Estreicherowie – rodzina naukowców i humanistów osiadła od 1781 w Krakowie. Według Stanisława Kota „najstarsza rodzina w Polsce, którą by można określić mianem inteligencji miejskiej”^[3]. Stefan Grzybowski z kolei nazwał Estreicherów „dynastią profesorsko-uniwersytecką, utrzymującą tradycję kilku pokoleń nauki oraz intelektu” oraz „ostoją politycznej myśli konserwatywnej, wyważonej, inteligentnej, rozumnej i światłej”^[4].

Rodzinnym przedsięwzięciem Estreicherów była czterdziestotomowa Bibliografia Polska^[5][6], zapoczątkowana przez Karola Estreichera (st.), kontynuowana przez jego syna Stanisława Estreichera i ukończona po niemal osiemdziesięciu latach przez wnuka – Karola Estreichera (mł.). Estreicherowie byli od niemal ćwierci tysiąclecia związani z Krakowem, a szczególnie blisko z Uniwersytetem Jagiellońskim – dwóch z nich (Alojzy Rafał i Stanisław) było rektorami, pięciu profesorami, kilkunastu zaś (wliczając w to Estreicherów „po kądzieli”) doktorami tej uczelni. Stanisław Estreicher zmarł w obozie w Sachsenhausen jako ofiara Sonderaktion Krakau. Karol Estreicher mł. po II wojnie światowej był zaangażowany w rewindykację polskich dzieł sztuki zagrabionych przez Niemców, a następnie był twórcą i przez ponad dwie dekady dyrektorem Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Przedstawicielka ostatniego pokolenia krakowskiej gałęzi Estreicherów, Krystyna Grzybowska, pozostawiła po sobie nieukończoną Kronikę rodzinną, przedstawiającą losy rodziny od jej osiedlenia się w Krakowie do końca II wojny światowej i będącą „swoistą syntezą dziejów polskiej inteligencji”^[7].

Pierwszym przedstawicielem rodu Estreicherów zamieszkałym w Krakowie był malarz, ebenista i profesor rysunku Szkoły Głównej Krakowskiej (UJ) Dominik Oesterreicher (1750–1809), pochodzący z mieszkającej od co najmniej pierwszej połowy XVII wieku w Igławie na Morawach niemieckojęzycznej katolickiej rodziny mieszczan (sukienników, kupców, browarników, lekarzy i malarzy)^[8][9], żonaty w 1782 r. w Igławie z (Marią) Rozalią (1761–1807), córką tamtejszego młynarza Johanna Prakescha^[10]. Malarzami religijnymi byli jego stryjowie^[9]: Franciszek (1707–1787) i Dominik st. (1721–1805). Do Krakowa przybył Dominik na zaproszenie Hugona Kołłątaja (którego poznał zapewne w Wiedniu w latach 1771–1772, a następnie towarzyszył mu w czasie podróży po Włoszech) najpierw na krótko w 1778 r., dwa lata później zaś zamieszkał tu na stałe^[11]. Już w następnym pokoleniu rodzina zmieniła nazwisko na Estreicher^[a], a w kolejnym całkowicie się spolonizowała^[12][b].

