Pseudonim |
Satchmo, Pops |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
4 sierpnia 1901 |
Data i miejsce śmierci |
6 lipca 1971 |
Instrumenty | |
Typ głosu | |
Gatunki |
jazz, dixieland, swing, pop tradycyjny, jazz chicagowski, styl nowoorleański |
Zawód |
muzyk, wokalista |
Aktywność |
ok. 1914–1971 |
Instrument | |
trąbka | |
Zespoły | |
Hot Five | |
Strona internetowa |
Louis Daniel Armstrong, występujący pod pseudonimami artystycznymi Satchmo lub Pops (ur. 4 sierpnia 1901 w Nowym Orleanie[1], zm. 6 lipca 1971 w Nowym Jorku[2]) – amerykański trębacz i wokalista jazzowy.
Wyróżniał się stylem gry na trąbce i wokalistyką jazzową, do której wprowadził śpiew scatem. Jeden z najwybitniejszych trębaczy i muzyków jazzowych w historii muzyki[3][4]. W 1990 został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame[5]. Jego imieniem nazwany został stadion w kompleksie tenisowym USTA National Tennis Center.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 4 sierpnia 1901[6], choć sam utrzymywał, że 4 lipca 1900[7]. Pochodził z biednej rodziny mieszkającej w Nowym Orleanie (Luizjana)[7]. Był synem Willie’ego Armstronga (zm. 1933) i Mayann Albert[8]. Miał młodszą siostrę, Beatrice[9]. Gdy był dzieckiem, jego rodzice się rozstali i pozostawili syna pod opieką babki, Josephine Armstrong[10]. Wychował się w środowisku biedoty, wśród ludzi żyjących na pograniczu prawa[7][11]. Dorabiał, sprzedając gazety i śpiewając w ulicznym kwartecie[12]. Gdy miał sześć lat, znalazł się pod opieką Karnoffskich, żydowskiej rodziny pochodzącej z Litwy, która przyjęła go do siebie, karmiła i wychowywała traktując jak członka rodziny[13]. Jako dziecko uczęszczał do szkółki niedzielnej, gdzie dużo śpiewał[9].
W 1914 trafił do zakładu poprawczego za nielegalne korzystanie z broni palnej[14]. Tam zafascynował się muzyką, rozpoczął naukę śpiewu, uczył się grać na kornecie i grał w zakładowej orkiestrze dętej, której ostatecznie został kierownikiem muzycznym[15]. Po opuszczeniu zakładu poprawczego w 1915 zamieszkał z ojcem i macochą, Gertrudą; z tego związku miał troje przyrodniego rodzeństwa: braci Willie’ego i Henry’ego oraz siostrę Gertrudę[16]. Po wyjściu na wolność kontynuował grę na kornecie, m.in. występował w knajpach, a także na potańcówkach, piknikach miejskich, pochodach świątecznych i pogrzebach[17]. Na zakup własnego instrumentu dał mu zaliczkę Morris Karnoffsky[18]. Przez kolejne lata dorabiał, rozwożąc węgiel w C. A. Andrews Coal Company i sprzedając gazety, pracował także m.in. przy rozładunku towaru w porcie oraz jako pomocnik rozwoziciela mleka i pracownik firmy wyburzającej stare budynki[19]. Ok. 1917 współtworzył zespół instrumentalny, podjął też naukę gry na kornecie u Joe King Olivera[20]. W 1918 dołączył do orkiestry Kida Ory, poza tym występował gościnnie w innych zespołach, m.in. Tuxedo Brass Band[21]. Następnie został muzykiem w zespole Fate’a Marable’a[22]. W 1921 zaczął występować w kabarecie Toma Andersona oraz został stałym członkiem zespołu Tuxedo Brass Band[23].
W 1922 przeprowadził się do Chicago, gdzie został zaproszony przez Joe King Olivera do gry jako drugi kornet w jego zespole Creole Jazz Band w „Lincoln Gardens”[24]. W Chicago dokonał też swoich pierwszych nagrań[25]. W 1924 wyjechał do Nowego Jorku, gdzie grał w big-bandzie Fletchera Hendersona[25]. W następnym roku wrócił do Chicago, gdzie grał w orkiestrach Erskine’a Tate’a i Carrolla Dickersona[25]. W latach 1926–1927 prowadził własne zespoły: Hot Five i Hot Seven[25]. W 1929 występował w rewii „Hot Chocolates” na Broadwayu[25]. W latach 1932–1935 koncertował po Europie[25].
W 1936 zadebiutował jako aktor rolą w filmie Pennies from Heaven[25]. W trakcie kariery zagrał w ponad 30 filmach, m.in. Hello Dolly[26].
