Alona Sawczenko

Alona Sawczenko (2018)
Reprezentacja	Niemcy  Ukraina
Data i miejsce urodzenia	19 stycznia 1984 Obuchów
Wzrost	153 cm
Konkurencja	Pary sportowe
Partner sportowy	Bruno Massot (GER) Robin Szolkowy (GER) Stanisław Morozow (UKR) Dmytro Bojenko (UKR)
Trener	Alexander König, Jean-Francois Ballester, Ingo Steuer, Hałyna Kuchar, Ołeksandr Artyczenko
Klub	EC Oberstdorf
Rekordy życiowe ISU
Nota łączna 245,84 WR Mistrzostwa świata 2018 Program krótki 82,98 Mistrzostwa świata 2018 Program dowolny 162,86 WR Mistrzostwa świata 2018
Dorobek medalowy
Reprezentacja  Niemcy Igrzyska olimpijskie złoto Pjongczang 2018 pary sportowe brąz Soczi 2014 pary sportowe brąz Vancouver 2010 pary sportowe Mistrzostwa świata złoto Mediolan 2018 pary sportowe złoto Saitama 2014 pary sportowe złoto Nicea 2012 pary sportowe złoto Moskwa 2011 pary sportowe złoto Los Angeles 2009 pary sportowe złoto Göteborg 2008 pary sportowe srebro Helsinki 2017 pary sportowe srebro London 2013 pary sportowe srebro Turyn 2010 pary sportowe brąz Boston 2016 pary sportowe brąz Tokio 2007 pary sportowe Mistrzostwa Europy złoto Berno 2011 pary sportowe złoto Helsinki 2009 pary sportowe złoto Zagrzeb 2008 pary sportowe złoto Warszawa 2007 pary sportowe srebro Ostrawa 2017 pary sportowe srebro Bratysława 2016 pary sportowe srebro Zagrzeb 2013 pary sportowe srebro Tallinn 2010 pary sportowe srebro Lyon 2006 pary sportowe Finał Grand Prix złoto Nagoja 2017 pary sportowe złoto Fukuoka 2013 pary sportowe złoto Quebec 2011 pary sportowe złoto Pekin 2010 pary sportowe złoto Turyn 2007 pary sportowe srebro Petersburg 2006 pary sportowe brąz Tokio 2009 pary sportowe brąz Goyang 2008 pary sportowe brąz Tokio 2005 pary sportowe Reprezentacja  Ukraina Mistrzostwa świata juniorów złoto Oberstdorf 2000 pary sportowe Finał Junior Grand Prix złoto Gdańsk 1999 pary sportowe
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Alona Wałentyniwna Sawczenko, ukr. Альона Валентинівна Савченко (ur. 19 stycznia 1984 w Obuchowie) – ukraińska łyżwiarka figurowa reprezentująca Niemcy, startująca w parach sportowych z Bruno Massotem. Mistrzyni olimpijska z Pjongczangu (2018), dwukrotna brązowa medalistka olimpijska z Vancouver (2010) i Soczi (2014), uczestniczka igrzysk olimpijskich (2002, 2006), 6-krotna mistrzyni świata (2008, 2009, 2011, 2012, 2014, 2018), 4-krotna mistrzyni Europy (2007–2009, 2011), 5-krotna zwyciężczyni finału Grand Prix (2008, 2011, 2012, 2014, 2018), mistrzyni świata juniorów (2000), zwyciężczyni finału Junior Grand Prix (1999), dwukrotna mistrzyni Ukrainy (2000, 2001) oraz 10-krotna mistrzyni Niemiec (2004–2009, 2011, 2014, 2016, 2018).

Po zmianie przepisów w punktacji zawodów łyżwiarskich w 2018 roku, do Sawczenko i Massota należą dwa historyczne rekordy świata (GOE±3) par sportowych w kategorii seniorów: za program dowolny (162,86 pkt)^[1] i notę łączną (245,84 pkt)^[2].