W 1784 r. Dominik (wraz z żoną) nabył na licytacji od Uniwersytetu za sumę 5810 złotych polskich zniszczoną kamienicę pojezuicką przy placu Szczepańskim (Gwardii) 2 (zburzoną w 1908 r.^[14] – na jej miejscu wzniesiono kamienicę Wolnych), sąsiadującą z gmachem Starego Teatru, której fasadę przebudował na wzór hotelu Grande Albergo w Rovereto (Tyrol), a wnętrza ozdobił ściennymi malowidłami w technice chiaroscuro. W kamienicy tej na I piętrze rodzina Estreicherów mieszkała do śmierci jego syna Alojzego w 1852 r. (II piętro zajmował zaprzyjaźniony prof. matematyki Karol Hube), gdy sprzedano ją bankowi Kirchmayera^[15][16]. Był też Dominik właścicielem podarowanego mu w 1791 r. przez króla Stanisława Augusta za pośrednictwem Kołłątaja ogrodu (wg niektórych źródeł z dworkiem^[17]) o pow. 7 arów na przedmieściu Nowa Wieś pomiędzy ul. św. Piotra a Młynówką Królewską (obecnie niezabudowany teren przed domem przy ul. Łobzowskiej 57)^[18] naprzeciw ogrodu Kremera (dziś kościół i klasztor karmelitanek bosych). Alojzy Estreicher, gdy był dyrektorem Ogrodu Botanicznego, czyli do 1843 r., zajmował w lecie służbowe sześciopokojowe mieszkanie na parterze zachodniego skrzydła pałacyku na przedmieściu Wesoła mieszczącego także Obserwatorium Astronomiczne UJ (dziś Collegium Śniadeckiego)^[19][20]. Po jego śmierci wdowa, Antonina z Rozbierskich Estreicherowa (1798–1892), nabyła kamienicę przy ul. Podwale (dziś ul. Dunajewskiego 4), nazwaną później Pałacem Dunajewskich od nazwiska jej zięcia Juliana Dunajewskiego żonatego z jej córką Marią (1830–1902)^[21]. Innymi budynkami w Krakowie związanymi z Estreicherami były: kamienica przy ul. Poselskiej 8 (obecnie 10) będąca w latach 1894–1908 własnością Stefanii z Grabowskich Estreicherowej (1837–1917), córki Ambrożego Grabowskiego, żony Karola Estreichera (st.), i nazywana dlatego Estreicherówką oraz gmach Collegium Maius, gdzie Karol (st.) wraz z rodziną zajmował jako dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej na drugim piętrze ośmiopokojowe mieszkanie służbowe w latach 1868–1905^[22], a także kamienica przy ul. Sobieskiego 10–12^[23], gdzie Stanisław Estreicher wraz z żoną Heleną (z domu Longchamps de Berier, 1870–1940) po przeprowadzce z ul. Kilińskiego 5 (obecnie aleja Słowackiego 9) prowadzili w latach 1909–1939 jeden z czołowych krakowskich salonów towarzyskich^{[24][25][26][27]}. Z kolei w przeniesionej z Ojcowa na Wolę Justowską tzw. Nowej Estreicherówce przy ul. Sarnie Uroczysko 15^[28] zaprojektowanej przez Józefa Gałęzowskiego^[29], mieszkał w latach 1948–1984 Karol Estreicher (mł.).

Mniej znaną wspólną rodzinną pasją Estreicherów było szopkarstwo^[30]. Karol (st.) jako pierwszy, ok. 1848 r., spisał tekst przedstawienia szopki krakowskiej, a Stanisław i Tadeusz występujący pod wspólnym pseudonimem „dr Jan Krupski” wydali w 1904 r. poświęconą jej książkę^[31], ułożyli tekst przedstawienia grywanego do dziś oraz oferowali Muzeum Etnograficznemu jedne z najstarszych szopek: „matkę wszystkich szopek” Michała Ezenekiera^[32][33] oraz szopkę kukiełkową z Wieliczki^[34]. Szopka zbudowana w 1915 r. przez Tadeusza Estreichera grywała we Fryburgu w Szwajcarii dla robotników polskich^[35], a w latach 1922–1939 i w 1948 r. była wystawiana w Polsce, gdzie przedstawienia przygotowywali synowie Tadeusza: Leon i Zygmunt^[36], którzy byli również autorami tekstów^[37], a także jego córki: Irena Estreicherówna (1924–1984) i Maria z Estreicherów Jodłowska (1922–2016)^[38]. Z kolei Karol (mł.) dał piękny opis przedstawienia szopkowego w swej wspomnieniowej książce^[39].