W 1944 zagrał wielki koncert jazzowy w Metropolitan Opera w Nowym Jorku[25]. Po II wojnie światowej prowadził mniejsze zespoły pod nazwą All Stars[25]. W latach 60. odbył tournée artystyczne, podczas którego odwiedził kilka państw afrykańskich[4]. Występował często w duecie z Ellą Fitzgerald.
Śmierć i pogrzeb
[edytuj | edytuj kod]Zmarł na zawał serca we śnie 6 lipca 1971[27]. W chwili śmierci przebywał w Queens, w Nowym Jorku[28]. Został pochowany na cmentarzu we Flushing w Queens w Nowym Jorku[29].
W ostatniej drodze wśród honorowo niosących trumnę byli m.in.: Bing Crosby, Ella Fitzgerald, Dizzy Gillespie, Pearl Bailey, Count Basie, Harry James, Frank Sinatra, Ed Sullivan, Earl Wilson, Alan King, Johnny Carson i David Frost[30]. Na uroczystościach żałobnych Peggy Lee zaśpiewała utwór „The Lord’s Prayer”, a Al Hibbler – „Nobody Knows the Trouble I’ve Seen”, natomiast ostatnią mowę wygłosił Fred Robbins, wieloletni przyjaciel Armstronga[31].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Był żonaty z Daisy Parker, a w 1924 ożenił się z pianistką Lil Hardin[32].
Dyskografia
[edytuj | edytuj kod]- 1947 – New Orleans wspólnie z Billie Holiday (23 utwory, czas: 54'34")
- 1950
- Jazz Concert (nagrano: 1950.04.26-27)
- New Orleans Days (nagrano: 1950.04.26-27)
- New Orleans to New York
- 1951 – Satchmo at Pasadena (10 utworów, czas: 48'5")
- 1952
- Satchmo at Symphony Hall, Vol. 2 (nagrano: 1947.11.30)
- Satchmo Serenades (18 utworów, 55')
- 1954
- Louis Armstrong Sings the Blues
- Satchmo at Symphony Hall (15 utworów, 70'27")
- Latter Day Louis
- Louis Armstrong Plays W.C. Handy (16 utworów, 76'37")
- 1955.01.21 – Louis Armstrong at the Crescendo, Vol. 1 (nagrano: 1955.01.21)
- 1955 – Satch Plays Fats: The Music of Fats Waller (21 utworów, 38'2")
- 1956.06.01 – The Great Chicago Concert 1956 2-płytowy album (26 utworów, 122'45")
- 1956.07.06 – American Jazz Festival at Newport (nagrano: 1956.07.06)
- 1956 – Ambassador Satch (13 utworów, 54'7")
- 1956 – Ella and Louis wspólnie z Ellą Fitzgerald (11 utworów, 54'6")
- 1956 – Satchmo the Great [Columbia] (26 utworów, 48'39")
- 1956 – High Society (soundtrack z filmu Wyższe sfery)
- 1957.10.14 – Louis Armstrong Meets Oscar Peterson
- 1957 – I’ve Got the World on a String
- 1957 – Mack the Knife [Pablo]
- 1957 – Ella & Louis Again
- 1957 – Louis and the Angels
- 1957 – Satchmo: A Musical Autobiography
- 1957 – Louis Under the Stars
- 1958
- Louis and the Good Book (20 utworów, 62'21")
- Porgy & Bess wspólnie z Ella Fitzgerald (15 utworów, 66'14")
- 1959.05.14 – Satchmo in Style (16 utworów, 48'59")
- 1960 – Louis & the Dukes of Dixieland [Audio Fidelity] (nagrano: 1960.05.24)
- 1960.07.01 – Happy Birthday, Louis! Armstrong & His All-Stars (20 utworów, 62'40")
- 1960.12.14 – Paris Blues (nagrano: 1960.12.14)
- 1960 – Bing & Satchmo wspólnie z Bingiem Crosbym (12 utworów, 38'51")
- 1961 – Recording Together for the First Time wspólnie z Dukem Ellingtonem (10 utworów nagranych: 1961.04.03-04)
- 1964.10.25 – Hello, Dolly! (12 utworów, 37'50")
- 1966 – Louis 2-płytowy album (53 utwory, 123'28")
- 1968.03 – Disney Songs the Satchmo Way (10 utworów, 31'18")
- 1968 – What a Wonderful World (11 utworów, 30'52")
- 1968 – I Will Wait for You (nagrano: 1967.12-1968.03)
- 1970 – What a Wonderful World (10 utworów nagranych: 1970.05.26-27)
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- Postać Louisa Armstronga przedstawił polski rysownik Janusz Christa w 8 odcinkowym komiksie Opowieść o Armstrongu opublikowanym w czasopiśmie „Jazz” z 1957 roku[33]
- Jest patronem amfiteatru w Iławie, którego powstanie w 1995 r. wiąże się z festiwalem jazzowym „Złota Tarka”.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Floyd Levin, Benny Carter: Classic Jazz: A Personal View of the Music and the Musicians. University of California Press, s. 218. ISBN 978-0520234635.