Urodziła się w ukraińskim Obuchowie^[3] jako jedno z czworga dzieci, a zarazem jedyna córka miejscowych nauczycieli, Niny i Wałentyna Sawczenko. Jej ojciec nauczał wychowania fizycznego i przez krótki czas był trenerem lekkoatletyki w Niemczech. W młodości uprawiał podnoszenie ciężarów i otrzymał tytuł „Zasłużonego mistrza sportu ZSRR” w tej dyscyplinie. Z kolei jej matka również uprawiała różne sporty, ale bez znaczących osiągnięć. Alona wyraziła chęć nauki jazdy na łyżwach mając trzy lata, gdy zobaczyła plakat reklamujący łyżwiarstwo figurowe^[4]. W tym samym czasie poprosiła ojca o zakup pierwszych łyżew na trzecie urodziny^[5]. Jej ojciec Wałentyn nauczył kilkuletnią Alonę poruszania się na łyżwach na zamarzniętym jeziorze blisko ich domu, ale rodzice nie wierzyli, że ich córka może zostać łyżwiarką ze względu na drogie dojazdy na treningi do Kijowa. Sawczenko rozpoczęła treningi na lodowisku „Biłosniżka” mając około pięciu lat, ale ojciec uświadomił sobie brak perspektyw rozwoju sportowego córki na miejscowym lodowisku i postanowił zabrać ją na lodowisko „Kriżynku” w Kijowie, gdzie dostrzeżono jej talent łyżwiarski^[5][6]. W dzieciństwie Sawczenko uczęszczała również do szkoły muzycznej, gdzie uczyła się gry na pianinie, jednak porzuciła muzykę na rzecz sportu^[3].

Początkowo Sawczenko występowała jako solistka, ale w wieku 13-14 lat^[4] zamieniła konkurencję na pary sportowe i skupiła się na nauce nowych elementów łyżwiarskich^[7]. Karierę rozpoczęła w klubie Dynamo Kijów. Jej pierwszym partnerem był Dmytro Bojenko, a trenerem Ołeksandr Artyczenko^[8]. Wspólnie zajęli 13. miejsce na mistrzostwach świata juniorów 1998^[9].

W 1998 roku jej drugim partnerem sportowym został Stanisław Morozow z którym reprezentowała dotychczasowy klub Dynamo Kijów, zaś ich szkoleniem zajęła się trenerka Hałyna Kuchar. Para odniosła pierwsze sukcesy na arenie międzynarodowej w sezonie 1999/2000, kiedy to zwyciężyli w finale Junior Grand Prix 1999 w Gdańsku, a następnie zostali mistrzami świata juniorów 2000 w Oberstdorfie. Zostali również dwukrotnymi mistrzami Ukrainy (2000, 2001) i zadebiutowali na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2002 w Salt Lake City^[8]. W debiucie olimpijskim zajęli 13. miejsce. Tuż po igrzyskach Sawczenko i Morozow zakończyli wspólną jazdę. Rozstali się w dobrych stosunkach, choć Sawczenko przyznała później, że pomimo tego, że wiele zawdzięcza trenerce Kuchar to często kłóciły się na treningach. Nie był to jednak główny powód rozstania z Morozowem^[10].

