 Kapitan marynarki
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki |
Armia Polska we Francji, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Wincenty Kitlas, ps. „Włodzimierz Knopniński”[1] (ur. 21 stycznia 1887 w Dubinie, pow. rawicki, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – kapitan Polskiej Marynarki Wojennej, kawaler Krzyża Walecznych, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie Jana i Anny. W 1914 wcielony do armii niemieckiej[2]. Został marynarzem niemieckiej marynarki wojennej. Następnie wstąpił w 1918 do Armii gen. Hallera we Francji, gdzie awansował do stopnia podporucznika[3]. Od 1919 w Wojsku Polskim. Uczestnik wojny 1920. 23 stycznia 1920 był zastępcą dowódcy 6 kompanii 42 pułku piechoty. Kompania była oddziałem desantowym pociągu pancernego „Hallerczyk”. Oddział zajął grudziądzkie mosty na Wiśle[1].
W okresie międzywojennym pozostał w wojsku. W 1922 był porucznikiem marynarki (starszeństwo z dniem 1 czerwca 1919 i 16 lokatą w korpusie oficerów rzeczno–brzegowych, oddział macierzysty Kierownictwo Marynarki Wojennej)[4]. Skierowano go do Flotylli Pińskiej. W 1923 i 1924 w stopniu porucznika marynarki był dowódcą Oddziału Wartowniczego Portu Wojennego Pińsk[5]. 3 maja 1926 awansował do stopnia kapitana marynarki (starszeństwo z dniem 15 sierpnia 1924 i 3 lokatą w korpusie rzeczno–brzegowym)[6]. 4 lutego 1927 w stopniu kapitana został przeniesiony w stan spoczynku[7]. W 1939 został przeniesiony jako kapitan stanu spoczynku z korpusu rzeczno-brzegowego Marynarki Wojennej do grupy administracji Korpusu Osobowego Oficerów Służb Marynarki Wojennej.
W 1935 jako mieszkaniec Rawicza wsparł finansowo Fundusz Obrony Morskiej[8][9]. Działał w organizacjach społecznych, był instruktorem Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Rawiczu, prowadził zajęcia na kursach informacyjnych[10]. W 1936 został wybrany do Zarządu Miejskiego Komitetu Funduszu Pracy[11]. Włączył się czynnie w działalność Funduszu Obrony Morskiej. Wygłaszał referaty na spotkaniach Ligi Morskiej i Kolonialnej[12]. Pracował w Gdyni jako sekretarz Obwodu Morskiego LOPP.
W sierpniu 1939 zmobilizowany do Kierownictwa Marynarki Wojennej w Warszawie[2]. Podczas kampanii wrześniowej podjęto decyzję o ewakuacji KMW z Warszawy. Zgodnie wytycznymi Naczelnego Dowództwa z 5 września admirał Jerzy Świrski wydał rozkazy dotyczące ewakuacji KMW do Pińska. Skład Kierownictwa został podzielony na dwie grupy. Wincenty Kitlas był w grupie, która ewakuowała się koleją, pod dowództwem kontradmirała Ksawerego Czernickiego. Po przybyciu do Pińska 8 września 1939 KMW znów się podzieliło. Większa część stanu osobowego, udała się pociągiem do Brodów, a następnie do Równego. Wobec uszkodzenia torów transport skierowano na stację Klewań. Ze stacji już pieszo grupa udała się w kierunku Łunińca. W miejscowości Deraźne, do kontrad. Czernickiego dotarła wiadomość o agresji sowieckiej na Polskę. Zezwolił on kilku oficerom by dołączyli do oddziałów KOP walczących z wojskami radzieckimi. Pozostała część zespołu KMW (około 160 osób) pozostała w Deraźnym. Nawiązano rozmowy z Armią Czerwoną. Po aresztowaniu Czernickiego wraz z delegacją prowadzącą negocjacje, reszta grupy rozproszyła się[13]. W niewyjaśnionych okolicznościach Kitlas dostał się do niewoli. Według stanu na kwiecień 1940 był jeńcem obozu w Kozielsku. W obozie przebywał w ubraniu cywilnym[1]. Między 15 a 17 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[14] – lista wywózkowa 032/1, poz. 8, nr akt 3.56 z 14.04.1940[15]. Został zamordowany między 16 a 19 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim[16][14][17]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943, zapis w dzienniku ekshumacji pod datą 25.05.1943. Przy szczątkach znaleziono legitymację oficerską MSWojsk, książeczkę PKO, legitymacje urzędnika państwowego, zaświadczenie lekarskie[18]. Figuruje na liście AM-248-3112 i liście Komisji Technicznej PCK pod numerem: GARF-114-03112. W spisie AM i PCK widnieje adnotacja, że był w ubraniu cywilnym. Nazwisko Kitlasa znajduje się na liście ofiar (pod nr 03112) opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 163 i w Nowym Kurierze Warszawskim nr 159 oraz w Kurierze Częstochowskim nr 161 z 1943.