Potomkami Dominika i Rozalii byli m.in.^[40][41]:

• Alojzy Estreicher (1786–1852) – syn Dominika, dr medycyny i filozofii, profesor i rektor UJ, botanik, odnowiciel Ogrodu Botanicznego UJ;
• Adolf Estreicher (1820–1886) – syn Alojzego, dr praw UJ^[42], sędzia w Lublinie i Janowie Lubelskim^[43];
• Antoni Estreicher (1826–1906) – syn Alojzego, dr medycyny UJ, lekarz, filantrop i społecznik warszawski;
• Karol Estreicher (st.) (1827–1908) – syn Alojzego, prawnik, dr filozofii SGW, historyk literatury, bibliograf, teatrolog, długoletni dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej;
• Stanisław Estreicher (1869–1939) – syn Karola (st.), historyk prawa, bibliograf, publicysta „Czasu”, profesor i rektor UJ;
• Tadeusz Estreicher (1871–1952) – syn Karola (st.), chemik, profesor Uniwersytetu we Fryburgu i UJ;
• Maria Estreicherówna (1876–1966) – córka Karola (st.), dr filozofii UJ, nauczycielka, pisarka, tłumaczka;
• Kazimierz Estreicher (1881–1928) – syn Antoniego, rzeźbiarz^[44];
• Jadwiga z Estreicherów Kozicka (1887–1973) – wnuczka Adolfa, córka Antoniego Bogumiła (1857–1929), właściciela majątku Borów; parazytolog, dr nauk rolniczych SGGW, docent w Instytucie Parazytologii PAN^[45];
• Krystyna z Estreicherów Grzybowska (1902–1963) – córka Stanisława, pisarka, teatrolog, redaktor „Czasu”;
• Ewa z Estreicherów Grodzicka (1904–1978) – córka Stanisława, mistrzyni i rekordzistka Polski w pływaniu, skokach z wieży i trampoliny^[46], dr praw UJ, statystyk;
• Karol Estreicher (mł.) (1906–1984) – syn Stanisława, historyk sztuki, bibliograf, profesor UJ i długoletni dyrektor Muzeum UJ;
• Leon Estreicher (1916–1991) – syn Tadeusza, dr medycyny UJ, lekarz i społecznik w Radkowie^[47][48];
• Zygmunt Estreicher (1917–1993) – syn Tadeusza, etnomuzykolog, profesor uniwersytetów w Neuchâtel i Genewie, wieloletni (1961-1992) członek Rady Fundacji im. Kościelskich^[49], obecnie w Radzie zasiada jego córka Anna Estreicher (ur.1962), biolog;
• Stefan Estreicher(inne języki)(ur. 1952) – syn Zygmunta, fizyk, historyk wina, Paul Whitfield Horn Distinguished Professor w Texas Tech University^[50],

a także:

