Brusy (gmina)

Brusy
	gmina miejsko-wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	chojnicki
TERC	2202023
Burmistrz	Witold Ossowski (2006)
Powierzchnia	400,74 km²
Populacja (30.06.2023); • liczba ludności	; 9 191
• gęstość	22,93 os./km²
Nr kierunkowy	52
Tablice rejestracyjne	GCH
	Adres urzędu:ul. Na Zaborach 1; 89-632 Brusy
Szczegółowy podział administracyjny
	Położenie na mapie Polski Brusy
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Brusy
	53°53′N 17°43′E/53,885556 17,721944
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Brusy – gmina miejsko-wiejska w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bydgoskim.

W skład gminy wchodzą 23 sołectwa: Brusy-Jaglie, Brusy Wybudowanie, Czapiewice, Czarniż, Czarnowo, Czyczkowy, Gacnik, Główczewice, Huta, Kinice, Kosobudy, Leśno, Lubnia, Małe Chełmy, Małe Gliśno, Męcikał, Orlik, Przymuszewo, Rolbik, Skoszewo, Wielkie Chełmy, Zalesie, Żabno

Siedziba gminy to Brusy.

Według danych z 30 czerwca 2004^[2] gminę zamieszkiwało 13 021 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 14494 osoby^[3].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[4] gmina Brusy ma obszar 400,74 km², w tym:

użytki rolne: 31%
użytki leśne: 57%

Gmina stanowi 29,37% powierzchni powiatu.

Demografia

Tab. 1. Dane demograficzne z 31 grudnia 2017 roku^[3].

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	14 494	100	7 194	49,6	7 300	50,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	36		17		19

