Dziewanna rdzawa

Dziewanna rdzawa

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	trędownikowate
Rodzaj	dziewanna
Gatunek	dziewanna rdzawa
Nazwa systematyczna
Verbascum blattaria L. Sp. Pl. 178 1753[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Dziewanna rdzawa (Verbascum blattaria L.) – gatunek rośliny należący do rodziny trędownikowatych. Występuje w Europie (z wyjątkiem jej północnej części), południowo-zachodniej i środkowej Azji oraz w północno-zachodniej Afryce. Przez Polskę przebiega północna granica zasięgu. Występuje na południu (jednak poza obszarami górskimi) po województwo lubelskie i dolnośląskie i dalej na północy na mocno rozproszonych stanowiskach, prawdopodobnie tylko jako gatunek zawlekany (częściej tylko wzdłuż doliny dolnej Wisły)^[4][5].

Roślina bywa sadzona jako ozdobna. Rosnąc na polach może zanieczyszczać plon^[6].

Pokrój

Roślina zielna z korzeniem pionowym, wrzecionowatym, u nasady pędu często z zaschniętymi liśćmi. Łodyga osiągająca zwykle do 120 cm, rzadko nieco więcej, obła lub nieco kanciasta, słabo rozgałęziona tylko w dolnej części kwiatostanu, z liniami zbiegającymi od nasad liści. Pęd w dole nagi, w górze z włoskami gruczołowatymi – brak włosków niegruczołowych i rozgałęzionych^[5].

Liście

Skrętoległe, bez przylistków, liczne, dolne skupione w rozetę liściową, pozostałe na pędzie, dłuższe od międzywęźli, malejące ku górze^[5]. Osiągają od kilku (na górze) do 10–25 cm (na dole) długości. Blaszka liści w górze najszersza – stąd liście łopatkowate, odwrotnie jajowate lub odwrotnie jajowato lancetowate, u nasady z blaszką zwężającą się. Dolne i górne liście siedzące lub krótkoogonkowe, środkowe z nasadą obejmującą łodygę (liście nie zbiegające). Blaszka karbowana, na dolnych liściach wrębna do siecznej, wierzchołki klap i liścia tępawe lub zaostrzone^[5].

Kwiaty

Zebrane na szczycie pędu w wydłużone i luźne grono, zwłaszcza w górnej części silnie ogruczolone. Pojedyncze kwiaty wsparte są przysadkami w dole dłuższymi od szypułek i odwrotnie jajowatymi, a w górze krótszymi i lancetowatymi. Działki kielicha lancetowate, zrośnięte tylko u nasady, do 8 mm długie. Pięć płatków korony okrągławych, barwy żółtej, od wewnątrz z fioletowymi brodawkami u nasady, a od zewnątrz rdzawych. Pręciki z nitkami silnie owłosionymi, tylko dwa dłuższe na końcach są nagie i one z pylnikami zbiegającymi po nitce (pozostałe są nerkowate do kulistych i nie zbiegające po nitce). Zalążnia zwieńczona pojedynczą szyjką słupka długości 1 cm, zgrubiała na szczycie i z półkulistym znamieniem^[5].

Owoce

Torebki rozwijające się w trwałych i wydłużających się w czasie owocowania kielichach. Rozdzielają się na dwie części, jajowato kuliste, o średnicy 5–8 mm, z dzióbkiem. Nasiona długości ok. 0,8 mm, z rzędami 4–6 zagłębień na łupinie^[5].

• 
  Rozeta liści odziomkowych
• 
  Fragment kwiatostanu
• 
  Kwiat
• 
  Owoc
• 
  Nasiona

Roślina dwuletnia, czasem też rośnie jako roczna. Kwitnie od maja do czerwca, rzadziej jeszcze w lipcu^[5]. Owoce dojrzewają w lipcu i sierpniu^[7]. Rośnie na nasłonecznionych skarpach, brzegach pól, pastwiskach i wzdłuż terenów kolejowych^[5].