• Stanisław Dunajewski (1859–1912) – wnuk Alojzego, syn Marii z Estreicherów Dunajewskiej (1830–1902), dr praw UJ, starosta żywiecki, wadowicki i tarnowski;
• Jan Władysław Brzeski (1878–1942) – praprawnuk Dominika, prawnuk Klary z Estreicherów Faschingowej (1784–1853), dr medycyny UJ, lekarz, działacz samorządowy i społecznik, burmistrz miasta Brzeska i jego honorowy obywatel, prezes Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, więzień KL Auschwitz^[51];
• Bronisława Steinowa (1882–1965) – wnuczka Karola (st.), córka Jadwigi z Estreicherów Kulczyńskiej (1859–1946), autorka książek dla młodzieży i historycznych;
• Stanisław Trznadel (1889–1970) – prapraprawnuk Dominika, praprawnuk Klary z Estreicherów Faschingowej, dr medycyny Uniwersytetu Lwowskiego, lekarz i społecznik w Czeladzi^[52];
• Leon Kulczyński (1894–1915) – wnuk Karola (st.), syn Jadwigi z Estreicherów Kulczyńskiej, student prawa UJ, chorąży 2. Pułku Piechoty Legionów, poległ 7 listopada pod Bielgowem na Wołyniu, kawaler Orderu Virtuti Militari klasy V^[53];
• Teresa Kulczyńska (1894–1992) – wnuczka Karola (st.), córka Jadwigi z Estreicherów Kulczyńskiej, prekursorka pielęgniarstwa w Polsce^[54][55];
• Adam Domaszewski (1889–1940) – wnuk Karola (st.), syn Bronisławy z Estreicherów Domaszewskiej, właściciel majątku Seredne, podchorąży 2. Pułku Piechoty Legionów, podoficer 3 Pułku 5 Dywizji Strzelców Polskich, więzień rosyjski i bolszewicki^[56], ofiara zbrodni katyńskiej;
• Antoni Karol Rosner (1896–1942) – wnuk Karola (st.), syn Zofii z Estreicherów Rosnerowej (1867–1950), ppłk. dypl. WP, szef Wydz. Wojsk. KGRP w Wolnym Mieście Gdańsku^[57], szef oddziału II sztabu Armii „Pomorze”^[58], prezes KS „Gedania”^[59];
• Karol Rosner (1904–1944) – wnuk Karola (st.), syn Zofii z Estreicherów Rosnerowej, chemik, inżynier w hucie „Baildon”, żołnierz AK, poległ w powstaniu warszawskim^[60];
• Jan Rosner (1906–1991) – wnuk Karola (st.), syn Zofii z Estreicherów Rosnerowej, prawnik i ekonomista, profesor SGPiS;
• Andrzej Dunajewski (1908–1944) – prawnuk Alojzego, wnuk Marii z Estreicherów Dunajewskiej, zoolog, ornitolog, dr Uniwersytetu Warszawskiego, zginął wraz z żoną oraz córką w powstaniu warszawskim;
• Jan Wiktor Brzeski (1909–1993) – prapraprawnuk Dominika, praprawnuk Klary z Estreicherów Faschingowej, dr medycyny UJ, lekarz, za pomoc żydowskim rodzinom w Brzesku w czasie okupacji niemieckiej odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata^[61][62];
• Zofia Dormanowska (1910–1995) – prawnuczka Karola (st.), wnuczka Jadwigi z Estreicherów Kulczyńskiej, prawniczka i poetka^[63][64];
• Mieczysław Stein (1913–1940) – prawnuk Karola (st.), wnuk Jadwigi z Estreicherów Kulczyńskiej, entomolog-apiolog, mgr Uniwersytetu Poznańskiego, zginął w czasie ucieczki z łagru;
• Jerzy Julian Węgierski (1915–2012) – prawnuk Karola (st.), wnuk Bronisławy z Estreicherów Domaszewskiej (1860–1933), dr nauk technicznych, profesor Politechniki Krakowskiej, badacz dziejów AK, więzień Gułagu;
• Adam Hoffman (1918–2001) – prawnuk Karola (st.), wnuk Jadwigi z Estreicherów Kulczyńskiej, malarz i rysownik, wykładowca katowickiej filii Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie;
• Stefan Kozicki (1923–1991) – prawnuk Adolfa, syn Jadwigi z Estreicherów Kozickiej, dziennikarz;
• Helena Domaszewska (1927–2008) – prawnuczka Karola (st.), wnuczka Bronisławy z Estreicherów Domaszewskiej, historyk sztuki, muzealnik, pracownik Muzeum Narodowego w Warszawie;
• Antoni Mączak (1928–2003) – prawnuk Karola (st.), wnuk Bronisławy z Estreicherów Domaszewskiej, historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego;
• Stanisław Grzybowski (1930–2022) – wnuk Stanisława, syn Krystyny z Estreicherów Grzybowskiej, historyk, profesor Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie;
• Ewa Zawistowska (ur. 1948) – praprawnuczka Adolfa, wnuczka Jadwigi z Estreicherów Kozickiej, dziennikarka, wnuczka i biograf Władysława Broniewskiego^[65];
• Andrzej Rosner (ur. 1949) – prawnuk Karola (st.), wnuk Zofii z Estreicherów Rosnerowej, historyk, wydawca;
• Wojciech Słomczyński (ur. 1962) – prawnuk Stanisława, wnuk Krystyny z Estreicherów Grzybowskiej, matematyk, profesor UJ;
• Marcin Bruczkowski (ur. 1965) – praprawnuk Karola, prawnuk Zofii z Estreicherów Rosnerowej, pisarz, informatyk i perkusista;
• Szymon Słomczyński (ur. 1988) – praprawnuk Stanisława, prawnuk Krystyny z Estreicherów Grzybowskiej, pisarz.