Miejscowości

Tab. 2. Miejscowości podstawowe oraz ich integralne części w administracji gminy Brusy - obszar wiejski
Identyfikator SIMC	Nazwa miejscowości	Rodzaj miejscowości	Miejscowość podstawowa	Położenie geograficzne	Nazwa dodatkowa j. kaszub.
0080039	Antoniewo	wieś		53°53′32″N 17°37′14″E/53,892222 17,620556	Antóniewò
0080068	Asmus	wieś		53°53′16″N 17°35′16″E/53,887778 17,587778	Asmùs
1000835	Bagienka	część wsi	Małe Chełmy	53°54′42″N 17°37′52″E/53,911667 17,631111
0080298	Bagienko	część wsi	Rudziny	53°51′34″N 17°51′24″E/53,859444 17,856667
0079929	Betlejem	część wsi	Leśno	53°57′51″N 17°41′36″E/53,964167 17,693333
0080335	Blachowo	osada	Skoszewo	54°00′38″N 17°36′25″E/54,010556 17,606944
0080000	Blewiec	osada leśna wsi	Lubnia	53°56′06″N 17°48′14″E/53,935000 17,803889	Blèwc
0080312	Broda	kolonia	Rudziny	53°52′33″N 17°49′07″E/53,875833 17,818611	Broda
0079734	Brusy-Jaglie	wieś		53°52′48″N 17°41′37″E/53,880000 17,693611	Brusë-Jagle
0079740	Brusy-Wybudowanie	wieś		53°51′53″N 17°43′53″E/53,864722 17,731389	Brusë-Pùstczi
1014040	Bytówko	osada	Przymuszewo	54°00′48″N 17°39′00″E/54,013333 17,650000
1000864	Cegielnia	część wsi	Leśno	53°56′26″N 17°40′43″E/53,940556 17,678611
0079823	Chłopowy	osada	Huta	53°50′29″N 17°48′52″E/53,841389 17,814444	Chłopòwò
0079668	Czapiewice	wieś		53°54′30″N 17°40′34″E/53,908333 17,676111	Czôpiewice
1000870	Czapiewice-Wybudowanie	osada wsi	Czapiewice	53°55′08″N 17°41′47″E/53,918889 17,696389	Czôpiewice-Pùstczi
0079697	Czarniż	wieś		53°50′15″N 17°45′54″E/53,837500 17,765000	Czôrnéż
0079680	Czarnowo	wieś		53°53′35″N 17°41′23″E/53,893056 17,689722	Czôrnowò
0080157	Czernica	wieś		53°50′31″N 17°38′35″E/53,841944 17,643056	Czerznica
0079705	Czyczkowy	wieś		53°52′16″N 17°40′33″E/53,871111 17,675833	Czëczkòwë
0079728	Czyczkowy-Wybudowanie	osada wsi	Czyczkowy	53°51′35″N 17°40′08″E/53,859722 17,668889	Czëczkòwë-Pùstczi
0080097	Dąbrówka	wieś		53°54′05″N 17°45′49″E/53,901389 17,763611	Dąbrówka
0079935	Dąbrówka	część wsi	Leśno	53°57′45″N 17°41′06″E/53,962500 17,685000
0080163	Dąbrówka	osada	Męcikał	53°48′38″N 17°40′29″E/53,810556 17,674722
0081375	Dębowa Góra	osada leśna wsi	Męcikał	53°48′03″N 17°36′35″E/53,800833 17,609722	Dãbòwô Góra
0079941	Dystelnik	część wsi	Leśno	53°57′35″N 17°41′45″E/53,959722 17,695833
0079898	Fiszewo	osada	Kruszyn	53°59′41″N 17°35′34″E/53,994722 17,592778
0079674	Gaca	część wsi	Czapiewice	53°55′18″N 17°41′02″E/53,921667 17,683889
0080513	Gacnik	wieś		53°53′56″N 17°44′32″E/53,898889 17,742222	Gacnik
0079792	Gapowo	część wsi	Huta	53°50′59″N 17°49′08″E/53,849722 17,818889
0080453	Gapowo	część wsi	Peplin	54°00′17″N 17°36′14″E/54,004722 17,603889
0080170	Giełdon	wieś		53°48′42″N 17°43′16″E/53,811667 17,721111	Dżełdón
0079763	Główczewice	wieś		53°58′39″N 17°43′28″E/53,977500 17,724444	Główczëce
