Forma Pfaffa

Forma Pfaffa (wyrażenie Pfaffa) – rodzaj formy różniczkowej. Forma różniczkowa nosi nazwę formy Pfaffa, jeżeli jest wyrażona wzorem

${\displaystyle \delta P=\sum _{i=1}^{n}f_{i}dx_{i},}$

gdzie ${\displaystyle f_{i}(x_{1},x_{2},\dots ,x_{n})}$ są funkcjami ${\displaystyle n}$ zmiennych ${\displaystyle x_{i}.}$

W ogólnym przypadku forma Pfaffa nie musi być różniczką zupełną. Wynika stąd, że całka z niej zależy od drogi całkowania. W szczególności całka po drodze zamkniętej nie musi równać się ${\displaystyle 0{:}}$

${\displaystyle \oint \delta P=\oint \sum \limits _{i=1}^{n}{f_{i}}dx_{i}\not \equiv 0.}$

W termodynamice forma Pfaffa służy do oznaczania zmian wielkości, które nie są funkcjami parametrów stanu (nie mają różniczki zupełnej). Do takich wielkości należy ciepło i praca.

• pochodna zupełna
• pochodna kowariantna
• różniczka zupełna