Estreicherowie byli blisko spowinowaceni z innymi znanymi krakowskimi rodzinami inteligenckimi, m.in. Dunajewskich^[66], Grabowskich, Grzybowskich, Kopffów^[67], Kremerów^[68], Kulczyńskich^[69] i Rosnerów, a także z lwowskimi rodzinami Christianich, Domaszewskich^[70] i Longchamps de Bérier^[71][72]. W 1882 r. Karol Estreicher (st.) otrzymał w 1882 szlachectwo w c.k. monarchii z przydomkiem Rozbierski^[73] (Antonina Rozbierska, córka Bertranda Antoniego Rosbierskiego (1764–1815), profesora Uniwersytetu Lwowskiego^[74][75], była żoną Alojzego Estreichera) oraz herbem Zadora i dlatego część członków rodziny używała później, choć rzadko, podwójnego nazwiska Estreicher-Rozbierski lub Estreicher von Rozbierski.

Austriacka gałąź rodziny, wywodząca się od innych potomków ojca Dominika, mieszczanina z Igławy Josepha Karla Oesterreichera (1710–1764), piwowara i lekarza, w tym od jego brata Johanna Franza Anselma Oesterreichera (ur. 1754), chirurga w Igławie^[76], mieszkała w XIX i XX wieku w różnych rejonach monarchii austro-węgierskiej, a później w Austrii, i utrzymywała przez wszystkie te lata kontakt z gałęzią polską^[77]. Jej znanymi przedstawicielami byli:

• Gustav von Oesterreicher (1834–1911) – dyplomata austriacki, konsul; syn Johanna Franza Oesterreichera (1792–1861);
• Paula Alexia Maria Oesterreicher (1867–1931) – prawnuczka Johanna Franza Anselma, wnuczka Johanna Franza, córka Karola Johanna Oesterreichera (1837–1898), naczelnika kolei w Czerniowcach, żona barona Hermanna Heinricha Kasimira Karla von Colarda (1857–1916), namiestnika Galicji w latach 1915-1916^[78];
• Leopold von Oesterreicher (1874–1956) – syn Gustawa, generał austriacki^[79];
• Karl Österreicher (1918–2000) – syn Leopolda, generał austriacki i attaché wojskowy w Bernie i Budapeszcie^[80].

W Nowej Estreicherówce przy ul. Sarnie Uroczysko 15 na Woli Justowskiej w Krakowie powstało w 2009 Muzeum Rodu Estreicherów, będące jednym z trzech oddziałów muzealnych Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych^[c][81] (TPSP). Stowarzyszenie to jest także właścicielem dużego zbioru archiwaliów (w tym listów i zdjęć) związanych z Estreicherami. Na Wydziale Polonistyki UJ działa Centrum Badawcze Bibliografii Polskiej Estreicherów^[82], kontynuujące wydawanie Bibliografii Polskiej (tzw. Nowy Estreicher), również w wersji elektronicznej^[83][84]. Rodzinę upamiętnia ponadto ulica Estreicherów na Woli Justowskiej oraz Zaułek Estreichera (dawniej dziedziniec Huta) między Collegium Maius a Collegium Nowodworskiego UJ^[85][86].

