożyło ponad 400 osób[16][17][b]. Odbudowę willi i wznowienie galerii wspiera środowisko artystyczne i literackie[19].
Magdalena Kraszewska otrzymała w 2024 złotą odznakę „Za opiekę nad zabytkami”[20].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Olga Dyba , Willa (1897) ul. Stanisława Witkiewicza 18 w Zakopanem [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 stycznia 2016 [dostęp 2024-11-07] (pol.).
- ↑ Barbara Tondos , Karta informacyjna zabytku architektury i budownictwa nr 12774, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 1978 [dostęp 2014-11-17] (pol.).
- ↑ Uchwała Nr LIV/778/2018 Rady Miasta Zakopane (poz. 6433), „Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego”, 27 września 2018, strony 99 i 140 [dostęp 2024-11-18] (pol.).
- ↑ Galeria Sztuki Współczesnej [online], z-ne.pl [dostęp 2024-11-17] .
- ↑ a b Magdalena Kraszewska: Dom Doktora. podkowianskimagazyn.pl. nr 72 [dostęp 2024-11-16]. (pol.).
- ↑ Causa Aprilis [online], zakoplan.pl, 1 kwietnia 2022 [dostęp 2024-11-16] (pol.).
- ↑ Piotr Kyc , Galeria Sztuki „Dom Doktora” zaprasza. 20 lutego 2016 [online], watra.pl [dostęp 2024-11-16] (pol.).
- ↑ Podkarpackie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych: Boguchwała 2014 w Zakopanem – wystawa malarstwa – [online], podkarpackazacheta.pl [dostęp 2024-11-16] .
- ↑ Fotografie ks. Zbigniewa Pytla, malarstwo Marka Sołtysika i rysunki Piotra Wojciechowskiego w Domu Doktora [online], podhale24.pl [dostęp 2024-11-10] (pol.).
- ↑ Wacław Kraszewski , Janina Kraszewska , Miłosne listy medyczne i polityczne. Korespondencja doktora Wacława Kraszewskiego i Janiny z Maszatowskich Kraszewskiej z lat 1894–1927, Marek Sołtysik, Jadwiga Nowak-Sołtysik, Magda Kraszewska (red.), (współfinansowanie: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego), Zakopane: Galeria Dom Doktora, 2020, s. 624, ISBN 978-83-8111-189-8 [dostęp 2024-11-18] (pol.).
- ↑ Marta Wyka , O listach medycznych [online], wydawnictwoproby, 11 lutego 2022 [dostęp 2024-11-18] (pol.).
- ↑ Jak odbudować „Dom Doktora” w Zakopanem? [online], Polskie Radio – Goście Dwójki (podcast) [dostęp 2024-11-16] .
- ↑ Bogdan Gancarz , Zakopane. Pożar w słynnej „Willi Doktora” [online], Instytut Gość Media, 1 listopada 2023 [dostęp 2024-11-16] .
- ↑ Formy Niewidzialnego Świata (Marek Żbik, wystawa) [online], wiki.meteoritica.pl [dostęp 2024-11-19] .
- ↑ 80 dzieł ocalałych z pożaru trafiło do Muzeum Tatrzańskiego [online], wpolityce.pl [dostęp 2024-11-16] (pol.).
- ↑ Dom Doktora w Zakopanem zostanie odbudowany [online], drewno.pl [dostęp 2024-11-17] (pol.).
- ↑ Barbara Halliop , W Zakopanem trwa walka o Dom Doktora, zabytkową willę projektu Stanisława Witkiewicza [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 3 listopada 2023 [dostęp 2024-11-17] (pol.).
- ↑ Przez opieszałość starostwa Dom Doktora stracił półmilionową dotację na remont [online], 24tp.pl [dostęp 2024-11-16] .
- ↑ Piotr Wojciechowski, Dom Doktora musi zostać uratowany [online], 24tp.pl, 1 listopada 2023 [dostęp 2024-10-07] (pol.).
- ↑ Łukasz Bobek , Walczą o zabytkowe domy w Zakopanem. Zostali za to odznaczeni [online], Gazeta Krakowska, 30 kwietnia 2024 [dostęp 2024-11-16] (pol.).