Louis Armstrong

Louis Daniel Armstrong
Pseudonim	Satchmo, Pops
Data i miejsce urodzenia	4 sierpnia 1901 ; Nowy Orlean
Data i miejsce śmierci	6 lipca 1971 ; Nowy Jork
Instrumenty	trąbka, kornet
Typ głosu	baryton
Gatunki	jazz, dixieland, swing, pop tradycyjny, jazz chicagowski, styl nowoorleański
Zawód	muzyk, wokalista
Aktywność	ok. 1914–1971
	Zespoły
	Hot Five
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Louis Daniel Armstrong, występujący pod pseudonimami artystycznymi Satchmo lub Pops (ur. 4 sierpnia 1901 w Nowym Orleanie^[1], zm. 6 lipca 1971 w Nowym Jorku^[2]) – amerykański trębacz i wokalista jazzowy.

Wyróżniał się stylem gry na trąbce i wokalistyką jazzową, do której wprowadził śpiew scatem. Jeden z najwybitniejszych trębaczy i muzyków jazzowych w historii muzyki^[3]^[4]. W 1990 został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame^[5]. Jego imieniem nazwany został stadion w kompleksie tenisowym USTA National Tennis Center.

Życiorys

Urodził się 4 sierpnia 1901^[6], choć sam utrzymywał, że 4 lipca 1900^[7]. Pochodził z biednej rodziny mieszkającej w Nowym Orleanie (Luizjana)^[7]. Był synem Willie’ego Armstronga (zm. 1933) i Mayann Albert^[8]. Miał młodszą siostrę, Beatrice^[9]. Gdy był dzieckiem, jego rodzice się rozstali i pozostawili syna pod opieką babki, Josephine Armstrong^[10]. Wychował się w środowisku biedoty, wśród ludzi żyjących na pograniczu prawa^[7]^[11]. Dorabiał, sprzedając gazety i śpiewając w ulicznym kwartecie^[12]. Gdy miał sześć lat, znalazł się pod opieką Karnoffskich, żydowskiej rodziny pochodzącej z Litwy, która przyjęła go do siebie, karmiła i wychowywała traktując jak członka rodziny^[13]. Jako dziecko uczęszczał do szkółki niedzielnej, gdzie dużo śpiewał^[9].

W 1914 trafił do zakładu poprawczego za nielegalne korzystanie z broni palnej^[14]. Tam zafascynował się muzyką, rozpoczął naukę śpiewu, uczył się grać na kornecie i grał w zakładowej orkiestrze dętej, której ostatecznie został kierownikiem muzycznym^[15]. Po opuszczeniu zakładu poprawczego w 1915 zamieszkał z ojcem i macochą, Gertrudą; z tego związku miał troje przyrodniego rodzeństwa: braci Willie’ego i Henry’ego oraz siostrę Gertrudę^[16]. Po wyjściu na wolność kontynuował grę na kornecie, m.in. występował w knajpach, a także na potańcówkach, piknikach miejskich, pochodach świątecznych i pogrzebach^[17]. Na zakup własnego instrumentu dał mu zaliczkę Morris Karnoffsky^[18]. Przez kolejne lata dorabiał, rozwożąc węgiel w C. A. Andrews Coal Company i sprzedając gazety, pracował także m.in. przy rozładunku towaru w porcie oraz jako pomocnik rozwoziciela mleka i pracownik firmy wyburzającej stare budynki^[19]. Ok. 1917 współtworzył zespół instrumentalny, podjął też naukę gry na kornecie u Joe King Olivera^[20]. W 1918 dołączył do orkiestry Kida Ory, poza tym występował gościnnie w innych zespołach, m.in. Tuxedo Brass Band^[21]. Następnie został muzykiem w zespole Fate’a Marable’a^[22]. W 1921 zaczął występować w kabarecie Toma Andersona oraz został stałym członkiem zespołu Tuxedo Brass Band^[23].

