Bogactwa naturalne – wszystkie użyteczne elementy środowiska, które człowiek może pozyskiwać[1]. Dzieli się je na nieorganiczne (minerały, woda, atmosfera) i organiczne (pochodzenia roślinnego, zwierzęcego, ekosystemy), a także nieodnawialne (np. minerały i paliwa kopalne) oraz odnawialne[2] (nie wyczerpują się, ponieważ istnieje w nich zamknięty obieg materii, np. w wodzie i atmosferze).
Podział ze względu na możliwość odnowienia się
[edytuj | edytuj kod]Zasoby odnawialne
[edytuj | edytuj kod]Do odnawialnych bogactw przyrody należy między innymi woda, która krąży i nieustannie odnawia się w tak zwanym cyklu hydrologicznym. Parująca znad mórz woda transportowana jest atmosferą w kierunku lądu, gdzie spada w postaci deszczu lub śniegu, a następnie z powrotem przemieszcza się ku morzu. Odnawialnym bogactwem naturalnym może być również dobrze uprawiana gleba, ponieważ wierzchnie warstwy litej skały ulegają ciągłemu wietrzeniu, dzięki czemu warstwa gleby niejako "przyrasta" od dołu[potrzebny przypis]. Podobnie, właściwie zarządzane lasy zabezpieczają stałe dostawy drewna. Do zasobów odnawialnych należą również wszystkie organizmy żywe, które podtrzymują swoje gatunki dzięki procesom rozmnażania.
Zasoby nieodnawialne
[edytuj | edytuj kod]Nieodnawialne zasoby przyrody tworzyły się wiele milionów lat. Powstają tak powoli, że z perspektywy długości ludzkiego życia ich zapasy są skończone, wyczerpywalne. Do surowców nieodnawialnych należą między innymi paliwa kopalne (węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny), które potrzebowały wielu milionów lat na powstanie z materii organicznej. Wydobyte z wnętrza ziemi są albo spalane i zamieniane na energię, albo są surowcem do produkcji różnych tworzyw, np. plastiku i farb, nienadających się do powtórnego przetworzenia. Za nieodnawialne uważa się również metale, chociaż nie są one spalane jak paliwa, to jednak raz użyte, z punktu widzenia środowiska, do którego miałyby wrócić, są niczym więcej niż złomem. W ciągu ostatnich dwudziestu lat ludzie stali się bardziej świadomi ogromnego marnotrawstwa surowców naturalnych[potrzebny przypis]. W wielu krajach znaczną część surowców wykorzystuje się powtórnie. Aluminiowy i żelazny złom staje się głównym źródłem surowców dla stale rozwijającego się przemysłu. Powtórne wykorzystanie metali pomaga również zaoszczędzić energię. Uzyskanie tony aluminium z aluminiowego złomu wymaga 1/20 energii, która potrzebna by była do uzyskania tej samej ilości aluminium z boksytu[potrzebny przypis]. Inne nieodnawialne zasoby to surowce skalne. Można się obawiać, że za ok. 100 lat wyczerpią się niektóre z nieodnawialnych zasobów Ziemi[potrzebny przypis].
Podział ze względu na formę zasobów
[edytuj | edytuj kod]Zasoby te dzielą się na materię żywą, materię nieożywioną, oraz energię.
- Do materii żywej należy cały dostępny człowiekowi świat żywych roślin, zwierząt oraz pozostałych organizmów (grzyby, bakterie itd.).
- Do materii nieożywionej należą substancje we wszelkich formach materii, a więc w postaci gazowej, ciekłej lub stałej, a w szczególności powietrze, wody, minerały oraz substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego.
- Do zasobów naturalnych w postaci energii należą wszelkie przejawy energii dostępne człowiekowi, a w szczególności energia wód wynikająca z grawitacji (rzeki, wodospady), wpływu Księżyca (pływy) oraz kondensacji pary wodnej (opady), energia geotermalna, ciepło i światło ze Słońca.
Podział zasobów naturalnych wykorzystywanych w przemyśle
[edytuj | edytuj kod]- stałe:
- energia:
- słoneczna,
- wiatru,
- wód płynących,
- pływów morskich,
- geotermalna,
- powietrze
- energia:
- odnawialne:
- surowce energetyczne:
- woda
- surowce dla przemysłu lekkiego, spożywczego i chemicznego:
- surowce dla przemysłu drzewnego:
- nieodnawialne:
- surowce mineralne (kopaliny użyteczne)
- surowce energetyczne:
- surowce metaliczne:
- surowce chemiczne:
- surowce skalne:
- kamienie szlachetne i półszlachetne