Festiwal Piosenki Włoskiej w San Remo

Festival della Canzone Italiana di Sanremo

Teatr Ariston – siedziba Festiwalu od 1977
Pełna nazwa	Festival della canzone italiana
Lata aktywności	od 1951
Termin	zazwyczaj na początku lutego, w niektórych przypadkach w styczniu, późniejszym lutym lub marcu
Państwo	Włochy
Miejscowość	San Remo
Obiekt	Teatr Ariston
Założyciel	Rai, Casinò di Sanremo
Tematyka	muzyka pop
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Festiwal Piosenki Włoskiej w San Remo (w skrócie: Festiwal w San Remo; wł. Festival della Canzone Italiana, ang. Sanremo Music Festival) – jeden z najstarszych w Europie festiwali piosenki, odbywający się corocznie od 1951 w mieście San Remo. Na jego wzór powstały inne międzynarodowe konkursy: Konkurs Piosenki Eurowizji oraz Sopot Festival.

W latach 1953–1971, z wyjątkiem 1956, każda piosenka była śpiewana dwukrotnie przez dwóch różnych artystów, z których każdy używał indywidualnej aranżacji orkiestrowej, aby zilustrować znaczenie festiwalu jako konkursu kompozytorskiego, a nie tylko konkursu śpiewaków. W tej epoce festiwalu jedną wersję piosenki wykonał włoski artysta, a drugą zwykle wykonał zagraniczny gość^[1]. Stało się to sposobem dla wielu międzynarodowych artystów na debiut swoich piosenek na rynku włoskim, w tym Louis Armstrong, Stevie Wonder, José Feliciano, Roberto Carlos, Paul Anka, The Yardbirds, Marianne Faithfull, Shirley Bassey, Mungo Jerry, Kiss i wielu innych.

Festiwal stał się preselekcją włoskiego reprezentanta na bazowany na sobie Konkurs Piosenki Eurowizji^[2] i jest w większości przypadków używany jako metoda wyboru włoskiego reprezentanta na to wydarzenie^[3]. Festiwal rozpoczął kariery niektórych z najbardziej kultowych włoskich artystów, w tym Andrea Bocelli, Paola & Chiara, Il Volo, Laura Pausini, Eros Ramazzotti, i Gigliola Cinquetti.

Ideą, która towarzyszyła powstaniu Festiwalu Piosenki Włoskiej, była chęć przełamania dotychczasowych, obowiązujących od dziesięcioleci wzorców i zaproponowanie czegoś nowego. Na poprzedzający pierwszy festiwal ogólnokrajowy konkurs nadesłano 140 nowych utworów, z których 20 wykonano publicznie. Premierowe piosenki wykonali Nilla Pizzi, Achille Togliani i Duo Fasano, a do finału zakwalifikowało się 10 propozycji, spośród których najlepszą okazał się singiel Pizzi – „Grazie dei fiori”; choć został on sprzedany w ilości tylko 36 000 egzemplarzy, to okazał się, wraz z innymi wówczas zaprezentowanymi nagraniami, na swój sposób rewelacyjny i odkrywczy. Pojawiły się w stosunku do nich określenia: moderno (nowoczesny) i jazz bianco (biały jazz). Na festiwalu pojawiły się też „nowe twarze”: Carla Boni, Gino Latilla, Giorgio Consolini, Flo Sandon’s i inni^[4].

Przełom w organizacji oraz popularności festiwalu w San Remo nastąpił w 1958, kiedy podczas konkursu wystąpił Domenico Modugno, który zaprezentował swój utwór „Nel blu dipinto di blu”, napisany we współpracy z Frankiem Migliaccim. Piosenka zajęła pierwsze miejsce w finale festiwalu, a po koncercie trafiła – pod skróconym tytułem („Volare”) – do repertuaru m.in. Ala Martino, Deana Martina i Elli Fitzgerald. Dzięki międzynarodowym wykonaniom utwór zyskał międzynarodową popularność, a singiel z piosenką sprzedał się w liczbie ponad 22 mln egzemplarzy, zapewniając Modugno trwałe miejsce w historii włoskiej piosenki. Wokalista jeszcze trzykrotnie wygrywał festiwal, a jego melodyjne i nastrojowe propozycje doprowadziły do zyskania przez artystę miana „ojca nowoczesnej piosenki włoskiej”^[5]. Dzięki Modugno i nowej fali utalentowanych kompozytorów (Bruno Zambrini, Carlo Donida), autorów tekstów (Franco Migliacci, Mogol) czy piosenkarzy-kompozytorów (Pino Donaggio, Umberto Bindi, Tony Renis) piosenka włoska była coraz wyżej notowana na arenie międzynarodowej. W 1964 organizatorzy festiwalu dopuścili do udziału w nim renomowanych wykonawców zagranicznych, głównie anglosaskich. Dodało to bodźca konkurencji rodzimym wykonawcom, którzy odtąd musieli wykonywać swoje piosenki w duetach z zagranicznymi wykonawcami, m.in. Modugno z Frankiem Laine’em, Tony Dallara z Benem E. Kingiem czy Fausto Cigliano z Gene’em Pitneyem^[6].

W latach 70. popularność festiwalu w San Remo znacznie spadła: organizatorzy konkursu zbyt pochopnie postawili na młodzież, a z drugiej strony nie potrafili dostrzec nowych trendów w światowej muzyce rozrywkowej. Przykładem tego był Drupi, którego utwór „Vado via” przepadł w konkursie, za to zdobył powodzenie we Włoszech i za granicą^[7]. Podobna spadkowa tendencja, jeśli chodzi o prestiż i znaczenie Festiwalu Piosenki Włoskiej, utrzymała się i w kolejnych dekadach^[8].