Rodzinny grobowiec Estreicherów znajduje się na Cmentarzu Rakowickim w kwaterze Ba, obok położone są groby Alojzego Estreichera i jego żony Antoniny z Rozbierskich, natomiast w murze cmentarnym zachowały się tablice epitafijne Dominika (pas La)^[87] i Rozalii (pas Kb)^[88], jedne z najstarszych na cmentarzu^[d], a także Hipolity Marii Anieli Estreicherówny (1823–1825), córki Alojzego (pas Kb). Adolf Estreicher pochowany jest na cmentarzu bialskim w Janowie Lubelskim.

Tablice poświęcone Estreicherom znajdziemy ponadto w kościele Św. Anny (epitafium Alojzego, ściana zachodnia w przejściu między kaplicą św. Jana Chrzciciela a transeptem, autor E. Stehlik) i na murze kamienicy na rogu ul. Kremerowskiej i Sobieskiego (pamięci Stanisława). Autoportret Dominika i namalowany przez niego portret Rozalii, wizerunek młodego Alojzego, oraz portret Karola (st.) autorstwa K. Pochwalskiego, a także portret Heleny (żony Stanisława) J. Mehoffera są eksponowane w Muzeum Rodu Estreicherów. W Collegium Maius UJ znajdują się portret Alojzego pędzla F. Szynalewskiego, obraz L. Wyczółkowskiego Karol Estreicher w loży teatralnej na premierze "Wesela"^[90][91] (1905), który powstał na zamówienie Tadeusza^[92] – depozyt TPSP, wreszcie pośmiertny portret Stanisława namalowany przez Z. Pabisiaka^[93], a także pięć portretów Karola (mł.): Z. Pabisiaka (1971), Stanisława Krzyształowicza (1977), A. Siweckiego (1980) oraz dwa J. Dudy-Gracza (1980). Inny portret Karola (st.) autorstwa L. Kowalskiego (1934) wisi w Bibliotece Jagiellońskiej. Zaułek Estreichera zdobią dwa wizerunki Karola (mł.) – popiersie K. Badyny oraz podwójny portret namalowany przez Z. Pabisiaka w stylu obrazów fundacyjnych przedstawiający św. Karola Boromeusza z klęczącym u jego stóp Estreicherem. W zbiorach rodzinnych znajdują się portrety: Stanisława narysowany węglem przez J. Mehoffera i Tadeusza pędzla S. Wyspiańskiego^[92]. Portret Heleny namalowany przez L. Chwistka jest w kolekcji prywatnej. Z kolei drewniany oryginał popiersia Karola (st.) dłuta W. Szymanowskiego (1907) znajduje się w Zakładzie Bibliografii Polskiej 1901−1939 Biblioteki Narodowej w Warszawie, jego gipsowe odlewy zaś w Centrum Badawczym Bibliografii Polskiej Estreicherów UJ i w Muzeum UJ (w Librarii)^[94]. Jego postać uczczono też medalem projektu W. Lauera wybitym we Wiedniu w 1889 z inicjatywy literatów lwowskich.

Czterech przedstawicieli rodziny upamiętnionych jest w postaci drewnianych "głów estreicherowskich" znajdujących się w baldachimie nad fotelem rektorskim w centralnej części Auli Jagiellońskiej, symbolizujących cztery najstarsze wydziały UJ: Medycyny (Alojzy Estreicher), Filozofii (Karol Estreicher st.), Prawa (Stanisław Estreicher) oraz Teologii (spowinowacony z Estreicherami Albin Dunajewski). Wg Stanisława Waltosia w tym ostatnim przypadku rysy twarzy wskazują jednak na samego Karola Estreichera mł.^[95]