Pomimo sukcesów sportowych Sawczenko nie otrzymywała żadnego wsparcia ze strony ukraińskiej federacji. Treningi Alony w Kijowie rozpoczynały się o siódmej rano, dlatego wyruszała z rodzinnego Obuchowa o czwartej rano. Z biegiem czasu robiła to dwa razy dziennie, na dwie sesje treningowe. Ukraińska federacja nie pomogła jej w znalezieniu zakwaterowania w Kijowie, a jej rodzice nie mieli na to pieniędzy utrzymując sześcioosobową rodzinę z dwóch nauczycielskich pensji. Gdy wieczorne treningi kończyły się zbyt późno, a poranne rozpoczynały się zbyt wcześnie, Sawczenko nocowała u swojej trenerki Hałyny Kuchar. Jej podróże na trasie Obuchów-Kijów trwały aż dziewięć lat^[6]. Sawczenko próbowała podjąć dialog z ukraińską federacją, aby nadal reprezentować ojczyznę. Federacja zaproponowała jej treningi próbne z Rosjaninem Antonem Niemienko, ale nie chciała zapłacić za jego pobyt w Kijowie. Sawczenko stwierdziła później, że: „Nikt nie jeździ na łyżwach za pieniądze, ale bez pieniędzy nie da się osiągnąć wyników. Nie byłam pierwszym i myślę, że nie będę ostatnim sportowcem, który opuści Ukrainę”^[10]. Gdy Sawczenko postanowiła wyjechać z Ukrainy została wezwana na komisję, która nakazała jej oddać wszystko co otrzymała od państwa – był to jeden kostium i para łyżew, gdyż resztę kostiumów szyła za własne pieniądze^[6].

W 2002 roku ponownie zmieniła partnera, tym razem na Robina Szolkowy. W 2003 roku wyjechała do Niemiec i zmieniła trenera na Ingo Steuera. 29 grudnia 2005 otrzymała niemieckie obywatelstwo i reprezentowała Niemcy w igrzyskach olimpijskich w 2006. Na mistrzostwach Europy w 2006 zdobyła srebrny medal, a na 3 kolejnych mistrzostwach Europy w 2007, 2008 i 2009 – złote. W 2011 znów zdobyła złoty medal mistrzostw Europy tym razem wywalczyła go w szwajcarskim Bernie. W 2007 na mistrzostwach świata w Tokio zdobyła brąz, by w Göteborgu i Los Angeles nie mieć sobie równych. W 2011 roku wywalczyła ponownie złoty medal mistrzostw świata, tym razem było to w Moskwie, a rok później w Nicei wywalczyła kolejne złoto. W 2010 roku startowała w igrzyskach olimpijskich, na których zdobyła brązowy medal olimpijski. Jest także siedmiokrotną mistrzynią Niemiec począwszy od 2004 do 2011 roku z przerwą w 2010 roku.

W marcu 2014 roku, po zakończeniu mistrzostw świata, trener Ingo Steuer potwierdził pogłoski o negocjacjach z Francuską Federacją Sportów Lodowych (FFSG) dotyczących francuskiego łyżwiarza, który po rocznej, regulaminowej przerwie od startów będzie mógł reprezentować Niemcy wraz z Aloną Sawczenko. Wkrótce po tym niemiecka gazeta „Bild” potwierdziła, że nowym partnerem Sawczenko ma zostać Francuz Bruno Massot, zaś ich celem będzie zdobycie mistrzostwa olimpijskiego w 2018 roku^[11]. Po mistrzostwach świata 2014 media donosiły o kłótni Sawczenko z trenerem Steuerem i napiętej sytuacji w sztabie trenerskim. W październiku Sawczenko opuściła bazę szkoleniową w Chemnitz i wraz z Massotem zaczęła trenować w Oberstdorfie u Alexandra Königa. Było to również spowodowane kwestiami finansowymi, gdyż Federalne Misterstwo Spraw Wewnętrznych odmówiło płacenia i wspierania pracy szkoleniowej Steuera po ujawnieniu jego powiązań z Państwową Służbą Bezpieczeństwa sprzed 25 lat^[12]. Jedynym finansowaniem były pieniądze, które Sawczenko otrzymywała jako członek niemieckiej kadry narodowej. Z kolei Massotowi odmówiono wsparcia finansowego ze strony francuskiej federacji jednocześnie obiecując, że sytuacja zmieni się, jeśli Sawczenko otrzyma pozwolenie niemieckiej federacji na reprezentowanie Francji^[13]. Do problemów finansowych przyczyniał się również fakt, Sawczenko i Massot nie mogli występować w rewiach ze względu na roczny zakaz startów Massota przez co nie byli w stanie sami płacić za trenowanie w Chemnitz. Sawczenko zaproponowała, aby Steuer wspierał ich nieodpłatnie, ale ten odmówił. Z kolei ich szkolenie u Königa było finansowane przez niemiecką federację^[12].

