Birów

Birów

Góra Birów ze zrekonstruowanym grodem
Państwo	Polska
Pasmo	Wyżyna Krakowsko-Częstochowska
Wysokość	461 m n.p.m.
Położenie na mapie gminy Ogrodzieniec Birów
Położenie na mapie Polski Birów
Położenie na mapie województwa śląskiego Birów
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego Birów
50°27′52″N 19°33′04″E/50,464444 19,551111
Multimedia w Wikimedia Commons

Birów (461 m) – skaliste wzgórze na Wyżynie Częstochowskiej we wsi Podzamcze koło Ogrodzieńca^[1]. Znajduje się po północnej stronie zabudowanego obszaru tej miejscowości i jest bezleśne. Dzięki temu rozciąga się z niego panorama widokowa obejmująca cały horyzont^[2]. Ze wzgórza widoczny jest m.in. pobliski, położony na Górze Janowskiego Zamek Ogrodzieniec wraz z najwyższym wzniesieniem Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej – skałą Czubatką oraz wzgórze Suchy Połeć^[3]. Widzimy stąd także Rzędową Skałę, a dalej odległe, białe skały Góry Zborów, a po przeciwnej stronie odległe wzniesienia m.in. Zegarowych Skał i ruiny zamku Pilcza w Smoleniu^[4].

Birów posiada charakterystycznie zwieńczenie w postaci niecki otoczonej licznymi ostańcami skalnymi tworzącymi strome urwiska^[2]. Dzięki takiemu ukształtowaniu terenu posiadała bardzo dobre cechy obronne i było miejscem osadnictwa wielu różnych kultur. Archeolodzy znaleźli tutaj resztki drewnianego Grodu na Górze Birów pochodzącego prawdopodobnie z końca XIII wieku i spalonego w pierwszej połowie XIV wieku podczas walk Władysława Łokietka z Czechami. W latach 2007–2008 gród odbudowano na nowo i udostępniono do zwiedzania jako jedną z atrakcji turystycznych. Prace prowadzone przez archeologów wykazały, że wzgórze Birów było zasiedlone przez ludzi już pod koniec neolitu, a także później, w epoce brązu. Archeolodzy znaleźli dowody zamieszkiwania tutaj przez ludzi kultury łużyckiej. Ślady wskazują, że ich osada być może padła łupem Scytów. Później wzgórze zamieszkiwane było w okresie późnorzymskim (II – V w n.e.), oraz w późnym średniowieczu^[3].

Skałki na Górze Birów są rejonem atrakcyjnym dla wspinaczy. Znajduje się tu kilkadziesiąt dróg wspinaczkowych wyposażonych w stałą asekurację. Przeważają drogi trudne, o stopniu trudności przekraczającym VI w skali Kurtyki. Dzięki inicjatywie Michała Czubaka, poparciu gminy Ogrodzieniec, Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, sponsorów prywatnych oraz instytucjonalnych, w latach 2008–2009 przeprowadzono tu kompleksową wymianę punktów asekuracyjnych oraz wycinkę drzew i krzewów zasłaniających skały^[5][6].

Wyróżnia się dwie grupy skał:

• skały północne udostępnione do wspinaczki: Okiennik Birowski, Wielki Mur, Cynamonowa Płyta, Filar Birowa (Wielki Filar), Turnia nad Obozem, Deszczowa Skała (Lipie)^[7][8].
• skały południowe. Dostępna do wspinaczki jest tylko ich część wschodnia, pozostałe skały znajdują się na terenie prywatnym i wspinaczka wymaga uzyskania zgody właściciela terenu. Są to skały: Kamień Tylny, Szafka, Płetwa, Szara Płyta, Ściana Archeo, Bajkowy Ogródek^[7].

W północnych ścianach znajduje się kilka schronisk: Okno Skalne w Górze Birów, Schronisko w Górze Birów koło Podzamcza Północne, Schronisko w Górze Birów koło Podzamcza Wschodnie, Schronisko w Górze Birów koło Podzamcza Zachodnie^[9].

• 
  Rekonstrukcja grodziska na Górze Birów
• 
  Zrekonstruowane mury obronne grodu
• 
  Wspinaczka w Kominie Kursantów na Górze Birów
• 
  Skały na wzgórzu
• 
  Fragment rekonstrukcji grodu
• 
  Skały w północnej grupie