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Mieszkał w Rawiczu a następnie w Gdyni, na ul. Morskiej 78[19]. Żonaty z Pelagią z Byczkowskich, miał dwóch synów. 2 września 1944 r. w walkach z Niemcami w czasie Powstania Warszawskiego na Sadybie polegli piętnastoletni Roman Kitlas „Żmudzin” i dziewiętnastoletni Zdzisław Kitlas „Kot”[20].
Pozostawił wspomnienia o Grudziądzu z 1920 roku.
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia majora[21]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Dąb Pamięci posadzony 27 września 1915 przez Placówkę 114 Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce oraz Społeczną Radę Programową Uroczystości Sadzenia Dębów Pamięci w Toronto, w Parku im. Ignacego Paderewskiego w Toronto[22].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Walecznych[23]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Krzyż Kampanii Wrześniowej – pośmiertnie 1 stycznia 1986[24]
- Medal Zwycięstwa (Francja)[3][25]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- Obozy NKWD dla jeńców polskich
- zbrodnia katyńska
- Kampania wrześniowa
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.
- Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.).Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Piotr Skonieczka, KMDG – Biuletyn 4 (157) [online], sylwiak.pythonanywhere.com [dostęp 2018-01-27].
- ↑ a b Dariusz Nawrot, Zbrodnia katyńska w dziejach Polskiej Marynarki Wojennej, „Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej” (R. LI, Nr 1 (180)), 2010, s. 156.
- ↑ a b Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000, s. 265.
- ↑ Lista Starszeństwa Oficerów Zawodowych, Warszawa: MSWojsk., 1922, s. 416.
- ↑ Kadry Morskie Rzeczypospolitej, t. V, Gdynia 2011, s. 216, 217.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R. 7, Nr 18), Warszawa: MSWojsk., maj 1926, s. 134.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R. 8, Nr 5), Warszawa: MSWojsk., 5 lutego 1927, s. 43.
- ↑ „Informator Urzędowy Powiatu Gnieźnieńskiego” (R. 84, Nr 16), Gniezno, 9 marca 1935, s. 2.
- ↑ „Orędownik Powiatowy” (R. 1935, Nr 14), Szamotuły: Urząd Starościński, 4 kwietnia 1935, s. 1.
- ↑ „Kurjer Poznański” (R. 30, Nr 589), Poznań, 22 grudnia 1935, s. 8.
- ↑ „Kurjer Poznański” (R. 31, Nr 89), 23 lutego 1936, s. 11.
- ↑ Wiadomości Potoczne, „Kurjer Poznański” (R. 29, Nr 117), Poznań, 14 marca 1935, s. 8.
- ↑ Dariusz Nawrot, op. cit., s. 138-141
- ↑ a b УБИТЫ В КАТЫНИ, Moskwa 2015, s. 381.
- ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 668.
- ↑ Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 248.
- ↑ Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online], lublin.ap.gov.pl [dostęp 2018-01-28] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (pol.).
- ↑ Rozpoznane ofiary, „Nowy Kurier Warszawski” (R. 5, nr 159), Warszawa, 7 lipca 1943, s. 2.
- ↑ Gdyńska Lista Katyńska, „Miasto Gdynia w okresie II Wojny Światowej” (2015, Z. 9), Gdynia, wrzesień 2015, s. 4.
- ↑ Dumni ze swojej ojczyzny, „gosc.pl”, 9 marca 2012 [dostęp 2018-01-27].
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Dęby Pamięci w Parku im. Ignacego Paderewskiego [online], bejsment.com [dostęp 2018-01-27] (ang.).
- ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa: MSWojsk., 1923, s. 1441.
- ↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych Nr 1/86 w sprawie nadania odznaki pamiątkowej „Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939”. „Dziennik Ustaw RP”. 2, s. 30, 1986-04-10. Londyn: Minister Sprawiedliwości..
- ↑ „Dziennik Personalny” (R. 6, Nr 35), Warszawa: MSWojsk., 25 marca 1925, s. 166.