Sawczenko i Massot znali się wcześniej, gdyż obydwoje trenowali ze swoimi poprzednimi partnerami u Ingo Steuera w Chemnitz. Massot i jego partnerka, Rosjanka Darja Popowa reprezentowali Francję, ale ze względu na odmówienie francuskiego obywatelstwa Popowej nie mogli wystartować na igrzyskach olimpijskich 2014 w Soczi. Ich głównym trenerem był Jean-François Ballester^[14], jeden z późniejszych trenerów Sawczenko i Massota^[15]. Para rozpoczęła wspólne treningi w kwietniu 2014 roku, aby zniwelować różnice w technice i stylu jazdy oraz przystosować się do nowych warunków m.in. różnicy wzrostu, sposobu wykonywania elementów łyżwiarskich, zaś ich pierwsze oficjalne wystąpienie miało miejsce w maju podczas rewiii All That Skate w Korei Południowej^[13].

Gdy Massot zgodził się na rozpoczęcie współpracy z Sawczenko złożył do francuskiej federacji FFSG wniosek o zezwolenie na reprezentowanie Niemiec^[14]. FFSG odmówiło, co wiązało się z utratą możliwości startów nawet na dwa lata, choć Massot już w tym czasie starał się o niemieckie obywatelstwo. Ówczesny prezydent FFSG Didier Gailhaguet, miał wtedy odnieść się do transferu Massota słowami: „Nie pozwolimy na to. Bruno dobrze o tym wie”^[16]. Koordynatorka francuskiej reprezentacji łyżwiarskiej Katia Krier tłumaczyła wtedy, że otrzymali oni list od Sawczenko z prośbą o możliwość transferu z Niemiec do Francji jeszcze przed igrzyskami olimpijskimi 2014, przez co francuska federacja miała nadzieję na starty Sawczenko i Massota pod francuską flagą. Ostatecznie 26 października 2015 roku, po 18 miesiącach od rozpoczęcia prób wydania zezwolenia na reprezentowanie przez Massota innego kraju, Didier Gailhaguet, prezydent FFSG przekazał mu informację o wydaniu zezwolenia na transfer. Gailhaguet stwierdził, że „ta historia powinna zachęcić wszystkich do lepszego zrozumienia subtelnego procesu międzynarodowych transferów”^[14]. Za decyzję aprobującą Gailhagueta, który w 2015 roku ubiegał się o objęcie prezydentury Międzynarodowej Uni Łyżwiarskiej (ISU), stały nie tylko regulaminy ISU i dobro zawodnika, ale również opłata za „rekompensaty szkoleniowe”, której FFSG zażądało od Massota. Pierwotnie była to kwota 70 tys. euro, którą później Niemiecki Związek Łyżwiarski (DEU) zrenegocjował do 30 tys. euro. Jednakże zakaz wszystkich występów Massota nałożony przez francuską federację, również tych w rewiach łyżwiarskich, nie pozwalał parze na zebranie odpowiedniej kwoty. Próbowali zbierać darowizny pieniężne poprzez zbiórkę interntową oraz odwoływać się do ISU, które z powrotem odesłało sprawę do niemieckiej i francuskiej federacji. Sprawa była o tyle pilna iż, aby Sawczenko i Massot mogli wystartować w imprezach mistrzowskich kończących sezon 2015/2016 musieli uzyskać minimalne oceny techniczne^[17]. Po wstępnym wydaniu pozwolenia, Gailhaguet zgodził się na ostateczne dopełnienie formalności i przyjęcie opłaty w wysokości 30 tys. euro, którą pokrył Niemiecki Związek Łyżwiarski (DEU) z zastrzeżeniem, że Sawczenko i Massot będą musieli w przyszłości spłacić część tej kwoty ze swoich przyszłych dochodów^[18].

