Cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Boskiej

Zdjęcie cerkwi sprzed 1914
Państwo	Polska
Miejscowość	Augustów
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Wezwanie	Kazańskiej Ikony Matki Bożej
Historia Data zakończenia budowy 1569; 1879 Data poświęcenia 4 lutego 1879 (jako prawosławna) Data zniszczenia po 1938 Poprzednie wyznanie prawosławne; greckokatolickie (po 1596–1875)
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • liczba wiernych • drewno 300 osób Wieża kościelna • liczba wież 1 Kopuła • liczba kopuł 2 Dzwonnica • typ dzwonnicy wbudowana
Położenie na mapie Augustowa Cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Boskiej
Położenie na mapie Polski Cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Boskiej
Położenie na mapie województwa podlaskiego Cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Boskiej
Położenie na mapie powiatu augustowskiego Cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Boskiej
53°50′38,6″N 22°59′18,7″E/53,844056 22,988528
Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Bożej – cerkiew prawosławna w Augustowie, powstała w 1569, rozebrana po 1938^[1].

Pierwsza wzmianka o parafii prawosławnej w Augustowie pochodzi z 1553. Drewniana cerkiew pod wezwaniem Matki Bożej w Augustowie została ufundowana przez króla Zygmunta Augusta w 1569. Była położona nad brzegiem Netty, przy ulicach Cerkiewnej i Koziej. Po 1596 została przekazana unitom i pozostawała w ich rękach do likwidacji Kościoła unickiego w Imperium Rosyjskim w 1875. Był to prosty kwadratowy budynek z dwuspadowym dachem. Odróżniał się od innych tym, że nie miał komina, a nad wejściem była mała kwadratowa kopuła z małym krzyżem i dzwonem^[2].

W 1879 została poddana przebudowie według projektu Zaleskiego. Początkowo maksymalnie mogła pomieścić 44 osoby, po przebudowie – ok. 300 osób. Pracami, które trwały od grudnia 1878 do lutego 1879 i kosztowały 500 rubli, zajął się ówczesny proboszcz, ks. Maksymilian Stępkowski. Pieniądze zostały pozyskane z Banku Polskiego. Władze Państwowe wpłaciły do Banku na rzecz parafii w 1839 r. 180 rubli srebrnych za oddaną część ogrodu pod budowę Kanału Augustowskiego. Z procentów w 1878 było już 700 rubli. Cerkiew została poświęcona 4 lutego 1879. Nadano jej wezwanie Kazańskiej Ikony Matki Bożej. Ceremonii konsekracji przewodniczył dziekan augustowski ks. Jan Jarmołowicz. W ramach rozbudowy do cerkwi dobudowano część ołtarzową, powiększono przedsionek, wzniesiono bizantyjską kopułę nad nawą, zaś nad przedsionkiem umieszczono dzwonnicę z kopułą. Cerkiew w nowej postaci była wzniesiona na planie krzyża. Dach budynku był kryty gontem i ozdobiony pięcioma krzyżami^[2].

W 1914 cerkiew została porzucona z powodu wyjazdu prawosławnych z Augustowa (bieżeństwo). Zaniedbany obiekt został zaadaptowany przez Niemców na prowizoryczną kuźnię. Po 1918 cerkiew została zamknięta. Zdewastowany budynek został rozebrany po 1938, zaś w 1941 splantowano górkę, na której stała świątynia.

Cerkiew w Augustowie była wzniesiona na planie kwadratu, nakryta dachem dwuspadowym, nie posiadała kopuły, jedynie zwieńczoną cebulastym hełmem sygnaturkę nad nawą. Była trójdzielna, w całości wzniesiona z drewna. Dzwonnica cerkwi, z jednym dzwonem, znajdowała się nad przedsionkiem.

• K. Sokoł, A. Sosna: Kopuły nad Wisłą. Prawosławne cerkwie w centralnej Polsce w latach 1815–1915. Moskwa: MID „Synergia”, 2003. ISBN 5-7368-0301-2. Brak numerów stron w książce
• Jarosław Szlaszyński. Augustów w starej fotografii – Unicka cerkiew. „Przegląd Augustowski”. 1(19), s. 10, 1997. Augustów. ISSN 1426-241X.