W 1922 przeprowadził się do Chicago, gdzie został zaproszony przez Joe King Olivera do gry jako drugi kornet w jego zespole Creole Jazz Band w „Lincoln Gardens”^[24]. W Chicago dokonał też swoich pierwszych nagrań^[25]. W 1924 wyjechał do Nowego Jorku, gdzie grał w big-bandzie Fletchera Hendersona^[25]. W następnym roku wrócił do Chicago, gdzie grał w orkiestrach Erskine’a Tate’a i Carrolla Dickersona^[25]. W latach 1926–1927 prowadził własne zespoły: Hot Five i Hot Seven^[25]. W 1929 występował w rewii „Hot Chocolates” na Broadwayu^[25]. W latach 1932–1935 koncertował po Europie^[25].

W 1936 zadebiutował jako aktor rolą w filmie Pennies from Heaven^[25]. W trakcie kariery zagrał w ponad 30 filmach, m.in. Hello Dolly^[26].

W 1944 zagrał wielki koncert jazzowy w Metropolitan Opera w Nowym Jorku^[25]. Po II wojnie światowej prowadził mniejsze zespoły pod nazwą All Stars^[25]. W latach 60. odbył tournée artystyczne, podczas którego odwiedził kilka państw afrykańskich^[4]. Występował często w duecie z Ellą Fitzgerald.

Śmierć i pogrzeb

Zmarł na zawał serca we śnie 6 lipca 1971^[27]. W chwili śmierci przebywał w Queens, w Nowym Jorku^[28]. Został pochowany na cmentarzu we Flushing w Queens w Nowym Jorku^[29].

W ostatniej drodze wśród honorowo niosących trumnę byli m.in.: Bing Crosby, Ella Fitzgerald, Dizzy Gillespie, Pearl Bailey, Count Basie, Harry James, Frank Sinatra, Ed Sullivan, Earl Wilson, Alan King, Johnny Carson i David Frost^[30]. Na uroczystościach żałobnych Peggy Lee zaśpiewała utwór „The Lord’s Prayer”, a Al Hibbler – „Nobody Knows the Trouble I’ve Seen”, natomiast ostatnią mowę wygłosił Fred Robbins, wieloletni przyjaciel Armstronga^[31].

Życie prywatne

Był żonaty z Daisy Parker, a w 1924 ożenił się z pianistką Lil Hardin^[32].

Dyskografia

1947 – New Orleans wspólnie z Billie Holiday (23 utwory, czas: 54'34")
1950
- Jazz Concert (nagrano: 1950.04.26-27)
- New Orleans Days (nagrano: 1950.04.26-27)
- New Orleans to New York
1951 – Satchmo at Pasadena (10 utworów, czas: 48'5")
1952
- Satchmo at Symphony Hall, Vol. 2 (nagrano: 1947.11.30)
- Satchmo Serenades (18 utworów, 55')
1954
- Louis Armstrong Sings the Blues
- Satchmo at Symphony Hall (15 utworów, 70'27")
- Latter Day Louis
- Louis Armstrong Plays W.C. Handy (16 utworów, 76'37")
1955.01.21 – Louis Armstrong at the Crescendo, Vol. 1 (nagrano: 1955.01.21)
1955 – Satch Plays Fats: The Music of Fats Waller (21 utworów, 38'2")
1956.06.01 – The Great Chicago Concert 1956 2-płytowy album (26 utworów, 122'45")
1956.07.06 – American Jazz Festival at Newport (nagrano: 1956.07.06)
1956 – Ambassador Satch (13 utworów, 54'7")
1956 – Ella and Louis wspólnie z Ellą Fitzgerald (11 utworów, 54'6")
1956 – Satchmo the Great [Columbia] (26 utworów, 48'39")
1956 – High Society (soundtrack z filmu Wyższe sfery)
1957.10.14 – Louis Armstrong Meets Oscar Peterson
1957 – I’ve Got the World on a String
1957 – Mack the Knife [Pablo]
1957 – Ella & Louis Again
1957 – Louis and the Angels
1957 – Satchmo: A Musical Autobiography
1957 – Louis Under the Stars
1958
- Louis and the Good Book (20 utworów, 62'21")
- Porgy & Bess wspólnie z Ella Fitzgerald (15 utworów, 66'14")
1959.05.14 – Satchmo in Style (16 utworów, 48'59")
1960 – Louis & the Dukes of Dixieland [Audio Fidelity] (nagrano: 1960.05.24)
1960.07.01 – Happy Birthday, Louis! Armstrong & His All-Stars (20 utworów, 62'40")
1960.12.14 – Paris Blues (nagrano: 1960.12.14)
1960 – Bing & Satchmo wspólnie z Bingiem Crosbym (12 utworów, 38'51")
1961 – Recording Together for the First Time wspólnie z Dukem Ellingtonem (10 utworów nagranych: 1961.04.03-04)
1964.10.25 – Hello, Dolly! (12 utworów, 37'50")
1966 – Louis 2-płytowy album (53 utwory, 123'28")
1968.03 – Disney Songs the Satchmo Way (10 utworów, 31'18")
1968 – What a Wonderful World (11 utworów, 30'52")
1968 – I Will Wait for You (nagrano: 1967.12-1968.03)
1970 – What a Wonderful World (10 utworów nagranych: 1970.05.26-27)