Sawczenko i Massot w pierwszym sezonie wspólnych startów, 2015/2016, zadebiutowali w listopadzie 2015 roku w zawodach z cyklu Challenger Series Tallinn Trophy 2015, gdzie zwyciężyli z przewagą 37,38 pkt nad niemiecką parą Mari Vartmann i Rubenem Blommaertem^[19]. W kolejnym tygodniu odnieśli drugie zwycięstwo w zawodach z tego cyklu, Warsaw Cup 2015^[20]. Następnie zdobyli pierwszy wspólny tytuł mistrzów Niemiec 2016^[21], pierwszy dla Massota i dziewiąty dla Sawczenko. Na mistrzostwach Europy 2016 w Bratysławie zdobyli srebrny medal przegrywając z reprezentantami Rosji i ówczesnymi mistrzami olimpijskimi, Tetianą Wołosożar i Maksimem Trańkowem o 21,88 pkt^[22]. Sezon zakończyli brązowym medalem mistrzostw świata, gdzie na podium ustąpili Kanadyjczykom Meagan Duhamel i Ericowi Radfordowi oraz Chińczykom Sui Wenjing i Han Cong^[23].

W czerwcu 2016 roku, podczas rewii All That Skate w Korei Południowej, Sawczenko i Massot zaprezentowali nowy program krótki do utworu „That man” Caro Emerald w stylu lat 50. XX wieku, który później został ich programem olimpijskim^[24][15][25]. Sezon 2016/2017 rozpoczęli od wygranych zawodów z cyklu Challenger Series, Nebelhorn Trophy 2016. Następnie zwyciężyli w obu zawodach Grand Prix, Rostelecom Cup 2016 i Trophée de France 2016. Podczas występu we francuskich zawodach Alona doznała kontuzji przy lądowaniu potrójnego wyrzucanego axla. Pomimo bólu dokończyli program i wygrali^[26]. Dało im to awans do finału Grand Prix, ale postanowili wycofać się z zawodów ze względu leczenie kontuzji Sawczenko. Z tego powodu opuścili również start w mistrzostwach Niemiec^[27], choć wystąpili tam gościnnie prezentując jedynie podwójne skoki i zrezygnowali ze skoków wyrzucanych oraz podnoszeń twistowych. Jej problemy z kostką trwały trzy tygodnie, a rekonwalescencja zajęła dłużej niż przewidywano. W tym czasie występowali z ułatwioną choreografią podczas rewii pod koniec 2016 roku i zmienili część swojego programu dowolnego do „Lighthouse”^[26]. Sawczenko i Massot wystartowali na mistrzostwach Europy 2017 w Ostrawie i zdobyli srebrny medal wygrywając przy tym segment programu dowolnego^[21][28]. Pod koniec marca powtórzyli ten wynik zdobywając wicemistrzostwo świata 2017 w Helsinkach z wynikiem 230,30 pkt^[29]. Przegrali z Chińczykami Sui Wenjing i Han Cong o 1,76 pkt^[30].

Sawczenko i Massot rozpoczęli sezon 2017/2018 od drugiego miejsca w zawodach z cyklu Challenger Series Nebelhorn Trophy 2017. Następnie powtórzyli ten rezultat w Skate Canada International 2017, przegrywając jedynie z kanadyjską parą Duhamel / Radford. Pierwsze wspólne zwycięstwo odnieśli na Skate America 2017, co jednocześnie dało im kwalifikację do finału Grand Prix 2017, gdzie zdobyli złoty medal^[31].

W listopadzie 2017 roku Massot otrzymał niemieckie obywatelstwo, co pozwoliło mu reprezentować ten kraj na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2018^[32]. W konkursie olimpijskim zajmowali czwarte miejsce po programie krótkim z notą 76,59 pkt. Następnego dnia ustanowili rekord świata w programie dowolnym 159,31 pkt, co dało im 0,43 pkt przewagi w nocie łącznej nad Chińczykami Sui Wenjing i Han Cong, a ostatecznie pozwoliło na wywalczenie złotego medalu olimpijskiego^[33].

