Dywizja Grenadierów Pancernych „Brandenburg”

Panzergrenadier-Division „Brandenburg”

Historia
Państwo	III Rzesza
Sformowanie	1944
Rozformowanie	1945
Nazwa wyróżniająca	Brandenburg
Tradycje
Rodowód	Brandenburg
Dowódcy
Pierwszy	Fritz Kühlwein
Ostatni	Hermann Schulte Heuthaus
Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Numer	16
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	grenadierzy pancerni
Podległość	Waffen-SS
Multimedia w Wikimedia Commons

Dywizja Grenadierów Pancernych „Brandenburg” (niem. Panzergrenadier-Division „Brandenburg”) – niemiecki związek taktyczny z okresu końca II wojny światowej, powstały z dywizji do zadań specjalnych „Brandenburg”.

Po nieudanym zamachu na Adolfa Hitlera 20 lipca 1944 r., w który zamieszany był m.in. Wilhelm Canaris, wywiad wojskowy Abwehra został przejęty przez SS. Dywizja „Brandenburg” podległa dotąd Abwehrze i przeznaczona do specjalnych działań, z rozkazu przywódcy III Rzeszy przeszła pod władzę SD, a 13 września utraciła status Sondertruppen i została przeorganizowana na frontową dywizję grenadierów pancernych pod nazwą Dywizja Grenadierów Pancernych „Brandenburg”^[1]. Dla Brandenburczyków przeformowanie w zwykłą jednostkę wojskową było dużym ciosem, zmniejszającym ich morale, ale pomimo tego nadal pozostawali oni elitą.

W poł. września 1944 r. Dywizja została przerzucona na terytorium Niezależnego Państwa Chorwackiego w rejon Zagrzebia, wchodząc w skład 2 Armii Pancernej. W listopadzie przeniosiono ją do Prus Wschodnich, gdzie została podporządkowana odwodowemu Korpusowi Pancernemu „Grossdeutshland” pod dowództwem gen. Dietricha von Sauckena. Od stycznia 1945 r. Dywizja ciągle znajdowała się w boju.

Przetransportowana w trybie alarmowym w okolice Kielc (w składzie 4 Armii Pancernej) nie zdążyła jednak wejść do walki jako całość i pod naciskiem sowieckiej ofensywy styczniowej została wycofana wraz z dowództwem Korpusu Panc. „Grossdeutshland” nad Nysę Łużycką. Broniła tzw. „korytarza łużyckiego” i obsadzała brzeg rzeki. Liczyła wówczas ok. 11,5 tys. żołnierzy, a na wyposażeniu miała 140 dział i 60 moździerzy, 20 czołgów PzKpfw V Panther, bardzo dużo broni maszynowej i nowoczesnej broni przeciwpancernej (Panzerfausty i Panzerschrecki). W kwietniu prowadziła ciężkie walki obronne z forsującymi Nysę polskimi oddziałami 2 Armii Wojska Polskiego. Jej obrona została przełamana, a Dywizja z ciężkimi stratami wycofała się w rejon na południe od Budziszyna. Tam część jej oddziałów wzięła udział w kontrataku niemieckim, który zadał ciężkie straty 2 Armii WP (patrz: bitwa pod Budziszynem).

30 kwietnia resztki Dywizji znalazły się w rejonie Drezna, a 1 maja przeszły na terytorium Protektoratu Czech i Moraw, gdzie skapitulowały 8 maja.

• gen. Fritz Kühlwein – 15 września – 16 października 1944 r.
• gen. Hermann Schulte Heuthaus – 17 października 1944 r. – 8 maja 1945 r.

• Sztab Dywizji
• Pułk Pancerny „Brandenburg” (czołgi PzKpfw V Panther i PzKpfw IV)
• 1 Pułk Grenadierów Pancernych „Brandenburg”
• 2 Pułk Grenadierów Pancernych „Brandenburg”
• Batalion Grenadierów Pancernych „Brandenburg”
• Pułk Artylerii „Brandenburg”
• Armijny Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej „Brandenburg”
• Dywizjon Rozpoznawczy „Brandenburg”
• Batalion Saperów „Brandenburg”
• Batalion Łączności „Brandenburg”
• pododdziały zaopatrzenia i obsługi

• Sztab Dywizji
• 1 Pułk Grenadierów Pancernych „Brandenburg”
• 2 Pułk Grenadierów Pancernych „Brandenburg”
• Grupa pancerna „Wietersheim” (trzy kompanie czołgów i jedna kompania grenadierów pancernych na transporterach opancerzonych; łącznie ok 20 czołgów Pzkfw V Panther)
• Pułk Artylerii „Brandenburg”
• Armijny Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej „Brandenburg”
• Dywizjon Rozpoznawczy „Brandenburg”
• Szturmowy Batalion Saperów „Brandenburg” (na transporterach opancerzonych, z moździerzami i pancerzownicami)
• Batalion Łączności „Brandenburg”
• pododdziały zaopatrzenia i obsługi
• 1244 Pułk Grenadierów – przydzielony do Dywizji
• Brygada Artylerii Szturmowej „Grossdeutshland” (w składzie trzech baterii i kompanii zaopatrzenia) – przydzielona do Dywizji
• dwa dywizjony 732 Brygady Artylerii – przydzielone do Dywizji

• Benedikt Erenz, Karl-Heinz Janssen: Niemcy o zbrodniach Wehrmachtu. Warszawa: 1997. ISBN 83-11-08722-9.