0079906	Głuche	osada	Kruszyn	53°58′59″N 17°32′57″E/53,983056 17,549167
0080306	Gżegżółka	część wsi	Rudziny	53°51′30″N 17°51′41″E/53,858333 17,861389
0079786	Huta	wieś		53°51′15″N 17°49′43″E/53,854167 17,828611	Hëta
0079830	Kaszuba	wieś		53°56′43″N 17°38′58″E/53,945278 17,649444	Kaszëba
0079875	Kinice	wieś		53°51′44″N 17°45′06″E/53,862222 17,751667	Czinice
0079869	Kosobudy	wieś		53°52′34″N 17°45′28″E/53,876111 17,757778	Kòsobùdë
1000901	Kosobudy-Wybudowanie	osada wsi	Kosobudy	53°52′44″N 17°47′04″E/53,878889 17,784444	Kòsobùdë-Pùstczi
0080401	Krównia	wieś		53°51′50″N 17°38′16″E/53,863889 17,637778	Krówniô
0079881	Kruszyn	wieś		53°58′53″N 17°35′59″E/53,981389 17,599722	Krëszëniô
1000918	Krysewo	część wsi	Lubnia	53°54′44″N 17°45′54″E/53,912222 17,765000
0079993	Lamk	wieś		53°57′28″N 17°44′43″E/53,957778 17,745278	Lamk
0080364	Laska	wieś		53°55′59″N 17°31′34″E/53,933056 17,526111	Lôska
0080252	Lendy	wieś		54°00′12″N 17°40′41″E/54,003333 17,678056	Lãdë
1000924	Leśnictwo Giełdon	osada leśna wsi	Czarniż	53°49′53″N 17°44′35″E/53,831389 17,743056	Lesyństwò Dżełdón
0080370	Leśnictwo Laska	osada leśna wsi	Laska	53°56′38″N 17°30′09″E/53,943889 17,502500
0079912	Leśno	wieś		53°56′57″N 17°42′02″E/53,949167 17,700556	Lesno
1000930	Leśno-Wybudowanie	osada wsi	Leśno	53°56′55″N 17°40′49″E/53,948611 17,680278	Lesno-Pùstczi
0079964	Lubnia	wieś		53°55′40″N 17°45′11″E/53,927778 17,753056	Lubniô
1000947	Lubnia-Wybudowanie	osada wsi	Lubnia	53°55′00″N 17°45′02″E/53,916667 17,750556	Lubniô-Pùstczi
0079711	Macieje	część wsi	Czyczkowy	53°50′52″N 17°41′35″E/53,847778 17,693056
0080022	Małe Chełmy	wieś		53°53′46″N 17°37′42″E/53,896111 17,628333	Môłé Chełmë
1000953	Małe Chełmy-Wybudowanie	osada wsi	Małe Chełmy	53°54′26″N 17°38′05″E/53,907222 17,634722	Môłé Chełmë-Pùstczi
0080080	Małe Gliśno	wieś		53°53′42″N 17°46′11″E/53,895000 17,769722	Glësno
0080045	Maśka	część wsi	Antoniewo	53°53′47″N 17°35′07″E/53,896389 17,585278
0080111	Męcikał	wieś		53°49′11″N 17°40′03″E/53,819722 17,667500	Mãcëkôł
0080140	Męcikał-Struga	część wsi	Męcikał	53°49′46″N 17°39′59″E/53,829444 17,666389	Mãcëkôł-Strëga
1000960	Milachowo	część wsi	Rolbik	53°56′15″N 17°34′25″E/53,937500 17,573611
0080275	Milachowo-Młyn	osada	Rolbik	53°56′09″N 17°36′00″E/53,935833 17,600000
0080074	Młynek	osada leśna	Małe Chełmy	53°52′22″N 17°34′05″E/53,872778 17,568056	Młink
0079800	Młynki	część wsi	Huta	53°51′45″N 17°49′11″E/53,862500 17,819722
1000976	Mościska	część wsi	Małe Chełmy	53°54′24″N 17°36′44″E/53,906667 17,612222
0080192	Okręglik	kolonia	Męcikał	53°47′41″N 17°43′28″E/53,794722 17,724444	Òkrãglëk
0080230	Orlik	wieś		53°57′15″N 17°44′08″E/53,954167 17,735556	Òrlik
1014056	Orzechowo	osada	Widno	53°56′27″N 17°33′41″E/53,940833 17,561389
0080200	Parowa	osada	Męcikał	53°47′49″N 17°40′15″E/53,796944 17,670833	Pôrowa