- ↑ Jos Willems: All of me: the complete discography of Louis Armstrong. The Scarecrow Press, Inc., s. 437. ISBN 978-0810857056.
- ↑ Louis Armstrong – legenda jazzu.. znanichrzescijanie.wordpress.com.
- ↑ a b 45 lat temu zmarł Louis Armstrong. Był jednym z najważniejszych przedstawicieli muzyki jazzowej. kultura.onet.pl.
- ↑ Rock ‘n’ Roll Hall of Fame Inductees 1986–2013. The Rock and Roll Hall of Fame and Museum, Inc. [dostęp 2016-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-24)]. (ang.).
- ↑ Biography - Louis Armstrong House Museum [online], louisarmstronghouse.org [dostęp 2024-04-24] (ang.).
- ↑ a b c Armstrong 1988 ↓, s. 5.
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 5-6.
- ↑ a b Armstrong 1988 ↓, s. 8.
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 5–7.
- ↑ y, Louis Armstrong – Giganci Jazzu – Agora [online], Ogólnopolski cykl koncertów jazzowych Era Jazzu, 4 sierpnia 2018 [dostęp 2020-04-22] (pol.).
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 19, 25.
- ↑ Satchmo and the Jews.
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 25–28,191.
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 30–33, 36–38.
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 41–42.
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 46–47, 62.
- ↑ Laurence Bergreen Louis Armstrong: an extravagant life.
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 46, 58, 68, 88, 93.
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 72–74.
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 105–107, 135, 191.
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 137, 142.
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 168–171.
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 179–191.
- ↑ a b c d e f g h i Armstrong 1988 ↓, s. 191.
- ↑ Andrzej Chodkowski (red.), Encyklopedia muzyki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 52 .
- ↑ Laurence Bergreen , Louis Armstrong: An Extravagant Life, New York: Broadway Books, 1997, s. 491, ISBN 0-553-06768-0, OCLC 36755811 .
- ↑ Albin Krebs: Louis Armstrong, Jazz Trumpeter and Singer, Dies. nytimes.com, 1971-07-07. [dostęp 2012-12-23]. Cytat: Louis Armstrong, the celebrated jazz trumpeter and singer, died in his sleep yesterday morning at his home in the Corona section of Queens. (ang.).
- ↑ Louis Armstrong w bazie Find a Grave (ang.)
- ↑ James Lincoln Collier , Louis Armstrong, a biography, London 1985, s. 333, ISBN 0-330-28607-2, OCLC 37658716 [dostęp 2021-08-03] .
- ↑ Louis Armstrong Dies: 1971 Year in Review. Upi.com, 28 grudnia 1971. [dostęp 2009-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-24)].
- ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 114, 123, 135, 191.
- ↑ Opowieść o Armstrongu, czasopismo „Jazz” z 1957 roku, numery 3-9.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Louis Armstrong: Moje życie w Nowym Orleanie. Stefan Zondek (tłum.). Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1988. ISBN 83-224-0392-5.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Louis Armstrong House Museum (ang.)
- ISNI: 0000000110198071
- VIAF: 195226
- ULAN: 500335022
- LCCN: n50001506
- GND: 118504053
- NDL: 00431718
- LIBRIS: 0xbdfcsj4wvtsr4
- BnF: 13890884w
- SUDOC: 033205604
- SBN: SBLV184791
- NLA: 36588453
- NKC: jn20000600403
- BNE: XX1038745
- NTA: 069981981
- BIBSYS: 90248263
- CiNii: DA05853215
- Open Library: OL21394A
- PLWABN: 9810542962105606
- NUKAT: n95006244
- J9U: 987007257844205171
- PTBNP: 1300035
- CANTIC: a12124904
- LNB: 000035742
- NSK: 000069272
- CONOR: 9575779
- BNC: 000071768
- ΕΒΕ: 339989
- BLBNB: 000601407
- KRNLK: KAC201907046
- LIH: LNB:Jy7;=Bg
- RISM: people/41024050
- PWN: 3871225
- Britannica: biography/Louis-Armstrong
- Treccani: louis-armstrong
- Universalis: louis-armstrong, armstrong-reperes-chronologiques
- БРЭ: 1830855
- NE.se: louis-armstrong
- Nacionālā enciklopēdija: 5963
- SNL: Louis_Armstrong
- VLE: louis-armstrong
- Catalana: 0005228
- DSDE: Louis_Armstrong
- Hrvatska enciklopedija: 3920