Idomeneusz, król Krety (KV 366)

Idomeneusz, król Krety

Idomeneo, Re di Creta

Muzyka	Wolfgang Amadeus Mozart
Libretto	Giambattista Varesco
Liczba aktów	3
Data powstania	1780
Prapremiera	29 stycznia 1781 Monachium

Idomeneusz, król Krety (Idomeneo, Re di Creta, KV 366) – trzyaktowa opera z muzyką Wolfganga Amadeusa Mozarta do libretta autorstwa Giambattisty Varesca.

• Idomeneusz, król Krety – tenor
• Idamantes, syn Idomeneusza – mezzosopran/tenor
• Elektra, córka Agamemnona – sopran
• Ilia, córka Priama – sopran
• Arbaces, przyjaciel Idomeneusza – tenor
• Arcykapłan – tenor

Król Idomeneusz po zakończonej wojnie trojańskiej powraca na wyspę Kretę. Gdy wybucha straszna burza, król ślubuje że jeśli szczęśliwie dobije do brzegu, złoży w ofierze Posejdonowi pierwszego napotkanego na lądzie człowieka. Ta osobą okazuje się niestety jego syn Idamantes. Król nie dotrzymuje obietnicy, więc rozzłoszczony Posejdon wysyła morskiego potwora, który nęka ludność Krety. Gdy król wyjawia przyczynę nieszczęścia, Idamantes postanawia zabić potwora. Po zwycięskiej walce, syn króla chce oddać swoje życie aby uspokoić rozgniewanego Posejdona, jednak wyrocznia orzeka, że król ma abdykować na rzecz syna, który poślubia swoją ukochaną Ilię, córkę Priama.

Utwór powstał w 1780 roku na zamówienie teatru dworskiego elektora bawarskiego Karla Theodora. Początkowo opera nie spotkała się z zainteresowaniem ze strony wykonawców. Prapremiera miała miejsce 29 stycznia 1781 roku w Monachium i spotkała się z przychylnym przyjęciem krytyki. Mozart planował przerobić tę operę na bardziej nowoczesną, jednak nie zrealizował tego. Za jego życia opera została wykonana jeszcze raz, w pałacu książąt Auersperg w Wiedniu w 1786 (w wersji koncertowej). W wykonaniu uczestniczyli amatorzy, głównie arystokraci. Na tę okazję Mozart dopisał dwa numery: duet na sopran i tenor Spiegarti non poss'io KV 489 oraz recytatyw i arię na tenor (z koncertującą partią skrzypiec) Non più. Tutto ascoltai – Non temer, amato bene KV 490.

• Eisen Cliff, Keefe Simon P. (red.); The Cambridge Mozart Encyclopedia, Cambridge University Press, Cambridge 2006;
• Encyklopedia Muzyczna PWM, cz. biograficzna, red. Elżbieta Dziębowska, Kraków 2000;
• Kański Józef, Przewodnik Operowy, PWM, Kraków 2001;
• Mozart W.A., Idomeneo: Werkgruppe 5, Band 11: Idomeneo; Teilband 1&2; red. Daniel Heartz, Bühnenwerke; Neue Ausgabe sämtlicher Werke; Bärenteier Kassel. Basel, Tours, London, 1972;
• Opera. Kompozytorzy, dzieła, wykonawcy, tłum. Baranowa Agna i in., red. Batta András, Könemann, Köln 2001;
• The New Grove Dictionary of Music and Musicians, red. Sadie Stanley, Macmillan Publishers Limited, London 2001;
• The New Grove Dictionary of Opera, red. Sadie Stanley, Macmillan Press Limited, London 1992;

• Partytura opery zamieszczona w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Opis opery (ang.)
• Idomeneusz, król Krety – partytura w bibliotece Polona