0080424	Parzyn	wieś		53°58′26″N 17°38′29″E/53,973889 17,641389	Pôrzin
0080430	Parzyn-Młyn	część wsi	Parzyn	53°57′47″N 17°38′48″E/53,963056 17,646667
0080447	Peplin	wieś		54°00′15″N 17°37′39″E/54,004167 17,627500	Peplin
1000982	Piekiełko	część wsi	Brusy-Wybudowanie	53°51′25″N 17°43′14″E/53,856944 17,720556
0080217	Pokrzywno	kolonia	Męcikał	53°48′55″N 17°41′18″E/53,815278 17,688333	Pòkrziwno
0080016	Popówka	osada	Lubnia	53°57′03″N 17°48′21″E/53,950833 17,805833
1000999	Przygłówki	część wsi	Czapiewice	53°54′55″N 17°40′46″E/53,915278 17,679444
0080246	Przymuszewo	wieś		53°59′59″N 17°39′57″E/53,999722 17,665833	Przëmùszewò
0080269	Rolbik	wieś		53°55′43″N 17°34′47″E/53,928611 17,579722	Rólbiék
0080281	Rudziny	wieś		53°51′33″N 17°51′08″E/53,859167 17,852222	Rëdzënë
0080341	Skoszewko	osada	Skoszewo	54°00′59″N 17°36′35″E/54,016389 17,609722
0080329	Skoszewo	wieś		54°01′36″N 17°37′16″E/54,026667 17,621111	Skòszewò
0080134	Spierwia	osada leśna wsi	Męcikał	53°49′34″N 17°40′21″E/53,826111 17,672500	Spiérwiô
1001007	Swatki	część wsi	Małe Chełmy	53°54′44″N 17°38′57″E/53,912222 17,649167
1014062	Szotowa Góra	kolonia	Czyczkowy	53°50′34″N 17°42′17″E/53,842778 17,704722
1001013	Tchórzewo	część wsi	Kruszyn	53°59′07″N 17°35′02″E/53,985278 17,583889
0080223	Turowiec	kolonia	Męcikał	53°48′12″N 17°39′48″E/53,803333 17,663333	Turówc
0079852	Warszyn	osada leśna wsi	Kaszuba	53°55′51″N 17°38′15″E/53,930833 17,637500	Warszëno
0080387	Wawrzonowo	osada	Widno	53°57′02″N 17°32′03″E/53,950556 17,534167
0080358	Widno	wieś		53°55′54″N 17°32′44″E/53,931667 17,545556	Widno
0080393	Wielkie Chełmy	wieś		53°52′55″N 17°38′20″E/53,881944 17,638889	Dużé Chełmë
1001020	Wielkie Chełmy-Wybudowanie	osada wsi	Wielkie Chełmy	53°52′37″N 17°39′27″E/53,876944 17,657500	Dużé Chełmë-Pùstczi
0080418	Windorp	wieś		53°59′26″N 17°38′25″E/53,990556 17,640278	Windorp
0080051	Wybudowanie Antoniewskie	część wsi	Antoniewo	53°53′25″N 17°36′32″E/53,890278 17,608889
0079770	Wybudowanie Główczewickie	część wsi	Główczewice	53°59′42″N 17°43′36″E/53,995000 17,726667
0079846	Wybudowanie Kaszuba	część wsi	Kaszuba	53°56′49″N 17°37′25″E/53,946944 17,623611
0080476	Wysoka Zaborska	wieś		53°59′12″N 17°41′20″E/53,986667 17,688889	Wësokô Zôbòrskô
0080482	Zalesie	wieś		53°55′15″N 17°43′27″E/53,920833 17,724167	Zôles
1001036	Zalesie-Wybudowanie	osada wsi	Zalesie	53°54′30″N 17°42′44″E/53,908333 17,712222	Zôles-Pùstczi
0080460	Zielony Dwór	osada	Windorp	54°00′11″N 17°36′08″E/54,003056 17,602222
1014079	Zimna Kawa	osada	Przymuszewo	54°00′26″N 17°39′59″E/54,007222 17,666389
0079757	Żabno	wieś		53°51′40″N 17°42′18″E/53,861111 17,705000	Żôbno
Źródła: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części (xls),Dz.U. z 2013 r. poz. 200 oraz Dz.U. z 2015 r. poz. 1636, Zbiory danych państwowego rejestru nazw geograficznych -2024-11-23