• K. Grzybowska, Estreicherowie. Kronika rodzinna, Kraków 2010 (1. wyd. 1969, 2. wyd. 1999).
• D., Estreicherowie, Kurjer Warszawski 187 (1902), s. 7.
• L. Tomanek, Kraków, który nie przemija. Pięć pokoleń Estreicherów, Kuryer Literacko-Naukowy 105 (1939), s. 2–4.
• A. Mostowicz, Pięć pokoleń Estreicherów, Ty i ja 3 (1971), s. 48-55.
• E. Domańska, Estreicherowie, rodzina 48 (1987), s. 12.
• A. Krawczuk, Opowieści o zmarłych. Cmentarz Rakowicki, część 3 i 4, Kraków 1988, s. 110–119.
• H. Byrska, Estreicherowie, Acta Universitatis Jagellonicae 12 (1992), s. 18–20.
• J. Adamczewski, Estreicherowie, [w:] Krakowskie rody, Kraków 1994, s. 8–107.
• Encyklopedia Krakowa, Warszawa – Kraków 2000, s. 192–194.
• J. Miliszkiewicz, Ostatni – Karol Estreicher, Wzlot – Leon Estreicher, [w:] Polskie gniazda rodzinne, Warszawa 2003.
• J.J. Węgierski, Węgierscy, Domaszewscy, Estreicherowie, Grabowscy, [w:] Bardzo różne życie, Katowice 2003, s. 5–14.
• L. Peters, Geny Estreicherów, Kraków 12(14) (2005), s. 32–35.
• J. Estreicher, Progenitura Estreicherów, Kraków 4(18) (2006), s. 3.
• A. Gabryś, Niedziela w południe, [w:] Salony krakowskie, Kraków 2006, s. 186–203.
• S. Grzybowski, Wspomnienie o Estreicherach, [w:] Tarasiewicz, J. red., Karol Estreicher (1827–1908) – bibliograf, bibliotekarz, historyk teatru. Warszawa 2009, s. 101–116.
• J. Miliszkiewicz, Wokół tradycji – Estreicherowie, Spotkania z Zabytkami 7(169) (2009), s. 30–31.
• M. Bajer, Estreicherowie. Cz. 1, Sztuka, nauka, historia (Rody uczone; [cz.] 156), Forum Akademickie 18, nr 1 (2011), s. 64–65; Cz. 2, Spisana wielość (Rody uczone; [cz.] 157), Forum Akademickie 18, nr 2 (2011), s. 64–65.
• P. Plichta, Rodzina wizytówką miasta. Przypadek Krakowa, Pogranicze. Studia Społeczne 24 (2014), s. 97–116.
• D. Matelski, Karol Estreicher Jr. (1906–1984) – biografia wielkiego Polaka. Tom I (do 1939 roku), Kraków 2016.
• D. Matelski, Karol Estreicher Jr. (1906–1984) – biografia wielkiego Polaka. Tom II (1939–1945), Kraków 2017.
• M. Schirmer, Estreicherowie. Niestrudzeni badacze polskich śladów, [w:] Wybitne rody, które tworzyły polską kulturę i naukę, Warszawa 2017.
• I. Kaczmarczyk, Muzeum Rodu Estreicherów, Pisarze.pl. 447 (2020).
• T. Siewierski, Z. Zielonka, Ród Estreicherów, [w:] Karol Estreicher. Strażnik polskiego dziedzictwa kultury, Wrocław 2023.
• K. Estreicher, Spowiedź życia mojego. Dzienniki Karola Estreichera Seniora z lat 1847-1905. B. Kurek (red.), Kraków 2024.

• Niezwykła krakowska rodzina
• Dzieje rodu Estreicherów
• Estreicherowie: dzieje rodu
• Muzeum Rodu Estreicherów
• Elektroniczna baza Bibliografii Estreichera
• Estreicherowie na straży polskiej kultury
• Opowieść o niezwykłym rodzie Estreicherów
• Estreicherowie – dzieje rodu uczonych