W marcu 2018 roku zdecydowali się wystąpić na mistrzostwach świata. Podczas mistrzostw poprawili trzy rekordy świata w: programie krótkim 82,98 pkt, programie dowolnym 162,86 pkt oraz nocie łącznej 245,84 pkt, co dało im tytuł mistrzowski (pierwszy dla Massota, szósty dla Sawczenko)^[34][35].

W maju 2018 roku Sawczenko i Massot poinformowali o co najmniej rocznej przerwie w startach na oficjalnych zawodach i skupieniu się na występach pokazowych^[36]. W międzyczasie Sawczenko trenowała amerykańską parę sportową, Alexę i Chrisa Knierimów^[36] oraz szkoliła młodzież. Sama wróciła do treningów na lodzie po urodzeniu córki w 2019 roku i wspólnie z Massotem zdecydowali o podjęciu próby powrotu do występów w parze. Latem 2020 roku opublikowała filmy na których wykonuje potrójnego axla i poczwórnego toe-loopa. Ze względu na pandemię COVID-19 musieli przełożyć wspólne plany, gdyż Massot na co dzień mieszkał w Szwajcarii, zaś Alona w Niemczech. Jak sama przyznała w tamtym czasie „jeśli wrócę do par sportowych to tylko z Bruno [Massotem], nie sądzę, żebym mogła znaleźć lepszego partnera, ponieważ on po prostu nie istnieje”^[7].

W 2016 roku wydano książkę „Ein perfektes Paar. Aljona Savchenko und Robin Szolkowy” (Perfekcyjna para. Alona Sawczenko i Robin Szolkowy) w której jej autorka Tatjana Flade skupiła się na karierze Sawczenko z partnerem Robinem Szolkowym (do 2014 roku) i na kolejnym roku ich życia po zakończeniu wspólnej jazdy^[37].

W marcu 2020 roku została wydana biografia Sawczenko pod tytułem „Aljona Savchenko: Der lange Weg zum olympischen Gold. Eine Biographie” (pol. Alona Sawczenko: Długa droga do olimpijskiego złota. Biografia) autorstwa dziennikarki Aleksandry Iljinej. Biografia ukazała się w języku niemieckim i rosyjskim^[38][39].

W 2024 roku otrzymała Srebrny Liść Laurowy^[40].

18 lipca 2016 roku podczas ceremonii w Füssen Sawczenko poślubiła brytyjskiego artystę-rysownika, Liama Crossa^[41]. Para poznała się na imprezie pokerowej w Oberstdorfie, tuż przed zakończeniem kontraktu Crossa w Niemczech, który nie miał pojęcia o osiągnięciach łyżwiarskich Alony. Pomimo bariery językowej (Sawczenko nie mówiła dobrze po angielsku, zaś Cross nie znał niemieckiego) zaczęli się spotykać i po sześciu miesiącach Sawczenko przyjęła jego oświadczyny^[42].

W kwietniu 2019 roku Sawczenko i Cross ogłosili, że spodziewają się pierwszego dziecka^[43]. 7 września 2019 roku na świat przyszła ich córka Amilia Sawczenko Cross^[44]. W lutym 2022 roku Sawczenko i Cross potwierdzili rozstanie^[45].

Do sezonu 2017/2018

• International Skating Union Biography – Aljona Savchenko / Bruno Massot. ISU. [dostęp 2018-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-04)]. (ang.).
• International Skating Union Biography – Aljona Savchenko / Robin Szolkowy. ISU. [dostęp 2018-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-23)]. (ang.).
• International Skating Union Biography – Aljona Savchenko / Stanislav Morozov. ISU. [dostęp 2021-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2002-10-21)]. (ang.).