Piramida wieku mieszkańców gminy Brusy w 2014 roku^[5].

Ochrona przyrody

Sąsiednie gminy

Chojnice, Czersk, Dziemiany, Karsin, Lipnica, Studzienice

Przypisy

↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2023-11-20] .
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ ^a ^b Gmina Brusy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Gmina Brusy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[populacja-1] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2023-11-20] .

[autonazwa2-2] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[:0-3] Gmina Brusy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa1-4] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[populacja2016-5] Gmina Brusy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Miasto	Brusy
Wsie	Antoniewo Antoniewo-Wybudowanie Asmus Brusy-Jaglie Brusy-Wybudowanie Czapiewice Czapiewice-Wybudowanie Czarniż Czarnowo Czernica Czyczkowy Czyczkowy-Wybudowanie Dąbrówka Gacnik Giełdon Główczewice Huta Kaszuba Kinice Kosobudy Krównia Kruszyn Lamk Laska Lendy Leśno Leśno-Wybudowanie Lubnia Lubnia-Wybudowanie Małe Chełmy Małe Chełmy-Wybudowanie Małe Gliśno Męcikał Męcikał-Struga Orlik Parzyn Peplin Przymuszewo Rolbik Rudziny Skoszewo Widno Wielkie Chełmy Wielkie Chełmy-Wybudowanie Windorp Wysoka Zaborska Zalesie Zalesie-Wybudowanie Żabno
Kolonie	Broda Okręglik Pokrzywno Szotowa Góra Turowiec
Osady	Blachowo Bytówko Chłopowy Dąbrówka Fiszewo Głuche Milachowo-Młyn Orzechowo Parowa Popówka Skoszewko Wawrzonowo Zielony Dwór Zimna Kawa
Osady leśne	Leśnictwo Giełdon Młynek Warszyn
Części wsi	Bagienka Bagienko Betlejem Cegielnia Dąbrówka Dystelnik Gaca Gapowo (Huta) Gapowo (Peplin) Gżegżółka Krysewo Macieje Maśka Milachowo Młynki Mościska Parzyn-Młyn Piekiełko Przygłówki Swatki Tchórzewo Wybudowanie Główczewickie Wybudowanie Kaszuba
Osady wsi	Kosobudy-Wybudowanie
Osady leśne wsi	Blewiec Dębowa Góra Leśnictwo Laska Spierwia
Zniesione miejscowości	Blachowo Czyczkowy-Borki Dąbrówka Gapowo Krowi Most Kubianowo Małe Gliśno-Wybudowanie Na Zimnej Osady Parcele Rakarnia Smuszewo Warszawa Windorp Babiłata Zajączkowo Wsza Buda

Miasta	Brusy Chojnice Czersk
Gminy miejskie	Chojnice
Gminy miejsko-wiejskie	Brusy Czersk
Gminy wiejskie	Chojnice Konarzyny

Przynależność wojewódzka	woj. pomorskie (II RP) (1919-39) woj. pomorskie (PRL) (1945-50) woj. bydgoskie (1950-75)
Miasta (1919-75)	Chojnice Czersk (od 1926)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Borowy Młyn (1940–43) Brusy (1934–54 i 1973–75) Brzeźno Szlacheckie (1934–40 i 1945–54) Charzykowy (1940–44) Chojnice (1934–54 i 1973–75) Czersk (1934–54 i 1973–75) Karsin (1934–54 i 1973–75) Konarzyny (1934–44, 1945–54 i 1973–75) Leśno (1934–44 i 1945–54) Lipnice / Lipnica (1934–54 i 1973–75) Ogorzeliny (1973–75) Ostrowite (1944–45) Rytel (1934–54 i 1973–75) Truppenübungsplatz Westpreußen (1944–45)
Gromady (1954-72)	Angowice (1954-59) Borowy Młyn (1954-61) Borsk (1954-61) Borzyszkowy (1954-59) Brusy (1954-61) Brusy (1969-72) Brusy-Południe (1961-68) Brusy-Północ (1961-68) Brzeźno Szlacheckie (1954-72) Charzykowy (1954-72) Czersk (1959-72) Czyczkowy (1954-59) Doręgowice (1954-61) Gotelp (1954-59) Karsin (1954-72) Konarzyny (1954-72) Kosobudy (1954-61) Krzyż (1954-61) Leśno (1954-72) Lipnice (Lipnica) (1954-72) Lubnia (1954-61) Lutom (1954-59) Łąg (1954-71) Malechin (1954-59) Małe Chełmy (1954-61) Męcikał (1954-59) Nowacerkiew (1954-59) Odry (1954-61) Ogorzeliny (1954-72) Osowo (1954-61) Ostrowite (1954-59) Pawłowo (1954-59) Przymuszewo (1954-59) Rytel (1954-72) Silno (1954-72) Sławęcin (1954-61) Swornigacie (1954-71) Wiele (1954-68) Zapceń (1954-61) Zbeniny (1954-59) Zielona Chocina (1954-61)