Upamiętnienie

Postać Louisa Armstronga przedstawił polski rysownik Janusz Christa w 8 odcinkowym komiksie Opowieść o Armstrongu opublikowanym w czasopiśmie „Jazz” z 1957 roku^[33]
Jest patronem amfiteatru w Iławie, którego powstanie w 1995 r. wiąże się z festiwalem jazzowym „Złota Tarka”.

Uwagi

Przypisy

↑ Floyd Levin, Benny Carter: Classic Jazz: A Personal View of the Music and the Musicians. University of California Press, s. 218. ISBN 978-0520234635.
↑ Jos Willems: All of me: the complete discography of Louis Armstrong. The Scarecrow Press, Inc., s. 437. ISBN 978-0810857056.
↑ Louis Armstrong – legenda jazzu.. znanichrzescijanie.wordpress.com.
↑ ^a ^b 45 lat temu zmarł Louis Armstrong. Był jednym z najważniejszych przedstawicieli muzyki jazzowej. kultura.onet.pl.
↑ Rock ‘n’ Roll Hall of Fame Inductees 1986–2013. The Rock and Roll Hall of Fame and Museum, Inc. [dostęp 2016-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-24)]. (ang.).
↑ Biography - Louis Armstrong House Museum [online], louisarmstronghouse.org [dostęp 2024-04-24] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Armstrong 1988 ↓, s. 5.
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 5-6.
↑ ^a ^b Armstrong 1988 ↓, s. 8.
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 5–7.
↑ y, Louis Armstrong – Giganci Jazzu – Agora [online], Ogólnopolski cykl koncertów jazzowych Era Jazzu, 4 sierpnia 2018 [dostęp 2020-04-22] (pol.).
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 19, 25.
↑ Satchmo and the Jews.
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 25–28,191.
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 30–33, 36–38.
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 41–42.
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 46–47, 62.
↑ Laurence Bergreen Louis Armstrong: an extravagant life.
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 46, 58, 68, 88, 93.
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 72–74.
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 105–107, 135, 191.
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 137, 142.
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 168–171.
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 179–191.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Armstrong 1988 ↓, s. 191.
↑ AndrzejA. Chodkowski AndrzejA. (red.), Encyklopedia muzyki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 52 .
↑ LaurenceL. Bergreen LaurenceL., Louis Armstrong: An Extravagant Life, New York: Broadway Books, 1997, s. 491, ISBN 0-553-06768-0, OCLC 36755811 .
↑ Albin Krebs: Louis Armstrong, Jazz Trumpeter and Singer, Dies. nytimes.com, 1971-07-07. [dostęp 2012-12-23]. Cytat: Louis Armstrong, the celebrated jazz trumpeter and singer, died in his sleep yesterday morning at his home in the Corona section of Queens. (ang.).
↑ Louis Armstrong w bazie Find a Grave (ang.)
↑ James LincolnJ.L. Collier James LincolnJ.L., Louis Armstrong, a biography, London 1985, s. 333, ISBN 0-330-28607-2, OCLC 37658716 [dostęp 2021-08-03] .
↑ Louis Armstrong Dies: 1971 Year in Review. Upi.com, 28 grudnia 1971. [dostęp 2009-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-24)].
↑ Armstrong 1988 ↓, s. 114, 123, 135, 191.
↑ Opowieść o Armstrongu, czasopismo „Jazz” z 1957 roku, numery 3-9.

