Hipotaksa

Hipotaksa – połączenie zdań relacją podrzędną (w przeciwieństwie do parataksy). W zdaniu z hipotaksą istnieją dwie części składowe: nadrzędnik i podrzędnik. Jest przeciwieństwem parataksy^[1]. Użyta w tekście świadczy (zazwyczaj) o „literackości” tekstu lub o potencjale intelektualnym mówiącego. Jest charakterystyczna dla stylu pisanego i literatury^[2].

Spójnikami charakterystycznymi dla hipotaksy są^[3]: jako, że, ponieważ, aby, skoro, jeżeli, dlatego

Przykładem literackim na to jest Piosenka o Wicie Stwoszu K.I. Gałczyńskiego:

[MATKA:] Synku, niebo się chmurzy.
Zasłonię cię od burzy.
Taki wiatr, mój syneczku,
zbójcy chodzą po drogach.
Oj, nie przechodź tą rzeczką.
woda taka głęboka.
(...)
[WIT:] A tu widzisz? tu Maria
i Jan, i gwiazdki małe,
a te szaty wiatr targa,
bo wiatr też wystrugałem.

Wit używa hipotaksy, matka - parataksy; zresztą dystans pomiędzy tymi dwoma postaciami jest też zaznaczony inaczej.

• zdanie podrzędnie złożone

• Bożena Chrząstowska, Seweryna Wyłosłuch: Poetyka stosowana
• Alicja Nagórko: Zarys gramatyki polskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2007. ISBN 978-83-01-15390-8.