Wina maltańskie – wina wytwarzane na Malcie.

Uprawę winorośli na Malcie rozpoczęli Fenicjanie. Nowoczesny przemysł winiarski powstał na początku XX wieku, kiedy to powstały winiarnie Marsovin i Emmanuel Delicata. Od lat 70. XX wieku uprawia się odmiany międzynarodowe^[1][a]. Po wejściu Malty do Unii Europejskiej w 2004 cła ochronne na import zostały uchylone, co zmusiło producentów do skupienia się na produkcji win jakościowych.

Popyt na wina maltańskie wzrasta. Niektóre z winiarni korzystają także z gron importowanych, by sprostać zapotrzebowaniu, a możliwość powiększania winnic jest ograniczona. Powierzchnia winnic, położonych głównie w północnych częściach wysp Malta i Gozo to ok. 500 ha^[2]. W 2004 roku na wyspach wyprodukowano 70 000 hl wina^[3]. Roczne spożycie na osobę wynosiło wtedy 10,1 litra^[3].

Historycy uważają, że uprawa winorośli i tłoczenie wina zostało zapoczątkowane przez Fenicjan około VIII w. p.n.e.^[2][4]. Także w VIII w. Grecy osiedlili się w miejscu dzisiejszej Mdiny i żyli w pokoju z Fenicjanami^[5]. W 480 p.n.e. Malta stała się kolonią Kartaginy. Wskutek wojen punickich przeszła w 218 p.n.e. w ręce Rzymian, którzy władali nią aż do upadku cesarstwa rzymskiego^[5][2]. Około 445 Maltę najechali Wandalowie, a ok. 477 – Ostrogoci^[6].

Malta stała się częścią Cesarstwa Wschodniorzymskiego i pozostała we władaniu Bizancjum aż do jej podboju przez Arabów w IX w.^[2] Za czasów muzułmańskich winnice zostały zaniedbane. Joannici po zajęciu wysp wprowadzili techniki uprawy znane z kontynentu, a winorośl przerabiali przede wszystkim na wino mszalne^[2][4][7]. Olivier de Serres opisywał w XVII w., że winorośl prowadzono w formie pergoli ze względu na brak powierzchni uprawnej^[8].

 Główny artykuł: Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty.

Winiarstwo prosperowało, a wino było nawet eksportowane aż do pojawienia się Anglików, którzy wykarczowali winnice, by uprawiać bawełnę^[7]. Pod koniec XIX wieku załamanie popytu na maltańską bawełnę pozwoliło na ponowne nasadzenia winorośli, już po klęsce filoksery, która zniszczyła liczne lokalne odmiany^[4][7].

Wina z Malty nie cieszyły się dobrą reputacją. Większość winogron była spożywana jako winogrona deserowe. Na początku XX wieku swoje winiarnie założyli i wyposażyli Emmanuel Delicata i Marsovin^[9]. Jakość poprawiła się dopiero w latach 70. XX wieku wraz z wprowadzeniem odmian francuskich^[1].

Wapienne Wyspy Maltańskie mają niewiele terenów nadających się do wykorzystania rolniczo, a istniejące poddają się presji urbanizacyjnej i rozbudowie ośrodków turystycznych. Sprawia to, iż importuje się winogrona, przede wszystkim z Włoch^[9].

Malta znajduje się w strefie klimatu śródziemnomorskiego, z suchym, gorącym latem, łagodzonym przez bryzę. Zimy są łagodne i dość słoneczne^[1]. Temperatury wahają się w ciągu dnia od 16 °C w styczniu do 32 °C w sierpniu. Najczęściej pada deszcz między listopadem a lutym, ale opady są niewielkie. Najważniejszym wiatrem jest mistral, choć czasami zdarza się też sirocco^[10][11].

Wśród ponad trzydziestu szczepów uprawianych na wyspach należących do Malty są m.in. plenne rodzime odmiany gellewza i mammolo (czerwone) oraz girgentina i gennarua (białe), które stanowią ok. 70% upraw, jednak dają wino niewyróżniającej się jakości^[2][9]. Od lat 70. XX wieku uprawia się odmiany międzynarodowe, wśród nich chardonnay, merlot, cabernet sauvignon, cabernet franc, syrah i petit verdot^[1][12]. Metodą szampańską produkuje się musujące wino Cassar de Malte.

Nadal z Włoch sprowadza się winogrona i moszcz, by winifikować go na wyspie^[13]. Ze względu na przepisy wina z winogron maltańskich i importowanych produkuje i butelkuje się osobno.

Wszystkie większe winiarnie na wyspie Malta, do których zalicza się Marsovin, Emmanuel Delicata, Camilleri Wines, Montekristo i Meridianę oferują możliwość zwiedzania lub degustacji. Najstarsze z nich to mieszczące się w pobliżu Paoli Delicata (założona 1907) i Marsovin (1919), które produkują (wliczając import półproduktów) po 3,5 mln butelek rocznie^[9]. Pozostała trójka cieszy się krótszą tradycją: powstały w latach 90. XX wieku. Największym areałem własnych winnic dysponują Meridiana (19 ha) i Marsovin (18 ha)^[2]. Meridiana powstała na terenach dawnej brytyjskiej bazy lotniczej^[9].

Wina są produkowane także na wyspie Gozo. Tamtejsi wytwórcy to Ta' Mena Winery^[14] i Tal-Massar^[15].

Według szacunków aż 90% wina wytwarzanego na Malcie jest sprzedawane na miejscu^[9].

Choć nie istnieje oficjalny szlak winny, to w Valletcie odbywa się festiwal wina. Podobne wydarzenie jest organizowane w Qormi w pierwszym tygodniu września^[16].

Zobacz multimedia związane z tematem: Wina maltańskie