Bibliografia

Louis Armstrong: Moje życie w Nowym Orleanie. Stefan Zondek (tłum.). Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1988. ISBN 83-224-0392-5.

Linki zewnętrzne

Louis Armstrong House Museum (ang.)

[1] Floyd Levin, Benny Carter: Classic Jazz: A Personal View of the Music and the Musicians. University of California Press, s. 218. ISBN 978-0520234635.

[2] Jos Willems: All of me: the complete discography of Louis Armstrong. The Scarecrow Press, Inc., s. 437. ISBN 978-0810857056.

[3] Louis Armstrong – legenda jazzu.. znanichrzescijanie.wordpress.com.

[Louis-4] 45 lat temu zmarł Louis Armstrong. Był jednym z najważniejszych przedstawicieli muzyki jazzowej. kultura.onet.pl.

[5] Rock ‘n’ Roll Hall of Fame Inductees 1986–2013. The Rock and Roll Hall of Fame and Museum, Inc. [dostęp 2016-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-24)]. (ang.).

[6] Biography - Louis Armstrong House Museum [online], louisarmstronghouse.org [dostęp 2024-04-24] (ang.).

[CITEREFArmstrong19885-7] Armstrong 1988 ↓, s. 5.

[CITEREFArmstrong19885-6-8] Armstrong 1988 ↓, s. 5-6.

[CITEREFArmstrong19888-9] Armstrong 1988 ↓, s. 8.

[CITEREFArmstrong19885–7-10] Armstrong 1988 ↓, s. 5–7.

[11] y, Louis Armstrong – Giganci Jazzu – Agora [online], Ogólnopolski cykl koncertów jazzowych Era Jazzu, 4 sierpnia 2018 [dostęp 2020-04-22] (pol.).

[CITEREFArmstrong198819,_25-12] Armstrong 1988 ↓, s. 19, 25.

[13] Satchmo and the Jews.

[CITEREFArmstrong198825–28,191-14] Armstrong 1988 ↓, s. 25–28,191.

[CITEREFArmstrong198830–33,_36–38-15] Armstrong 1988 ↓, s. 30–33, 36–38.

[CITEREFArmstrong198841–42-16] Armstrong 1988 ↓, s. 41–42.

[CITEREFArmstrong198846–47,_62-17] Armstrong 1988 ↓, s. 46–47, 62.

[18] Laurence Bergreen Louis Armstrong: an extravagant life.

[CITEREFArmstrong198846,_58,_68,_88,_93-19] Armstrong 1988 ↓, s. 46, 58, 68, 88, 93.

[CITEREFArmstrong198872–74-20] Armstrong 1988 ↓, s. 72–74.

[CITEREFArmstrong1988105–107,_135,_191-21] Armstrong 1988 ↓, s. 105–107, 135, 191.

[CITEREFArmstrong1988137,_142-22] Armstrong 1988 ↓, s. 137, 142.

[CITEREFArmstrong1988168–171-23] Armstrong 1988 ↓, s. 168–171.

[CITEREFArmstrong1988179–191-24] Armstrong 1988 ↓, s. 179–191.

[CITEREFArmstrong1988191-25] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Armstrong 1988 ↓, s. 191.

[26] AndrzejA. Chodkowski AndrzejA. (red.), Encyklopedia muzyki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 52 .