• 1951: Nilla Pizzi – „Grazie dei fiori”
• 1952: Nilla Pizzi – „Vola colomba”
• 1953: Carla Boni / Flo Sandon’s – „Viale d’autunno”
• 1954: Giorgio Consolini / Gino Latilla – „Tutte le mamme”
• 1955: Claudio Villa / Tullio Pane – „Buongiorno tristezza”
• 1956: Franca Raimondi – „Aprite le finestre”
• 1957: Claudio Villa / Nunzio Gallo – „Corde della mia chitarra”
• 1958: Domenico Modugno / Johnny Dorelli – „Nel blu dipinto di blu” (później znana jako „Volare”)
• 1959: Domenico Modugno / Johnny Dorelli – „Piove (Ciao, ciao bambina)”
• 1960: Tony Dallara / Renato Rascel – „Romantica”
• 1961: Betty Curtis / Luciano Tajoli – „Al di là”
• 1962: Domenico Modugno / Claudio Villa – „Addio, addio”
• 1963: Tony Renis / Emilio Pericoli – „Uno per tutte”
• 1964: Gigliola Cinquetti / Patricia Carli – „Non ho l’età”
• 1965: Bobby Solo / The New Christy Minstrels – „Se piangi, se ridi”
• 1966: Domenico Modugno / Gigliola Cinquetti – „Dio, come ti amo”
• 1967: Claudio Villa / Iva Zanicchi – „Non pensare a me”
• 1968: Sergio Endrigo / Roberto Carlos – „Canzone per te”
• 1969: Bobby Solo / Iva Zanicchi – „Zingara”
• 1970: Adriano Celentano / Claudia Mori – „Chi non lavora non fa l’amore”
• 1971: Nada / Nicola Di Bari – „Il cuore è uno zingaro”
• 1972: Nicola Di Bari – „I giorni dell’arcobaleno”
• 1973: Peppino di Capri – „Un grande amore e niente più”
• 1974: Iva Zanicchi – „Ciao cara come stai?”
• 1975: Gilda – „Ragazza del sud”
• 1976: Peppino di Capri – „Non lo faccio più”
• 1977: Homo Sapiens – „Bella da morire”
• 1978: Matia Bazar – „...e dirsi ciao”
• 1979: Mino Vergnaghi – „Amare”
• 1980: Toto Cutugno – „Solo noi”
• 1981: Alice – „Per Elisa”
• 1982: Riccardo Fogli – „Storie di tutti i giorni”
• 1983: Tiziana Rivale – „Sarà quel che sarà”
• 1984: Al Bano i Romina Power – „Ci sarà”
• 1985: Ricchi e Poveri – „Se mi innamoro”
• 1986: Eros Ramazzotti – „Adesso tu”
• 1987: Gianni Morandi, Enrico Ruggeri i Umberto Tozzi – „Si può dare di più”
• 1988: Massimo Ranieri – „Perdere l’amore”
• 1989: Anna Oxa i Fausto Leali – „Ti lascerò”
• 1990: Pooh i Dee Dee Bridgewater – „Uomini soli”
• 1991: Riccardo Cocciante i Sarah Jane Morris – „Se stiamo insieme”
• 1992: Luca Barbarossa – „Portami a ballare”
• 1993: Enrico Ruggeri – „Mistero”
• 1994: Aleandro Baldi – „Passerà”
• 1995: Giorgia – „Come saprei”
• 1996: Ron i Tosca – „Vorrei incontrarti fra cent’anni”
• 1997: Jalisse – „Fiumi di parole”
• 1998: Annalisa Minetti – „Senza te o con te”
• 1999: Anna Oxa – „Senza pietà”
• 2000: Piccola Orchestra Avion Travel – „Sentimento”
• 2001: Elisa – „Luce (Tramonti a nord est)”
• 2002: Matia Bazar – „Messaggio d’amore”
• 2003: Alexia – „Per dire di no”^[9]
• 2004: Marco Masini – „L’uomo volante”
• 2005: Francesco Renga – „Angelo”
• 2006: Povia – „Vorrei avere il becco”
• 2007: Simone Cristicchi – „Ti regalerò una rosa”
• 2008: Giò Di Tonno i Lola Ponce – „Colpo di fulmine”
• 2009: Marco Carta – „La forza mia”
• 2010: Valerio Scanu – „Per tutte le volte che...”
• 2011: Roberto Vecchioni – „Chiamami ancora amore”
• 2012: Emma – „Non è l’inferno”
• 2013: Marco Mengoni – „L’essenziale”
• 2014: Arisa – „Controvento”
• 2015: Il Volo – „Grande amore”
• 2016: Stadio – „Un giorno mi dirai”
• 2017: Francesco Gabbani – „Occidentali’s Karma”
• 2018: Ermal Meta i Fabrizio Moro – „Non mi avete fatto niente”
• 2019: Mahmood – „Soldi”
• 2020: Diodato – „Fai rumore”
• 2021: Måneskin – „Zitti e buoni”
• 2022: Mahmood i Blanco – „Brividi”
• 2023: Marco Mengoni – „Due vite”
• 2024: Angelina Mango – „La noia”

• Dariusz Michalski: Z piosenką dookoła świata. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990. ISBN 83-214-0671-8.

• Oficjalna strona festiwalu (wł.)