| |
| Data i miejsce urodzenia |
1867 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 listopada 1922 |
| premier Grecji | |
| Okres |
od 10 marca 1915 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca |
Elefterios Wenizelos |
| premier Grecji | |
| Okres |
od 8 kwietnia 1921 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
Dimitrios Gunaris[1] (gr. Δημήτριος Γούναρης; ur. w 1867 w Patras, zm. 28 listopada 1922 w Atenach) – grecki polityk, premier Grecji między marcem 1921 a majem 1922.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ukończył studia prawnicze w Atenach, następnie kontynuował studia w Monachium, Londynie i Paryżu[2]. Pod wpływem doświadczeń z pobytu na zachodzie Europy stał się zwolennikiem modernizacji Grecji. Popierał również Wielką Ideę. W 1902 po raz pierwszy został wybrany do parlamentu, gdzie należał do radykalnej grupy „Japończyków”. domagającej się reformy finansów publicznych i racjonalnej polityki społecznej[2]. W 1908 wszedł do rządu Jeorjosa Theotokisa jako minister finansów[2].
Gounaris negatywnie przyjął zamach z Gudi i dojście do władzy Eleftheriosa Wenizelosa; wskutek tego wydarzenia członkowie dawnych elit politycznych stracili dawną pozycję[2]. W czasie schizmy narodowej popierał króla Konstantyna I i jego otoczenie[2], w polityce zagranicznej reprezentował podobnie jak on stanowisko proniemieckie[3]. W marcu 1915 objął dzięki temu tekę premiera; urząd sprawował do sierpnia tego samego roku[3].
Przed wyborami parlamentarnymi 1920 należał do najważniejszych przywódców greckich rojalistów. W kampanii wyborczej głosił hasła przerwania wojny grecko-tureckiej, jednak gdy rojaliści odnieśli zwycięstwo wyborcze, wycofał się z tych postulatów[2]. Gunaris objął po raz drugi urząd premiera w grudniu 1920, po powrocie z wygnania króla Konstantyna po sfałszowanym plebiscycie poparcia dla monarchii. Jego rząd dokonał politycznego odwetu na zwolennikach Wenizelosa, kontynuował wojnę w Anatolii pod hasłem Wielkiej Idei, zaś kadrę dowódczą armii wymienił, wprowadzając nowych oficerów znanych ze swojej wierności dla monarchii[4].
W maju 1922 odszedł z urzędu premiera. Zastąpił go Nikolaos Stratos; po dziesięciu dniach nowym premierem został Petros Protopapadakis, minister sprawiedliwości w rządzie Gunarisa. Protopapadakis powierzył Gunarisowi tekę ministra sprawiedliwości w swoim gabinecie[5].
Klęska Greków w wojnie z Turcją wywołała w społeczeństwie szok i chęć rozliczenia winnych. Decydującą rolę w tym procesie odegrało wojsko. Władzę drogą przewrotu objął Komitet Rewolucyjny kierowany przez Nikolaosa Plastirasa i Stylianosa Gonatasa. Rząd wojskowy powołał, wbrew prawu, Trybunał Wojskowy, który postawił zarzut zdrady stanu Gunarisowi, Protopapadakisowi i Stratosowi, dwóm ministrom i trzem oficerom, w tym ostatniemu głównodowodzącemu armią grecką w Anatolii Jeorjosowi Chatzianestisowi[6]. W trakcie procesu Gunaris zachorował na tyfus. 28 listopada 1922 ogłoszono wyrok śmierci w odniesieniu do sześciu z ośmiu podsądnych, w tym Gunarisa. Wyrok wykonano jeszcze tego samego dnia[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Transliteracja za Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 546. ISBN 83-08-03819-0.
- ↑ a b c d e f D. Keridis: Historical dictionary of modern Greece. Scarecrow Press, 2009, s. 79-80. ISBN 978-0-8108-5998-2.
- ↑ a b Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 540. ISBN 83-08-03819-0.
- ↑ Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 546. ISBN 83-08-03819-0.
- ↑ J. Laughland: A history of political trials: from Charles I to Saddam Hussein. Peter Lang, 2008, s. 59. ISBN 978-1-906165-00-0.
- ↑ Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 551. ISBN 83-08-03819-0.
- ↑ Clogg R.: Historia Grecji nowożytnej. Kraków: Książka i Wiedza, 2006, s. 121-122. ISBN 83-05-13465-2.