[27] LaurenceL. Bergreen LaurenceL., Louis Armstrong: An Extravagant Life, New York: Broadway Books, 1997, s. 491, ISBN 0-553-06768-0, OCLC 36755811 .

[28] Albin Krebs: Louis Armstrong, Jazz Trumpeter and Singer, Dies. nytimes.com, 1971-07-07. [dostęp 2012-12-23]. Cytat: Louis Armstrong, the celebrated jazz trumpeter and singer, died in his sleep yesterday morning at his home in the Corona section of Queens. (ang.).

[29] Louis Armstrong w bazie Find a Grave (ang.)

[30] James LincolnJ.L. Collier James LincolnJ.L., Louis Armstrong, a biography, London 1985, s. 333, ISBN 0-330-28607-2, OCLC 37658716 [dostęp 2021-08-03] .

[31] Louis Armstrong Dies: 1971 Year in Review. Upi.com, 28 grudnia 1971. [dostęp 2009-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-24)].

[CITEREFArmstrong1988114,_123,_135,_191-32] Armstrong 1988 ↓, s. 114, 123, 135, 191.

[33] Opowieść o Armstrongu, czasopismo „Jazz” z 1957 roku, numery 3-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

1960–1969	Bing Crosby (1963) Frank Sinatra (1965) Duke Ellington (1966) Ella Fitzgerald (1967) Irving Berlin (1968)
1970–1979	Elvis Presley (1971) Louis Armstrong (1972) Mahalia Jackson (1972)
1980–1989	Fred Astaire (1981) Chuck Berry (1984) Charlie Parker (1984) Leonard Bernstein (1985) Benny Goodman (1986) The Rolling Stones (1986) Andrés Segovia (1986) Roy Acuff (1987) Benny Carter (1987) Enrico Caruso (1987) Ray Charles (1987) Fats Domino (1987) Woody Herman (1987) Billie Holiday (1987) B.B. King (1987) Isaac Stern (1987) Igor Strawinski (1987) Arturo Toscanini (1987) Hank Williams Sr. (1987) Fred Astaire (1989) Pablo Casals (1989) Dizzy Gillespie (1989) Jascha Heifetz (1989) Lena Horne (1989) Leontyne Price (1989) Bessie Smith (1989) Art Tatum (1989) Sarah Vaughan (1989)
1990–1999	Nat King Cole (1990) Miles Davis (1990) Vladimir Horowitz (1990) Paul McCartney (1990) John Lennon (1991) Marian Anderson (1991) Bob Dylan (1991) Kitty Wells (1991) Jimi Hendrix (1992) James Brown (1992) John Coltrane (1992) Muddy Waters (1992) Chet Atkins (1993) Little Richard (1993) Thelonious Monk (1993) Bill Monroe (1993) Pete Seeger (1993) Fats Waller (1993) Bill Evans (1994) Aretha Franklin (1994) Artur Rubinstein (1994) Patsy Cline (1995) Peggy Lee (1995) Henry Mancini (1995) Curtis Mayfield (1995) Barbra Streisand (1995) Dave Brubeck (1996) Marvin Gaye (1996) Georg Solti (1996) Stevie Wonder (1996) Bobby Blue Bland (1997) The Everly Brothers (1997) Judy Garland (1997) Stéphane Grappelli (1997) Buddy Holly (1997) Charles Mingus (1997) Oscar Peterson (1997) Frank Zappa (1997) Bo Diddley (1998) The Mills Brothers (1998) Roy Orbison (1998) Paul Robeson (1998) Johnny Cash (1999) Sam Cooke (1999) Otis Redding (1999) Smokey Robinson (1999) Mel Tormé (1999)
