| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Rodzaj | |||
| Data przeprowadzenia |
26-29 kwietnia 1994 | ||
| Data zarządzenia |
3 czerwca 1993 | ||
| Głosowanie | |||
| |||
| |||
| |||
Wybory parlamentarne w Południowej Afryce w 1994 – wybory przeprowadzone w dniach 26-29 kwietnia 1994 roku[1]. Były pierwszymi wyborami w Republice Południowej Afryki, w których głosować mógł każdy mieszkaniec kraju. Wybory przeprowadzono pod przewodnictwem Niezależnej Komisji Wyborczej (IEC), stanowiły zakończenie czteroletniego procesu odejścia od systemu apartheidu w RPA.
Przygotowania do wyborów
[edytuj | edytuj kod]Datę pierwszych powszechnych, wielopartyjnych i demokratycznych wyborów uzgodniono 3 czerwca 1993 roku. Zgodnie z postanowieniami wybory miały odbyć się 27 kwietnia 1994 według zasady: jeden wyborca – jeden głos. W wyborach miał zostać wyłoniony nowy parlament i Rząd Jedności Narodowej. Rząd miał działać do roku 1999. W ciągu tych pięciu lat miano uchwalić nową konstytucję[potrzebny przypis]. Partia Konserwatywna, zuluska Partia Wolności Inkatha i trzy bantustany nie zgodziły się na kompromis i zerwały negocjacje[potrzebny przypis]. 6 grudnia 1993 powołano Przejściową Radę Wykonawczą (Transitional Executive Council, TEC) mającą czuwać nad prawidłowym przebiegiem przygotowań do wyborów. 22 grudnia 1993 trzyizbowy parlament RPA zatwierdził tymczasową konstytucję. Nieudany zamach z 1994 w Bophuthatswanie doprowadził do likwidacji bantustanów[potrzebny przypis]. 16 marca Front Wolności, reprezentujący konserwatywnie nastawionych Afrykanerów zgłosił kandydatów do wyborów. 19 kwietnia Inkhata zgłosiła chęć wzięcia udziału w wyborach pod warunkiem uznania w konstytucji pozycji króla Zulusów i królestwa KwaZulu. 23 kwietnia warunki te zostały spełnione[potrzebny przypis].
Wyniki
[edytuj | edytuj kod]Ostatecznie wybory odbyły się według przyjętego planu. Do podziału było 400 miejsc w Zgromadzeniu Narodowym i 90 w Senacie. Spośród 19 partii które zgłosiły swych kandydatów, mandaty uzyskało 7 partii. Bezapelacyjnym zwycięzcą wyborów okazał się Afrykański Kongres Narodowy zdobywając 252 miejsca w izbie niższej i 60 miejsc w izbie wyższej parlamentu.
Wybory do Zgromadzenia Narodowego
[edytuj | edytuj kod]
| Partia | Liczba głosów | % | Liczba mandatów |
|---|---|---|---|
| Afrykański Kongres Narodowy | 12 237 655 | 62,65 | 252 |
| Partia Narodowa | 3 983 690 | 20,39 | 82 |
| Partia Wolności Inkatha | 2 058 294 | 10,54 | 43 |
| Front Wolności | 424 555 | 2,17 | 9 |
| Partia Demokratyczna | 338 426 | 1,73 | 7 |
| Kongres Panafrykański | 243 478 | 1,25 | 5 |
| Afrykańska Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna | 88 104 | 0,45 | 2 |
| Pozostałe partie poza parlamentem | 159 296 | 0,81 | 0 |
| Głosy nieważne | 193 112 | – | – |
| Razem | 19 726 610 | 100 | 400 |
| Zarejestrowani wyborcy/frekwencja | 22 709 152 | 86,9 | – |
| Źródło:[2] | |||
Wybory do Senatu
[edytuj | edytuj kod]| Partia | Liczba mandatów |
|---|---|
| Afrykański Kongres Narodowy | 60 |
| Partia Narodowa | 17 |
| Partia Wolności Inkatha | 5 |
| Front Wolności | 5 |
| Partia Demokratyczna | 3 |
Następstwa
[edytuj | edytuj kod]Na pamiątkę wyborów oraz uchwalenia tymczasowej konstytucji, 27 kwietnia obchodzony jest w RPA Dzień Wolności będący świętem państwowym i dniem wolnym od pracy.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ South Africa Parliamentary Chamber: National Assembly. Elections held in 1994. Inter-Parliamentary Union, 1994. [dostęp 2024-04-27]. (ang.).
- ↑ 26-29 April 1994 National Assembly Election. [dostęp 2024-04-27]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Gąsowski: Republika Południowej Afryki. Warszawa: Trio, 2007, s. 472, seria: Historia państw świata XX i XXI wieku. ISBN 978-83-7436-038-8.
