Fryderyk de Lippa

Fryderyk de Lippa

Data i miejsce urodzenia	5 maja 1808 Żory
Data i miejsce śmierci	25 maja 1871 Częstochowa
Zawód, zajęcie	nauczyciel
Odznaczenia

Fryderyk de Lippa (ur. 5 maja 1808 w Żorach, zm. 25 maja 1871 w Częstochowie) – polski nauczyciel pochodzenia pruskiego, dyrektor szkół w Kielcach i Częstochowie, działacz społeczny związany z Częstochową.

Był synem Fryderyka de Lippe i Franciszki z Żarskich, Żaryskich lub Załuskich^[1][2]. De Lippa był wyznania katolickiego^[3]. W 1857 r. został uwzględniony w spisie szlachty wylegitymowanej zamieszkałej w Częstochowie^[4]. Dr Andrzej Kuśnierczyk, dokumentalista z Muzeum Częstochowskiego^[5] w jednym z wpisów na forum Towarzystwa Genealogicznego Ziemi Częstochowskiej sugeruje, że Lippa naprawdę był mieszczaninem, a szlachectwo uzyskał za lojalność wobec władz^[6].

Fryderyk de Lippa ukończył Gimnazjum w Gliwicach. Następnie studiował filologię na Königliche Universität Breslau. Według innych źródeł kształcił się w prywatnej szkole w Warszawie^[7]. Swoją karierę pedagogiczną rozpoczął jako nauczyciel prywatny j. niemieckiego w Królestwie Polskim. W 1839 r. był nauczycielem w Szkołach Gubernialnych w Kielcach^[2]. Gimnazjum Gubernialne w Kielcach zlikwidowano w 1840 roku. Korzystając z tej luki, w 1841 roku^[a] de Lippa założył prywatną czteroklasową szkołę męską, którą prowadził do 1849 roku. Do 1843 r. była to jedyna szkoła kształcąca według programu gimnazjum w Kielcach^[8]. Placówka nie cieszyła się dużym powodzeniem, o czym świadczy fakt, że liczba jej uczniów nigdy nie przekroczyła 50 osób. Jednocześnie mgr Iwona Psykała przekonuje, że szkoła była ceniona przez społeczeństwo jak i przez władze za wysoki poziom dydaktyczny. Dodaje przy tym, że jej uczniami zostawali głównie synowie szlacheccy i pochodzący z bogatych rodzin bogatych mieszczanie^[b][9]. Pomimo że de Lippa był pochodzenia pruskiego, to na 48 jego wychowanków tylko 4 było ewangelikami^[3]. Równocześnie w latach 1845-46 de Lippa wykładał w kieleckiej Wyższej Szkole Realnej. W 1849 r. przeprowadził się do Częstochowy, gdzie otworzył prywatną szkołę pod nazwą Instytut Naukowy Wyższy Męski Fryderyka de Lippa^[1][10][11]. Placówka kształciła według programów rządowych, miała też klasę przedwstępną^[12]. Szkoła istniała do 1870 roku^[7].

Zmarł 25 maja 1871 roku. Został pochowany na nieistniejącym już Cmentarzu przy ul. Ogrodowej. Na jego nagrobku widniała inskrypcja: Fryderyk Lippa, b. Sędzia pokoju okręgu częstoch., b. opiekun szpitala Panny Marji, 32 letni wychowawca młodzieży - zmarł 1871 r.. W 1911 r. Goniec Częstochowski wymienił go wśród 92 zasłużonych osób, pochowanych na cmentarzu, który właśnie był likwidowany^[1][13][14].

Za swoją działalność na polu edukacji w 1861 r. został odznaczony rosyjskim Orderem św. Stanisława III klasy^[1].

Wraz z Julianem Kalinką organizował w Częstochowie plenerowe imprezy dobroczynne. W 1851 r. został wybrany zastępcą przewodniczącego Rady Nadzorczej Kasy Oszczędności Miasta Częstochowy. Według innych źródeł począwszy od 1851 r. był pierwszym, wieloletnim Prezydującym tejże Rady Nadzorczej^[15]. Od II połowy lat 50. XIX wieku kierował Radą Szczegółową Miejskiego Szpitala Najświętszej Maryi Panny^[16]. 1 października 1861 roku został wybrany w wyborach uzupełniających w Okręgu Częstochowskim na zastępcę w Radzie Powiatowej Powiatu Wieluńskiego^[17]. Należał do komitetu, który w listopadzie 1863 r. wybrał członków dozoru odnowienia Kościoła św. Zygmunta. Ponadto pełnił funkcję sędziego pokoju Okręgu Częstochowskiego^[1].

W 1866 r. stanął na czele grupy obywateli, którzy starali się o przekształcenie Szkoły Powiatowej Specjalnej w Gimnazjum w Częstochowie. Szkołę otworzono w kolejnym roku jako progimnazjum, a de Lippa wraz ze swoimi uczniami wziął udział w jego otwarciu. Tradycje tej placówki kontynuuje współcześnie IV Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie^[1][18].

9 lutego 1839 roku w parafii Wszystkich Świętych w Krakowie poślubił Józefatę (Józefę) Trzcińską z Krakowa. Para doczekała się ośmiorga dzieci: Andrzeja Ludwika (1839-1842)^[19][20]; Józefy, zamężnej Schmitt (Schmidt) (1841-?); Leona Fryderyka (1842-1904)^[21]; Łucji Franciszki, zamężnej Rygockiej (1844-?)^{[22][23][c][24][25]}; Felicjana Piotra Ludwika (1845-1847)^[26]; Marianny Heleny (zm. 1847)^[27], Michała Juliana Wacława (1850-1899)^[28] oraz Antoniego Romana (1854-1928)^{[1][2][29][30]}. Ojcem chrzestnym Michała de Lippa była wspomniany wyżej doktor Julian Kalinka^[28]. Prawnukiem Fryderyka był Marcin Lippa (1938-2002), wioślarz, nauczyciel wychowania fizycznego, działacz sportowy, samorządowy i społeczny związany ze Zdzieszowicami^{[31][32][33][34]}.

De Lippa mieszkali w domu o numerze 46-47 w Częstochowie, której Fryderyk był właścicielem. W tym samym domu znajdował się prawdopodobnie internat dla uczniów Instytutu^[1][35]. Jako kandydat do Rady Powiatu Wieluńskiego, de Lippe powinien być właścicielem ziemskim^[36].

Najstarszą spotykaną pisownią nazwiska jest de Lippe. Występuje ona m.in. w akcie ślubu z 1839 roku^[2]. On sam podpisywał się najczęściej jako de Lippa^[11]. Jego potomkowie z reguły rezygnują z przedimka 'de', nazywając się Lippa (por. nagrobek Leona Lippa na cmentarzu parafii MB Pocieszenia w Żyrardowie)^[1][29]. Z kolei jego imię bywa zapisywane jako Frydrych^[37][38]