2000–2009	Harry Belafonte (2000) Woody Guthrie (2000) John Lee Hooker (2000) Mitch Miller (2000) Willie Nelson (2000) The Beach Boys (2001) Tony Bennett (2001) Sammy Davis Jr. (2001) Bob Marley (2001) The Who (2001) Count Basie (2002) Rosemary Clooney (2002) Perry Como (2002) Al Green (2002) Joni Mitchell (2002) Etta James (2003) Johnny Mathis (2003) Glenn Miller (2003) Tito Puente (2003) Simon & Garfunkel (2003) Van Cliburn (2004) The Funk Brothers (2004) Ella Jenkins (2004) Sonny Rollins (2004) Artie Shaw (2004) Doc Watson (2004) Eddy Arnold (2005) Art Blakey (2005) The Carter Family (2005) Morton Gould (2005) Janis Joplin (2005) Led Zeppelin (2005) Jerry Lee Lewis (2005) Jelly Roll Morton (2005) Joe Willie „Pinetop” Perkins (2005) The Staple Singers (2005) David Bowie (2006) Cream (2006) Merle Haggard (2006) Robert Johnson (2006) Jessye Norman (2006) Richard Pryor (2006) The Weavers (2006) Joan Baez (2007) Booker T. and the M.G.’s (2007) Maria Callas (2007) Ornette Coleman (2007) The Doors (2007) The Grateful Dead (2007) Bob Wills (2007) Burt Bacharach (2008) The Band (2008) Cab Calloway (2008) Doris Day (2008) Itzhak Perlman (2008) Max Roach (2008) Earl Scruggs (2008) Gene Autry (2009) The Blind Boys of Alabama (2009) The Four Tops (2009) Hank Jones (2009) Brenda Lee (2009) Dean Martin (2009) Tom Paxton (2009)
2010–2019	Leonard Cohen (2010) Bobby Darin (2010) David „Honeyboy” Edwards (2010) Michael Jackson (2010) Loretta Lynn (2010) André Previn (2010) Clark Terry (2010) Julie Andrews (2011) Roy Haynes (2011) Dolly Parton (2011) The Ramones (2011) George Beverly Shea (2011) Juilliard String Quartet (2011) The Kingston Trio (2011) George Jones (2012) Diana Ross (2012) Antônio Carlos Jobim (2012) Ravi Shankar (2013) Charlie Haden (2013) Lightnin' Hopkins (2013) Carole King (2013) The Beatles (2014) Armando Manzanero (2014) Kris Kristofferson (2014) The Isley Brothers (2014) Clifton Chenier (2014) Bee Gees (2015) Buddy Guy (2015) George Harrison (2015) Pierre Boulez (2015) Ruth Brown (2016) Celia Cruz (2016) Earth, Wind & Fire (2016) Herbie Hancock (2016) Jefferson Airplane (2016) Linda Ronstadt (2016) Run-D.M.C. (2016) Shirley Caesar (2017) Ahmad Jamal (2017) Charley Pride (2017) Jimmie Rodgers (2017) Nina Simone (2017) Sly Stone (2017) The Velvet Underground (2017) Hal Blaine (2018) Neil Diamond (2018) Emmylou Harris (2018) Louis Jordan (2018) The Meters (2018) Queen (2018) Tina Turner (2018) Black Sabbath (2019) George Clinton i Parliament (2019) Billy Eckstine (2019) Donny Hathaway (2019) Julio Iglesias (2019) Sam & Dave (2019) Dionne Warwick (2019)
2020–2029	Chicago (2020) Roberta Flack (2020) Isaac Hayes (2020) Iggy Pop (2020) John Prine (2020) Public Enemy (2020) Sister Rosetta Tharpe (2020) Grandmaster Flash and the Furious Five (2021) Lionel Hampton (2021) Marilyn Horne (2021) Salt-n-Pepa (2021) Selena (2021) Talking Heads (2021) Bonnie Raitt (2022) Bobby McFerrin (2023) Nirvana (2023) Ma Rainey (2023) Slick Rick (2023) Nile Rodgers (2023) The Supremes (2023) Ann Wilson (2023) Nancy Wilson (2023) Laurie Anderson (2024) The Clark Sisters (2024) Gladys Knight (2024) N.W.A (2024) Donna Summer (2024) Tammy Wynette (2024)